Bài giảng Sinh học 11 - Tiết 31 - Bài 31: Tập tính của động vật

TIẾT 31Bài 31. TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT12Thằn lằn biến đổi màu sắc cơ thể3Chim di cư4Gấu ngủ đông5Sư tử săn mồiVậy tập tính là gì và nó có ý nghĩa gì đối với đời sống của động vật ???I. Tập tính là gì?- Tập tính là chuỗi phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường (bên trong hoặc bên ngoài cơ thể) nhờ đó động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tạiỞ thực vật đó là cảm ứng. Vì tập tính là chuỗi phản ứng và có liên quan đến hệ thần kinh.Ở thực vật có tập tính hay không ???9Vịt con biết bơiVí dụ 110KhØ sö dông èng hót ®Ó uèng n­íc dõaVí dụ 2Khỉ làm xiếc11Ví dụ 312Chó nghiệp vụVí dụ 413Gà trống gáyVí dụ 514Chim mẹ mớm mồi cho chim conVí dụ 615Hãy phân loại ?12345616Tập tính sinh ra đã cóTập tính hình thành trong đời sống cá thể16524317II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH-Có 2 loại tập tính: bẩm sinh và học đượcVe sầu kêu vào mùa hèẾch đực kêu vào mùa sinh sảnHãy xác định đâu là tập tính bẩm sinh, đâu là tập tính học được:1. Ếch sinh sản vào mùa mưa 2. Chuột nghe tiếng mèo phải bỏ chạy3. Ve sầu kêu vào ngày hè oi ả4. Thấy đèn đỏ thì dừng lại5. Gai đâm vào tay thì rụt tay lại6. Nói lời cảm ơn khi được nhận quà7. Bỏ rác đúng nơi quy định8. Trẻ em mới sinh ra biết khóc9. Chịu đau khi tiêm thuốc10. Cá hồi di cư để sinh sản2, 4, 6, 7, 9Tập tính bẩm sinh:1,3,5,8,10Tập tính học được:Hãy cho biết các tập tính nào dưới đây là tập tính bẩm sinh. Tập tính là học được?- Đến thời kì sinh sản, tò vò cái đào một cái hố trên mặt đất để làm tổ rồi bay đi bắt một con sâu bướm, đốt cho sâu bị tê liệt, rồi bỏ vào tổ. Tiếp đó, tò vò đẻ trứng vào cái tổ và bịt tổ lại. Sau một thời gian, tò vò con nở từ trứng ra và ăn con sâu. Các tò vò cái con lớn lên lặp lại trình tự đào hố và đẻ trứng như tò vò mẹ (dù không nhìn thấy các tò vò cái khác làm tổ và sinh đẻ).- Chuồn chuồn bay thấp thì mưa, bay cao thì nắng, bay vừa thì râm (ca dao).- Khi nhìn thấy đèn giao thông chuyển sang màu đỏ, những người qua đường dừng lại.Tập tính bẩm sinhTập tính bẩm sinhTập tính học được20II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH1. TẬP TÍNH BẨM SINHLà loại tập tính sinh ra đã có, - Được di truyền từ bố mẹ - Mang tính đặc trưng cho loài21II. PHÂN LOẠI TẬP TÍNH2. TẬP TÍNH HỌC ĐƯỢCLà loại tập tính được hình thành trong đời cá thể, thông qua quá trình học tập và rút kinh nghiệm- Không di truyền được- Mang tính đặc trưng cho từng cá thểNgoài ra còn có tập tính hỗn hợp là tập tính sinh ra đã có . Nhưng được phát triển và hoàn thiện dần trong đời cá thể Kích thích bên ngoàiIII. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH:Kích thích bên trongCơ quan thụ cảmHệ thần kinhCơ quan thực hiệnTK cảm giácTK vận độngHành độngIII. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH23 - Cơ sở của tập tính là các phản xạ. Các phản xạ thực hiện qua cung phản xạ.Kích thích ngoàihoặc trongCơ quan thụ cảmHệ thần kinhCơ quan thực hiệnHành độngSơ đồ cơ sở thần kinh của tập tínhIII. CƠ SỞ THẦN KINH CỦA TẬP TÍNH1. Tập tính bẩm sinh2. Tập tính học đượcChuỗi phản xạ không điều kiệnDo gen quy địnhBền vững, không thay đổiChuỗi phản xạ có điều kiệnQuá trình hình thànhđường liên hệ giữa các nơronCó thể thay đổi1. Ở động vật có hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh hệ chuỗi hạch, các tập tính của chúng hầu hết là tập tính bẩm sinh, tại sao ?2. Tại sao người và động vật có hệ thần kinh phát triển có rất nhiều tập tính học được ?Hầu hết tập tính là tập tính bẩm sinh.Hầu hết tập tính là tập tính học được.TK dạng lướiTK chuỗi hạch- Hệ thần kinh phát triển (xuất hiện não bộ và tủy sống)- tuổi thọ dài, thời gian học tập nhiều thực hiện tốt phản xạ có điều kiện nên:- Hệ thần kinh có cấu trúc đơn giản (chưa xuất hiện não bộ và tủy sống)- tuổi thọ ngắn, thời gian học tập ít rất khó thực hiện phản xạ có điều kiện nên:Lưu ý:- Sự hình thành tập tính học được ở động vật phụ thuộc vào: + Mức độ tổ chức của hệ thần kinh (đơn giản hay phức tạp). + Tuổi thọ.- Một số tập tính của động vật như: sinh sản, ngủ đông là kết quả phối hợp của hệ thần kinh và hệ nội tiết.Câu 1: Tập tính bẩm sinh ở động vật không có đặc điểm:A. Sinh ra đã có, không cần học hỏiB. Mang tính bản năngC. Có thể thay đổi theo hoàn cảnh sốngD. Được quyết định bởi yếu tố di truyềnCâu 2: Tập tính học được ở động vật có chung đặc điểm:C. Sinh ra đã cóB. Được truyền từ đời trước sang đời sauA. Phải học trong đời sống mới có đượcD. Suốt đời không đổiCâu 3: Sáo vẹt nói tiếng người đây thuộc loại tập tính gì ?A. Bẩm sinhC. Bản năngB. Học đượcD. Hỗn hợp31Câu 2: Cơ sở sinh học của tập tính làa. phản xạb. hệ thần kinhc. cung phản xạd. trung ương thần kinh