Bài giảng Sinh học 11 - Bài 1: Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ - Năm học 2022-2023 - Nguyễn Hà Lan - Trường THPT Nguyễn Thái Học

SINH HỌC 11 
Cơ thể thực vật 
Cơ thể động vật 
Chuyển hoá vật chất – năng lượng 
Cảm ứng 
Sinh trưởng – phát triển 
Sinh sản 
CHƯƠNG I: CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG 
Bài 1 : SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ 
A. CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT 
Bài 1 : Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ 
I/ RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC 
- Cấu tạo ngoài của rễ gồm: 
+ Rễ chính, rễ bên, lông hút, miền sinh trưởng kéo dài, đỉnh sinh trưởng. 
1. Hình thái của hệ rễ 
Hình 1.1: Cấu tạo bên ngoài của hệ rễ 
Dựa vào hình 1.1 hãy mô tả cấu tạo bên ngoài của hệ rễ? 
Hình 1.2 
Lông hút của rễ 
+ Đặc biệt miền lông hút phát triển nhanh. 
I/ RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC 
2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ 
Bộ rễ thực vật trên cạn phát triển thích nghi với chức năng hấp thụ nước và muối khoáng như thế nào? 
- Rễ đâm sâu, lan rộng và sinh trưởng liên tục => số lượng lông hút => làm tăng diện tích bề mặt tiếp xúc với đất => cây hấp thụ được nhiều nước và muối khoáng. 
Hình : Rễ của thực vật trên cạn 
Bài 1 : Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ 
I/ RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC 
2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ 
-Rễ đâm sâu, lan rộng và sinh trưởng liên tục => số lông hút => làm tăng diện tích bề mặt tiếp xúc với đất => cây hấp thụ được nhiều nước và muối khoáng. 
Hình 1.2 
Lông hút của rễ 
 Tế bào lông hút có cấu tạo thích nghi với chức năng hút nước và khoáng như thế nào? 
- Tế bào lông hút có thành tế bào mỏng, không thấm cutin, có áp suất thẩm thấu lớn. 
I/ RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC 
2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ 
Môi trường ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của lông hút như thế nào? 
Khi môi trường quá ưu trương, quá axit hay thiếu ôxi thì lông hút sẽ biến mất => cây héo chết. 
Hình 1.2 
Lông hút của rễ 
I/ RỄ LÀ CƠ QUAN HẤP THỤ NƯỚC 
Em có biết 
Ở họ Lúa ( Gramineae ) ước tính có khoảng 1 tỷ cái lông hút /1 cây 
Ở một số cây thông, sồi lại không có cái lông hút nào 
Bài 1 : Sự hấp thụ nước và muối khoáng ở rễ 
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
1. Hấp thụ nước và các ion khoáng từ đất vào tế bào lông hút 
a. Hấp thụ nước: 
- Nước đi từ môi trường . vào môi trường của các tế bào rễ cây nhờ sự chênh lệch áp suất thẩm thấu 
Hình: Sự hấp thu nước ở rễ 
Nước được hấp thụ từ đất vào tế bào lông hút theo cơ chế nào? Giải thích? 
- Nước được hấp thụ liên tục từ đất tế bào lông hút luôn theo cơ chế thẩm thấu. 
nhược trương 
ưu trương 
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
1. Hấp thụ nước và các ion khoáng từ đất vào tế bào lông hút 
Hấp thụ nước: 
b. Hấp thụ muối khoáng: 
- Các ion khoáng xâm nhập vào tế bào rễ cây một cách chọn lọc theo hai cơ chế : 
+ Thụ động: Cơ chế khuếch tán từ nơi nồng độ cao đến nồng độ thấp. 
+Chủ động: Di chuyển ngược chiều gradien nồng độ và cần năng lượng. 
 Điểm khác biệt cơ bản giữa cơ chế hấp thụ nước và hấp thụ ion khoáng là gì ? 
H 2 O đi từ nơi có nồng độ chất tan thấp nơi có nồng độ chất tan cao. 
Ion khoáng đi từ nơi có nồng độ chất tan cao nơi có nồng độ thấp hơn. Ngoài ra, ion khoáng còn được hấp thụ theo cơ chế chủ động 
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
 Cơ chế hấp thụ nước: 
Cơ chế hấp thụ ion khoáng: 
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
1. Hấp thụ nước và các ion khoáng từ đất vào tế bào lông hút 
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ 
? 
? 
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
1. Hấp thụ nước và các ion khoáng từ đất vào tế bào lông hút 
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ 
+ Con đường thành tế bào - gian bào: 
Từ lông hút  khoảng gian bào các tế bào vỏ  Đai caspari  Trung trụ  Mạch gỗ. 
 Nhanh, không được chọn lọc . 
2 
+ Con đường tế bào chất – không bào : Từ lông hút  các tế bào vỏ  Đai caspari  Trung trụ  mạch gỗ. 
 Chậm, được chọn lọc. 
- Theo 2 con đường: 
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ 
II . CƠ CHẾ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
 Vì sao nước từ lông hút vào mạch gỗ của rễ theo một chiều? 
 Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu của tế bào theo hướng tăng dần từ ngoài vào. 
Nhiệt độ 
Ánh sáng 
pH 
Ôxy 
Đặc điểm sinh hóa của đất 
 Hãy cho biết môi trường có ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ nước và muối khoáng của rễ cây như thế nào? Cho ví dụ? 
III . ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC TÁC NHÂN MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC VÀ ION KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
III . ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC TÁC NHÂN MÔI TRƯỜNG ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH HẤP THỤ NƯỚC VÀ ION KHOÁNG Ở RỄ CÂY 
Các nhân tố ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự hấp thụ nước và ion khoáng ở rễ như: 
Áp suất thẩm thấu của dung dịch đất. 
pH. 
Nhiệt độ. 
Lượng ôxi của môi trường. 
Chọn phương án đúng 
Câu 1. Rễ cây hút nước nhờ bộ phận nào? 
A. Đỉnh sinh trưởng. 	 
B. Rễ phụ 	 
C. Rễ chính. 	 
D. Miền lông hút 
D 
Câu 2: Các ion khoáng xâm nhập vào tế bào rễ cây một cách chọn lọc theo cơ chế chủ động nghĩa là các ion khoáng di chuyển................. và ............................ 
A. Ngược chiều gradien nồng độ, phải tiêu tốn năng lượng 
B. Cùng chiều gradien nồng độ, phải tiêu tốn năng lượng 
C. Cùng chiều gradien nồng độ, không tiêu tốn năng lượng 
D. Ngược chiều gradien nồng độ, không tiêu tốn năng lượng 
A 
Câu 3: Dòng nước và các ion khoáng đi từ lông hút vào mạch gỗ của rễ theo con đường tế bào chất: Từ lông hút  Các tế bào vỏ  .  Trung trụ  mạch gỗ. 
A. Đỉnh sinh trưởng. 	 C. Đai caspari 
B. Rễ phụ 	D. Miền lông hút 
C 
Câu 4: Trong các loài thực vật sau loài nào trong cấu tạo của rễ không có lông hút 
Cây lúa	C. Cây ngô	 
Cây thông 	D. Cây đa 
B 
Các c ơ chế hấp thụ ion khoáng