Giáo án Hóa học Lớp 11 - Chương trình cả năm - Trần Huy Hiền

Ngày soạn:	Tuần:
Ngày dạy:
Tiết 1: ÔN TẬP ĐẦU NĂM (tiết 1) 
I. MỤC TIÊU:
1.Kiến thức: HS ôn tập, củng cố kiến thức cơ sở lý thuyết hoá học về nguyên tử, liên kết hoá học, định luật tuần hoàn, BTH, phản ứng oxy hoá – khử, tốc độ phản ứng và cân bằng HH.
2.Kĩ năng: 
- Vận dụng các phương pháp để giải các bài toán về nguyên tử, ĐLBT, BTH, liên kết hoá học 
- Lập PTHH của phản ứng oxy hoá – khử bằng phương pháp thăng bằng electron.
3.Thái độ: Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh
II. TRỌNG TÂM: Cơ sở lý thuyết hoá học về nguyên tử, liên kết hoá học, định luật tuần hoàn, BTH, phản ứng oxy hoá – khử, tốc độ phản ứng và cân bằng HH.
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Chuẩn bị phiếu học tập về câu hỏi và bài tập, BTH các nguyên tố. Máy chiếu. 
2. Học sinh: Ôn lại kiến thức cơ bản của chương trình hóa học lớp 10.
IV. PHƯƠNG PHÁP: Nêu vấn đề, vấn đáp, hoạt động nhóm, tái hiện kiến thức đã học
V. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: Không
3. Nội dung: 
 GV đặt vấn đề: Để chuẩn bị tốt cho việc tiếp thu kiến thức mới, chúng ta cần điểm qua một số kiến thức cơ bản của chương trình lớp 10
HOẠT ĐỘNG GV VÀ HS
NỘI DUNG 
Hoạt động 1:
- GV: Hệ thống lại các kiến thức cơ bản trọng tâm của chương trình hoá lớp 10 về: Cơ sở lý thuyết hoá học, giúp hs thuận lợi khi tiếp thu kiến thức HH lớp 11.
Hoạt động 2: 
- GV: ? Cấu tạo ? Đặc điểm của các loại hạt ?
Đồng vị ? Biểu thức tính khối lượng nguyên tử trung bình ? 
- GV: cho ví dụ:
Tính khối lượng nguyên tử trung bình của Clo biết clo có 2 đồng vị là chiếm 75,77% và chiếm 24,23% tổng số nguyên tử.
HS:giải bt
Hoạt động 3:
- GV: ? Cấu hình electron nguyên tử ? Thí dụ 
Viết cấu hình electron nguyên tử 19K, 20Ca, 26Fe, 35Br.
Hướng dẫn học sinh viết phân bố năng lượng rồi chuyển sang cấu hình electron nguyên tử.
Hoạt động 4: 
- GV: yêu cầu HS nêu nội dung ?
- GV:?Sự biến đổi tính chất kim loại, phi kim, độ âm điện, bán kính nguyên tử trong một chu kì, trong một phân nhóm chính?
- GV: Yêu cầu HS so sánh tính chất của đơn chất và hợp chất của nitơ và photpho.
Hoạt động 5:
- GV: ? Hãy phân loại liên kết hoá học ? Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện và liên kết hoá học ?
- GV: ? Mối quan hệ giữa liên kết hoá học và một số tính chất vật lí ?
Hoạt động 6:
- GV:? Khái niệm ? Đặc điểm của phản ứng oxi hoá khử ?
- GV:? Nêu các bước Lập phương trình oxi hoá khử ? Phân loại phản ứng hoá học.
- GV: C ân bằng các phản ứng sau, x ác đ ịnh chất khử, oxi hóa:
a. KMnO4 + HCl → KCl + MnCl2 + Cl2 + H2O
b. Na2SO3 + K2Cr2O7 + H2SO4 à H2O+Na2SO4 + K2SO4 + Cr2(SO4)3
Hoạt động 7:
- GV:? Tốc độ phản ứng hoá học là gì ? Những yếu tố ảnh hưởng tốc độ phản ứng ? Cân bằng hoá học ?
- GV: ? Nêu nguyên lý chuyển dịch cân bằng hoá học?
- GV: ? Áp dụng những biện pháp nào để tăng hiệu suất phản ứng ?
- GV: Cho ví dụ hs vận dụng tốc độ Pứ & CB hoá học để giải:
- HS: Suy nghĩ trong 5’, rồi trình bày.,
- GV: Nhận xét và kết luận.
I. Cấu tạo nguyên tử
1. Nguyên tử
+ Vỏ : các electron điện tích 1-.
