Bài giảng Sinh học 11 - Tiết 29 - Bài 26: Cảm ứng ở động vật

GV: Nguyễn Thị Thu Hương - Trường THPT Nguyễn Đăng ĐạoKIỂM TRA BÀI CŨ:	 Cảm ứng của thực vật là gì? Cảm ứng của thực vật được biểu hiện bằng những hình thức nào?B- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬTTiết 29- Bài 26. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT*VD: Khi trời trở rétChim Sẻ xù lông .I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬTSâu bọ phản ứng với kích thíchMèo xù lông, co mạch máu, nằm co mình lạiCảm ứng ở động vật là gì?I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT * Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường sống để tồn tại và phát triển. Hãy so sánh về tốc độ và cách biểu hiện?I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT - Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường sống để tồn tại và phát triển. Đặc điểm: Tốc độ phản ứng nhanh, dễ nhận thấy, hình thức đa dạng Vậy phản xạ là gì?Ở ĐV có tổ chức thần kinh, phản xạ được coi là 1 dạng điển hình của cảm ứngTại sao có sự khác biệt về cảm ứng ở ĐV so với thực vật?I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT - Khái niệm: Cảm ứng ở động vật là phản ứng (trả lời) lại các kích thích từ môi trường sống để tồn tại và phát triển. Đặc điểm:Tốc độ phản ứng nhanh, dễ nhận thấy và hình thức đa dạng.- Phản xạ: Là phản ứng của cơ thể thông qua hệ thần kinh trả lời kích thích bên trong hoặc bên ngoài cơ thể. Có phải tất cả các phản ứng của chúng đều gọi là phản xạ?VD: Phản ứng co của một bắp cơ tách rời khi bị kích thích có được coi là phản xạ không? Nghiên cứu SGK cho biết: Cung phản xạ gồm những bộ phận nào?(Gai nhọn)Cơ taySƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠ Một bạn lỡ chạm tay vào gai nhọn và có phản ứng rụt tay lại. Hãy chỉ ra tác nhân kích thích, bộ phận tiếp nhận kích thích, bộ phận phân tích và tổng hợp thông tin, bộ phận thực hiện phản ứng của hiện tượng trên?(Gai nhọn)Cơ taySƠ ĐỒ MỘT CUNG PHẢN XẠBộ phận tiếp nhận kích thíchTác nhân kích thíchBộ phận phân tích và tổng hợp thông tinBộ phận thực hiện phản ứng Trong 3 bộ phận trên bộ phận nào đóng vai trò chủ yếu? Tại sao?-Một cung phản xạ gồm:Hệ thần kinh của các loài động vật tiến hóa như thế nào?-Hình thức, độ chính xác, hiệu quả của cảm ứng phụ thuộc vào mức độ tổ chức của hệ thần kinhHỆ TK ỐNGHỆ TK LƯỚIHỆ TK HẠCHHỆ TK CHUỖITIẾN HOÁ CỦA HỆ THẦN KINHCHƯA CÓ HỆ TK1.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới:III- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINHHệ thần kinh dạng lưới có ở đại diện nào?-Đại diện: Ngành Ruột khoang (VD:Thủy tức)Quan sát hình vẽ, SGK cho biết: Đặc điểm cấu tạo của hệ thần kinh dạng lưới-Cấu tạo: Các TB thần kinh nằm dải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới TB thần kinh. Thủy TứcKích thíchGiải thích vì sao thủy tức lại phản ứng toàn thân ?-Hãy cho biết con thủy tức sẽ phản ứng như thế nào khi ta dùng 1 chiếc kim nhon châm vào thân nó ?Kích thíchTB cảm giácMạng lưới thần kinhTB biểu mô cơ (có khả năng co rút)ĐV co toàn thânPhản ứng của thủy tức co phải là phản xạ không?Vậy, đặc điểm cảm ứng của thủy tức ra sao?1.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới:III- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH-Đại diện: Ngành Ruột khoang (VD:Thủy tức)-Cấu tạo: Các TB thần kinh nằm dải rác trong cơ thể và liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh tạo thành mạng lưới TB thần kinh. -TBTK liên hệ vs TB cảm giác và TB biểu mô cơ (có khả năng co rút)-Đặc điểm cảm ứng: + Phản ứng với kích thích bằng cách co toàn bộ cơ thể. + Tiêu tốn nhiều năng lượng, độ chính xác không cao.Thủy Tức2.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:III- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINHNghiên cứu SGK và cho biết các đại diện có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch?H26.2.Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch A.Giun dẹp B. Đỉa C.Côn trùng2.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:III- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINHH26.2.Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch A.Giun dẹp B. Đỉa C.Côn trùng-Đại diện: Ngành Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp, Giun đốt.2.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:III- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINHH26.2.Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch A.Giun dẹp B. Đỉa C.Côn trùngQuan sát hình vẽ, SGK cho biết: Đặc điểm cấu tạo của hệ thần kinh dạng chuỗi hạch?2.Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạch:III- CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINHH26.2.Hệ thần kinh dạng chuỗi hạch A.Giun dẹp B. Đỉa C.Côn trùng-Đại diện: Ngành Giun dẹp, Giun tròn, Chân khớp, Giun đốt.-Cấu tạo: + Các TBTK tập trung lại tạo thành hạch thần kinh+ Các hạch liên hệ tạo thành chuỗi hạch TK nằm dọc theo chiều dài cơ thể.+ Mỗi hạch là một trung tâm điều khiển hoạt động 1 vùng xác định của cơ thể. + Ở Chân khớp, hạch TK đầu có kích thước lớn hơn các hạch thần kinh khác. Khi kích thích nhẹ tại 1 điểm ở chân con châu chấu, theo em nó có phản ứng toàn thân không? Vì sao?-Đặc điểm cảm ứng: Vậy, đặc điểm cảm ứng của ĐV có HTK dạng chuỗi hạch ntn?+ Phản ứng định khu+ Phản ứng chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lướiĐánh dấu x vào ô cho ý KHÔNG ĐÚNG về ưu điểm của hệ thần kinh dạng chuỗi hạch. A - Nhờ có hạch thần kinh nên số lượng tế bào thần kinh của động vật tăng lên.B – Do các tế bào thần kinh trong hạch nằm gần nhau và hình thành nhiều mối liên hệ với nhau nên khả năng phối hợp hoạt động giữa chúng được tăng cường.C - Nhờ các hạch thần kinh liên hệ với nhau nên khi bị kích thích nhẹ tại một điểm thì gây ra phản ứng toàn thân và tiêu tốn nhiều năng lượng.D – Do mỗi hạch thần kinh điều khiển một vùng xác định trên cơ thể nên động vật phản ứng chính xác hơn, tiết kiệm năng lượng hơn so với hệ thần kinh dạng lưới. XA, B, D: Đó là những ưu điểm của HTK dạng chuỗi hạch so với HTK dạng lướiCỦNG CỐ Câu 1: Ở động vật, cảm ứng là:Các phản xạ có điều kiện, giúp cơ thể thích nghi với môi trườngCác phản xạ không điều kiện, giúp bảo vệ cơ thể.Là khả năng tiếp nhận và đáp ứng các kích thích của môi trường, giúp cơ thể tồn tại và phát triển.Là sự thích nghi của cơ thể, do các hoocmon điều khiểnCâu 2: Cơ thể động vật đã xuất hiện tổ chức thần kinh, nhưng đáp ứng không hoàn toàn chính xác bằng cách co rút toàn thân, xảy ra ở: Ruột khoang Thân mềm Giáp xác Cá ***Các kích thích từ môi trường thường xuyên có tác động đến đời sống của sinh vật nói chung và động vật nói riêng, có thể đó là những tác động tích cực nhưng cũng có thể là tác động tiêu cực gây ảnh hưởng không nhỏ tới sự cân bằng sinh thái. Vậy trách nhiệm của chúng ta là gì?HÃY CHUNG TAY BẢO VỆ TRÁI ĐÁT BẰNG HÀNH ĐỘNG TÍCH CỰC!CỦNG CỐCâu 3: Biểu hiện sinh trưởng của vi sinh vật ở pha cân bằng trong môi trường nuôi cấy là?A. Số chết đi nhiều hơn số sinh raB. Số được sinh ra bằng với số chết đi.C. Số được sinh ra nhiều hơn số tế bào chết đi D. Chỉ có chết mà không có sinh raCâu 4: Biểu hiện của VSV trong pha tiềm phát là ?A. Sinh trưởng nhanhB. Bị chết điC. Thích nghi dần với môi trường nuôi cấyD. Cả 3 biểu hiện trênBÀI TẬP VỀ NHÀHệ thần kinhĐặc điểm cấu tạo hệ thần kinh Động vật có hệ thần kinh dạng chuỗi hạchHệ thần kinh dạng lướiHệ thần kinh dạngchuỗi hạch *HOÀN THÀNH BẢNG SO SÁNH*Trả lời câu hỏi SGK Tr 110; Đọc khung cuối bài.*Đọc trước bài 27-Cảm ứng ở động vật (2)BTVN: Tìm hiểu bơm Na- K có vai trò trong cơ chế hình thành điện thế hoạt động như thế nào.Cám ơn các thầy cô giáo và các em học sinh 11A4 !