Bài giảng Sinh học 11 - Bài học 26: Cảm ứng ở động vật

Bùi Thị HoaKIỂM TRA BÀI CŨXác định kiểu cảm ứng của các hiện tượng sau ở thực vật?Hướng trọng lựcỨng động không sinh trưởngHướng nướcỨng động không sinh trưởngHướng tiếp xúcỨng động không sinh trưởngỨng động sinh trưởngHướng sángTHỰC VẬTCột ACột BỨng động là:Hướng động là:Hiện tượng bắt mồi ở cây nắp ấmCây trinh nữ cụp lá là:Nguyên nhân của hiện tượng hướng động là:ứng động không sinh trưởng.phản ứng của thực vật với kích thích không định hướng.sự phân bố Auxin không đồng đều ở 2 phía đối diện của cơ quan TV.phản ứng của TV với kích thích từ một hướng xác định.ứng động tiếp xúc và hoá ứng động.Ghép khái niệm, hiện tượng ở cột A với nội dung ở cột BĐộng vật cảm ứng bằng cách nào?B. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬTBài 26: CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬTNỘI DUNGI. Khái niệm cảm ứng ở động vật.II. Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinh.III. Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh.	1.Dạng lưới. 2.Dạng chuỗi hạch.Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thểTrời trở lạnhI. KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬTKhi trời nóngChó thè lưỡi để làm mátcơ thể- Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là khả năng tiếp nhận và phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường để tồn tại và phát triển.I - KHÁI NIỆM CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT? So sánh cách biểu hiện và tốc độ cảm ứng ở hai phản ứng trên?- Phản ứng chậm- Phản ứng nhanh- Khó nhận thấy- Hình thức kém đa dạng, điều chỉnh bởi hoocmon- Dễ nhận thấy- Hình thức đa dạng, phụ thuộc vào tổ chức thần kinh.Thực vật hướng sáng chạm vào vật nóng, vật nhọn.Cảm ứng ở động vật có gì khác với cảm ứng ở thực vật?Thực vậtĐộng vật chân co lại : Đó là phản xạKhi ta dẫm chân vào gai nhọn ?Phản xạ là gì? Phản xạ là phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh để trả lời lại kích thích bên ngoài hoặc bên trong cơ thể.? Cung phản xạ gồm những bộ phận nào?Cung phản xạ gồm những thành phần nào?Cung phản xạ gồm:	+ Bộ phận tiếp nhận kích thích (thụ thể hoặc cơ quan thụ cảm).	+ Đường dẫn truyền vào (đường cảm giác) 	+ Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin để quyết định hình thức và mức độ phản ứng (thần kinh trung ương). 	+ Đường dẫn truyền ra (đường vận động). 	+ Bộ phận thực hiện phản ứng (cơ, tuyến )(Gai nhọn)Cơ taySƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠBộ phận tiếp nhận kích thíchTác nhân kích thích Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên?Bộ phận phân tích và tổng hợp thông tinBộ phận thực hiện phản ứng + Tất cả các phản xạ là cảm ứng+ Tất cả các cảm ứng là phản xạSĐKích thíchKích thíchDung dịch sinh lýKích thích vào cơ đùi ếch Ếch còn sống? Cơ co: Đó là phản xạKích thích vào cơ đùi ếch đã cắt rời khỏi cơ thể? Cơ co: cảm ứng chứ không phải là phản xạ.Phân biệt hiện tượng co cơ trong trường hợp sau:Có phải tất cả các phản ứng đều là phản xạ không? Vì sao?“phản xạ đầu gối” có phải là phản xạ?Các dạng hệ thần kinh ở động vậtHTK DẠNG LƯỚIHTK DẠNG CHUỖI HẠCHHTK DẠNG ỐNGCHƯA CÓ HỆ THẦN KINHCẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬTCảm ứng ở động vật không có tổ chức thần kinhCảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinhĐộng vật có HTK dạng lướiĐộng vật có HTK dạng chuỗi hạchĐộng vật có HTK dạng ốngĐộng vật có HTK dạng lướiĐộng vật có HTK dạng chuỗi hạchII. Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinhTrùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng.Trùng roiBài 26. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT AmípII. Cảm ứng ở động vật chưa có tổ chức thần kinhAmip tránh ánh sáng ? Động vật đơn bào phản ứng với các kích thích như thế nào ?Bài 26. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT II. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH:Động vật đơn bào Chưa có tổ chức thần kinh. Phản ứng bằng cách: + chuyển động cả cơ thể 	+ co rút chất nguyên sinh nhờ không bào co rút (hướng động).	+ Gồm hướng động (+), (-).III. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH Hệ TKĐặc điểmHệ TK dạng LướiHệ TK dạng Chuỗi hạchĐại diệnCấu tạoHoạt động của hệ TK: - Nguyên tắc- Khi có kích thíchTính chính xácTiêu tốn năng lượngPhân biệt đặc điểm của hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạchII. Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinhKích thíchCác tế bào thần kinh nằm rải rác tạo thành mạng lưới TKKích thíchKhi ta dùng một chiếc kim nhọn châm vào thân thủy tức Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng kim nhọn châm vào thân nó?Phản ứng của thuỷ tức có phải là phản xạ không? Tại sao? Hệ TKĐặc điểmHệ TK dạng LướiHệ TK dạng Chuỗi hạchĐại diện Cấu trúc hệ TKHoạt động của hệ TK: - Nguyên tắc- Khi có kích thích Tính chính xácTiêu tốn năng lượngPhân biệt đặc điểm của hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạchNgành ruột khoang: Thủy tức, Sao biển . Các tế bào TK nằm rãi rác trong cơ thể liên hệ với nhau và liên hệ tế bào biểu mô cơ qua các dây TK mạng lưới tế bào thần kinh. - Phản xạ- Co toàn bộ cơ thểNhiềuChưa thật chính xácGiun DẹpGiun TrònChân khớpChân khớpHệ thần kinh dạng chuỗi hạchGIUN DẸPĐỈACÔN TRÙNGHệ thần kinh hạch ở côn trùngtập trungCác TBTKHạch TK dọc theo chiều dài cơ thểđiều khiển 1 vùng xác địnhTại sao hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thể trả lời cục bộ (như co một chân) khi bị kích thích? Hệ TKĐặc điểmHệ TK dạng LướiHệ TK dạng Chuỗi hạchĐại diện Cấu trúc hệ TKHoạt động của hệ TK: - Nguyên tắc- Khi có kích thích Tính chính xácTiêu tốn năng lượngPhân biệt đặc điểm của hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạchNgành ruột khoang: Thủy tức, Sao biển . Các tế bào TK nằm rãi rác trong cơ thể liên hệ với nhau và liên hệ tế bào biểu mô cơ qua các dây TK mạng lưới tế bào thần kinh. - Phản xạ- Co toàn bộ cơ thểNhiềuChưa thật chính xácNgành giun dẹp, giun tròn, chân khớp. Các tế bào TK tập trung lại  hạch TK.- Các hạch thần kinh nối với nhau bởi các dây TK chuỗi TK nằm dọc theo chiều dài cơ thể.  *Mỗi hạch điều khiển 1 vùng xác đinh trên cơ thể.Phản xạ-Co rút 1 phần cơ thể- Phản ứng cục bộ tại các hạch TK nhưng chưa hoàn toàn chính xác.Ít hơn so với hệ TK dạng lướiChọn đáp án không đúng về ưu điểm của hệ thần kinh dạng chuỗi hạch.A - Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần kinh của động vật tăng lên.B – Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khả năng phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.C - Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi kích thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng.D - Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới.Củng cốĐặc điểmCảm ứng ở thực vậtCảm ứng ở động vậtKhái niệmCảm ứng ở thực vật là khả năng tiếp nhận và phản ứng lại các kích thích từ môi trường sống của cơ thể thực vật.Biểu hiệnHướng động, ứng độngTốc độ phản ứngTốc độ chậmCảm ứng ở động vật là khả năng tiếp nhận các kích thích và phản ứng lại các kích thích từ môi trường đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển.Phản xạTốc độ nhanhCủng cốCâu 2: Trong các phát biểu sau:(1) Phản xạ chỉ có ở những sinh vật có hệ thần kinh(2) Phản xạ được thực hiện nhờ cung phản xạ(3) Phản xạ được coi là một dạng điển hình của cảm ứng(4) Phản xạ là khái niệm rộng hơn cảm ứngCác phát biểu đúng về phản xạ là:A. (1), (2) và (4) B. (1), (2), (3) và (4)C. (2), (3) và (4)D. (1), (2) và (3)Củng cốCâu 3: Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch có thể trả lời kích thích cục bộ vì:A. số lượng tế bào thần kinh tăng. B. mỗi hạch là một trung tâm điều kiển một vùng xác định của cơ thể.C. các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau.D. các hạch thần kinh liên hệ với nhau.Củng cốCâu 4: Động vật có hệ thần kinh dạng lưới khi bị kích thích thì:A. duỗi thẳng cơ thể.B. co toàn cơ thể.C. di chuyển đi chỗ khác.D. co ở phần cơ thể bị kích thích.Cảm ơn cô và các em đã chú ý lắng nghe!CỦNG CỐChọn đáp án đúng nhất:Câu 5. Ở động vật, cảm ứng là: Các phản xạ có điều kiện, giúp cơ thể thích nghivới môi trường. Khả năng tiếp nhận và trả lời các kích thích giúp cơ thể tồn tại và phát triển. Các phản xạ không điều kiện, giúp bảo vệ cơ thể. Là sự thích nghi của cơ thể, do các hoocmon điềuKhiển.ACBDCỦNG CỐChọn câu đúng nhất:Câu 6. Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở: CáGiáp xác Thân mềm DCBRuột khoang AKhông đủ thành phần của cung phản xạĐầy đủ thành phần của cung phản xạ Phản xạ Cảm ứng không phải phản xạ