+ Hạt nhân : proton điện tích 1+ và nơtron không mang điện.
2. Đồng vị 
Thí dụ:
≈ 35,5
3. Cấu hình electron nguyên tử
19K E : 1s22s22p63s23p64s1
 Ch : 1s22s22p63s23p64s1
20Ca
 E : 1s22s22p63s23p64s2
 Ch : 1s22s22p63s23p64s2
26Fe
 E : 1s22s22p63s23p64s23d6
 Ch : 1s22s22p63s23p63d64s2
35Br 
 E :1s22s22p63s23p64s23d104p5
 Ch :1s22s22p63s23p63d104s24p5
II. Định luật tuần hoàn
1. Nội dung
2. Sự biến đổi tính chất
Thí dụ: so sánh tính chất của đơn chất và hợp chất của nitơ và photpho.
7N : 1s22s22p3
15P : 1s22s22p63s23p3
Chúng thuộc nhóm VA
Bán kính nguyên tử N < P
Độ âm điện N > P
Tính phi kim N > P
Hiđroxit HNO3 có tính axit mạnh hơn H3PO4
III. Liên kết hoá học
1. Liên kết ion hình thành do lực hút tĩnh điện giữa các ion mang điện tích trái dấu:
2. Liên kết cộng hoá trị được hình thành do sự góp chung cặp electron:
3. Mối quan hệ giữa hiệu độ âm điện và loại liên kết hoá học:
Hiệu độ âm điện (rχ)
Loại liên kết
0<rχ< 0,4
Liên kết CHT không cực.
0,4<rχ<1,7
Liên kết CHT có cực.
rχ ≥ 1,7
Liên kết ion.
IV. Phản ứng oxi hoá khử:
1. Khái niệm:
2. Đặc điểm phản ứng oxi hóa khử:
Đặc điểm là sự cho và nhận xảy ra đồng thời.
Σe cho = Σe nhận.
3. Lập phương trình oxi hoá khử:
 +7 -1 +2 0 
a. 2KMnO4+16HCl à 2 MnCl2+ 5Cl2 + 2KCl + 8H2O
Chất khử: HCl
Chất oxy hoá: KMnO4
 +4 +6 +6
b.3Na2SO3 + K2Cr2O7 + 4H2SO4 à 
 +6 +6 +3
3Na2SO4 + K2SO4 + Cr2(SO4)3 +4H2O
Chất oxy hoá: K2Cr2O7
Chất khử: Na2SO3
V. Lý thuyết phản ứng hoá học
1. Tốc độ phản ứng hoá học:
2. Cân bằng hoá học:
3. Nguyên lí chuyển dịch cân bằng:
Thí dụ: Cho cân bằng như sau :
N2(k) + 3H2(k) D 2NH3(k)
rH<0.
Thí dụ: Cho pứ xảy ra trong bình khí: 
CaCO3 (r) CaO (r) + CO2(k)
 rH = +178 KJ
a. Toả nhiệt hay thu nhiệt.
b. Cân bằng chuyển dịch về phía nào ? 
-Giảm to của pứ
-Thêm khí CO2 vào bình
-Tăng dung tích của bình.
Giải:
a. Thu nhiệt vì rH>O
b. Theo nglý chuyển dịch CB thì 
- Chiều ß khi to giảm
- Chiều ß khi nén thêm khí CO2 vào bình.
- Chiều à khi tăng dt của bình.
4. Củng cố:
- Bảng tuần hoàn
- Bản chất liên kết CHT, liên kết ion
- Cân bằng phản ứng oxi hóa khử
- Các yếu tố ảnh hưởng đến CBHH
VI. Dặn dò:
- Ôn tập kiến thức về halogen, oxi – lưu huỳnh
- Làm các bài tập về axit sunfuric
VII. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:	Tuần:
Ngày dạy:
Tiết 2: ÔN TẬP ĐẦU NĂM (tiết 2) 
I. MỤC TIÊU:
1.Kiến thức: HS hệ thống hoá được tính chất vật lý, tính chất hoá học các đơn chất và hợp chất của các nguyên tố trong nhóm Halogen, oxi – lưu huỳnh.
2.Kĩ năng: 
- Giải một số dạng bài tập cơ bản như xác định thành phần hỗn hợp, xác định tên nguyên tố, bài tập về chất khí 
- Vận dụng các phương pháp cụ thể để giải bài tập như áp dụng ĐLBT khối lượng 
3.Thái độ: Học sinh chủ động tư duy, sáng tạo để giải bài tập
II TRỌNG TÂM: Tính chất hoá học các đơn chất và hợp chất của các nguyên tố trong nhóm Halogen, oxi – lưu huỳnh.
