Bài giảng Hóa học 11 - Bài 44: Anđehit - Xeton - Năm học 2022-2023 - Lưu Liêm

BÀI 44. 
ANDEHIT-XETON 
A . ANDEHIT 
I. ĐỊNH NGHĨA-PHÂN LOẠI-DANH PHÁP 
-CH=O 
H 
C 
Liên kết 
1. ĐỊNH NGHĨA 
ANDEHIT LÀ HỢP CHẤT HỮU CƠ MÀ PHÂN TỬ CÓ NHÓM –CH=O ( ANDEHIT) LIÊN KẾT TRỰC TIẾP VỚI C HOẶC H 
 – CH=O 
 R 
R 
H 
HC,-CHO 
VÍ DỤ: 
H -CH=O 
CH 3 -CH=O 
C 6 H 5 -CH=O 
O=CH -CH=O 
-CH=O: NHÓM CHỨC ANDEHIT 
2. PHÂN LOẠI 
PHÂN LOẠI 
ANDEHIT NO: C n H 2n+1 -CH=O( C x H 2x O ) 
ANDEHIT KHÔNG NO: CH 2 =CH-CH=O 
ANDEHIT THƠM: C 6 H 5 -CH=O 
ANDEHIT ĐƠN CHỨC: H-CH=O 
ANDEHIT ĐA CHỨC: O=CH-CH=O 
3. DANH PHÁP 
A.TÊN THÔNG THƯỜNG 
H-CH=O : ANDEHIT FOMIC 
CH 3 -CH=O : ANDEHIT AXETIC 
CH 3 -CH 2 -CH=O : ANDEHIT PROPIONIC 
CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH=O : ANDEHIT BUTIRIC 
CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CH=O : ANDEHIT VALERIC 
TÊN GỌI = ANDEHIT + TÊN AXIT CACBOXYLIC (THÔNG THƯỜNG) 
B. TÊN THAY THẾ 
CH 3 -CH-CH 2 -CH=O 
│ 
CH 3 
4 3 2 1 
3-metyl butanal 
TÊN GỌI: STT NHÁNH + TÊN NHÁNH + TÊN ANKAN+AL 
H-COOH AXIT FOMIC 
CH 3 -COOH AXIT AXETIC 
CH 3 -CH 2 -COOH AXIT PROPIONIC 
CH 3 -CH 2 -CH 2 -COOH AXIT BUTIRIC 
CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -COOH AXIT VALERIC 
II. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO, LÝ TÍNH 
-CÓ NHÓM: -CH=O 
TƯƠNG TỰ NHƯ ANKEN. 
2. LÝ TÍNH 
- Ở điều kiện thường, các anđehit dãy đồng đẳng tồn tại dưới dạng chất khí (HCHO sôi ở -19 độ C và CH 3 CHO sôi ở nhiệt độ 21 độ C), tan rất tốt trong nước. Các anđehit tiếp theo là chất lỏng hoặc rắn, độ tan trong nước giảm dần theo chiều tăng của phân tử khối. 
- Dung dịch nước của anđehit fomic là fomon . 
Dung dịch bão hòa của anđehit fomic nồng độ 37 - 40% là fomalin . 
III. HÓA TÍNH 
R 
CH=O 
CỘNG H 2 
OXH 
1. PHẢN ỨNG CỘNG H 2 ( Ni, t o ) 
R-CH=O + H 2 R-CH 2 -OH 
Ni, t O 
H -CH=O + H 2 H-CH 2 -OH 
Ni, t O 
2 . PHẢN ỨNG OXI HÓA KHÔNG HOÀN TOÀN 
R-CH=O + 2AgNO 3 + 3NH 3 + H 2 O 
R-COONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 2Ag 
t O 
PHẢN ỨNG TRÊN ĐƯỢC GỌI LÀ PHẢN ỨNG TRÁNG GƯƠNG 
2R-CH=O 2R-COOH 
xt, t O 
R-CH=O 
R-COOH 
R-CH 2 OH 
xt, t O 
H 2 , Ni, t O 
CuO, t O 
PHẢN ỨNG VỚI Br 2 
R-CH=O + Br 2 + H 2 O R-COOH + 2HBr 
IV. ĐIỀU CHẾ 
1. TỪ ANCOL OXI HÓA ANCOL BẬC I: 
R-CH 2 -OH + CuO R-CH=O + H 2 O + Cu 
t O 
TỪ HIDRO CACBON: 
CH4 + O2 HCH=O + H 2 O 
2CH 2 =CH 2 + O 2 2CH 3 -CH=O 
x t, t O 
x t, t O 
V. ỨNG DỤNG 
Xitrolenal: tinh dầu 
B. XETON 
I. ĐỊNH NGHĨA 
LÀ HCHC MÀ PHÂN TỬ CÓ NHÓM –CO- LIÊN KẾT TRỰC TIẾP VỚI 2 NGUYÊN TỬ C 
C -CO- C THƯỜNG GẶP: R-CO-R 
CH 3 -CO- CH 3 : ĐIMETYL XETON 
CH 3 -CO- C 6 H 5 : METYL PHENYL XETON 
CH 3 -CO- CH=CH 2 : METYL VINYL XETON 
Tên của 2 R + xeton 
II. HÓA TÍNH 
GIỐNG: CỘNG H 2 
R-CO-R + H 2 R-CH 2 (OH)-R 
Ni, t o 
CH 3 -CO-CH 3 + H 2 CH3-CH(OH)-CH 3 
Ni, t o 
KHÁC: -ANDEHIT TRÁNG GƯƠNG 
 -XETON THÌ KHÔNG. 
III. ĐIỀU CHẾ 
1. TỪ ANCOL BẬC 2 
R-CH 2 (OH)- R + CuO R-CO-R + Cu + H 2 O 
Ni, t o 
IV. ỨNG DỤNG 
- DÙNG LÀM DUNG MÔI TRONG QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT TRONG MỸ PHẨM 
- DÙNG LÀM NGUYÊN LIỆU SẢN XUẤT CLOROFOM(CHCl 3 ), IDOFOM(CHI 3 ) 
- XICLOHEXANON DÙNG ĐỂ SẢN XUẤT TƠ CAPRON( NILON-6), NILON-6,6.