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Chuẩn bị phiếu học tập về câu hỏi và bài tập để ôn tập. Máy chiếu. 
2. Học sinh: Ôn lại kiến thức về halogen, oxi – lưu huỳnh
IV. PHƯƠNG PHÁP: Nêu vấn đề, vấn đáp, hoạt động nhóm, tái hiện kiến thức đã học
V. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: Không
3. Nội dung: 
 Đặt vấn đề: Chúng ta đã ôn tập về cơ sở lý thuyết hoá học, phần còn lại về halogen và oxi lưu huỳnh chúng ta sẽ ôn tập tiếp trong tiết này 
HOẠT ĐỘNG GV VÀ HS
NỘI DUNG
- Gv: Hệ thống hoá các kiến thức, làm rõ quy luật phụ thuộc giữa t/c hoá học của các nhóm halogen. Oxi – lưu huỳnh với các đặc điểm cấu tạo ngtử, liên kết hoá học. 
Hoạt động 1: 
-GV: ? Nêu cấu hình electron ngoài cùng của nhóm halogen ? Từ cấu hình suy ra tính chất hoá học cơ bản ?
- GV:? So sánh tính chất hoá học cơ bản từ Flo đến Iot ?
- GV: Yêu cầu HS cho thí dụ chứng minh sự biên thiên đó ?
Hoạt động 2: 
- GV: ? Tính chất của các halogen hiđric biến đổi như thế nào từ F đến I ? VD
- GV: ? HF có tính chất nào đáng chú ý ?
Hoạt động 3:
- GV:Yêu cầu HS nêu: Tính chất hoá học cơ bản ? nguyên nhân ? So sánh tính oxi hoá của oxi với ozon ? cho thí dụ minh hoạ ?
Hoạt động 4:
- GV:Yêu cầu HS nêu: Tính chất hoá học cơ bản của lưu huỳnh ? giải thích?VD?
- GV: ? Hãy so sánh tính oxi hoá của lưu huỳnh với oxi và với clo ?
Hoạt động 5: 
- GV: ? Tính chất hoá học cơ bản của các hợp chất lưu huỳnh ? Mối quan hệ giữa tính oxi hoá -khử và mức oxi hoá.? VD
 Chú ý tính oxi hoá khử còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Dự đoán này mang tính chất lý thuyết.
Hoạt động 6: 
- HS: Thảo luận nhóm, rồi trình bày.
- GV: Nhận xét và sửa sai nếu có.
I. Halogen:
1. Đơn chất:
-1
0
X : ns2np5
 X+1e → X
- Tính oxi hoá mạnh.
- Tính oxi hoá giảm dần từ Flo đến Iot.
2. Halogen hiđric:
- HF<<HCl<HBr<HI
chiều tăng tính axit.
- HF có tính chất ăn mòn thuỷ tinh.
 4HF+ SiO2→ SiF4+ 2H2O
II. Oxi - Lưu huỳnh:
1. Đơn chất:
a. Oxi – ozon:
- Tính oxi hoá mạnh, O3 mạnh hơn O2
- Nguyên tử oxi có 6e lớp ngoài cùng, dễ nhận thêm 2e (để đạt cấu hình e của khí hiếm) 
Độ âm điện của O = 3,44 <F = 3,98 
’Oxi có tính oxi hóa mạnh.
 O3 + Ag→ Ag2O + O2
 O2 + Ag→ không pư
b. Lưu huỳnh
Lưu huỳnh vừa có tính oxi hoá vừa có tính khử.
 0 0 -2
S + Fe FeS
0 0 -2
S + H2 H2S
0 0 +4 -2
S + O2 SO2.
2. Hợp chất lưu huỳnh:
- Hiđro sunfua: Tính axit yếu, tính khử mạnh
- Lưu huỳnh đioxit: Tính khử mạnh
- Axit sunfuric loãng: có đầy đủ tính chất chung của một axit 
- Axit sunfuric đặc: Tính oxi hóa mạnh
III. Bài tập
Bài 1 Cho 20g hỗn hợp Mg và Fe tác dụng với d2 HCl dư, ta thấy có 11,2 lít khí H2 (đktc) thoát ra, khối lượng muối tạo thành sau pứ là bao nhiêu g?
Giải:
Đáp án c
Áp dụng ĐLBT điện tích:
Mg →Mg2+ + 2e Fe → Fe2+ + 2e
 x x 2x y y 2y
2H+ + 2e → H2 
← 11,2:22,4=0,5mol
→ 2x + 2y = 1 hay x + y = 0,5 (1)
Lại có: 24x + 56y = 20 (2)
Từ (1) và (2) giải hệ ta có
 x=0,25, y=0,25
→ m = 55,5 gam
Bài 2 Một hỗn hợp khí O2 và SO2 có tỉ khối so với H2 là 24 thành phần % của mỗi khí theo thể tích lần lượt là: 
a. 75% và 25% c. 50% và 50%
b. 25% và 75% d. 35% và 65%
Giải: Chọn đáp án b
-Đặt V1 và V2 lần lượt là thể tích của O2 và SO2 và trong hỗn hợp.
-Theo bài:
M hh khí = = 24x2=48 (g/mol)
=> 32V2 + 64V2 = 48(V1 + V2)
=> 16V2 = 16V1
=> % V1 = %V2 = 50%
Bài 3 Cho 31,84g hỗn hợp 2 muối NaX, NaY với X,Y là 2 halogen ở 2 chu kì liên tiếp vào dd AgNO3 dư thu được 57,34g kết tủa.
a. Xác định tên X,Y
b. Tính số mol mỗi muối trong hỗn hợp.
Giải:
a/ Gọi CT chung của 2 muối: NaX
NaX + AgNO3 → NaNO3 + AgX
-Theo ptpứ 
→ X = 83,13
-Do X, Y là 2 halogen ở 2 chu kì liên tiếp: 
X < 83,13 < Y
-Nên x là brom (80) ; Y là iot (127)
b/ Gọi x,y lần lượt NaBr, NaI
→
4. Củng cố:
- Giải bài toán bằng định luật bảo toàn khối lượng, bảo toàn điện tích
- Giải bài toán bằng cách lập hệ phương trình đại số
VI. Dặn dò:
- Soạn bài “Sự điện li”
VII. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:	Tuần:
Ngày dạy:
CHƯƠNG I: SỰ ĐIỆN LI
Tiết 3: Bài 1: SỰ ĐIỆN LI 
I. MỤC TIÊU:
1.Kiến thức: HS biết được :
 Khái niệm về sự điện li, chất điện li, chất điện li mạnh, chất điện li yếu, cân bằng điện li.
2.Kĩ năng: 
- Quan sát thí nghiệm, rút ra được kết luận về tính dẫn điện của dung dịch chất điện li.
- Phân biệt được chất điện li, chất không điện li, chất điện li mạnh, chất điện li yếu.
- Viết được phương trình điện li của chất điện li mạnh, chất điện li yếu.
3.Thái độ: 
- Xây dựng thái độ học tập tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch
- Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh
II TRỌNG TÂM: 
- Bản chất tính dẫn điện của chất điện li (nguyên nhân và cơ chế đơn giản)
- Viết phương trình điện li của một số chất. 
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Hình 11(sgk) để mô tả thí nghiệm hoặc chuẩn bị dụng cụ và hoá chất để biểu diễn TN sự điện li, chất điện li mạnh, chất điện li yếu. Máy chiếu
2. Học sinh: Xem lại hiện tượng dẫn điện đã học ở chương trình vật lí lớp 7
IV. PHƯƠNG PHÁP: Diễn giảng – phát vấn 
V. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: Không
3. Nội dung: 
 Đặt vấn đề: Vì sao nước tự nhiên có thể dẫn điện được, nước cất thì không? Để tìm hiểu về điều này chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân dẫn điện của các chất 
HOẠT ĐỘNG GV VÀ HS
NỘI DUNG 
Hoạt động 1:
- Gv: Lắp hệ thống thí nhgiệm như sgk và làm thí nghiệm biểu diễn.
Hs: Quan sát, nhận xét và rút ra kết luận.
Hoạt động 2:
- Gv: Đặt vấn đề: Tại sao dd này dẫn điện được mà dd khác lại không dẫn điện được?
Hs: Vận dụng kiến thức dòng điện đã học lớp 9 và nguyên cứu trong sgk về nguyên nhân tính dẫn điện của các dd axít, bazơ, muối trong nước để trả lời. 
- Gv: Giới thiệu khái niệm: sự điện li, chất điện li, biểu diễn phương trình điện lià Giải thích vì sao nước tự nhiên dẫn được điện
- Gv: Hướng dẫn hs cách viết phương trình điện li của NaCl, HCl, NaOH. 
Hs: Viết pt điện li của axit, bazơ, muối.
Hoạt động 3:
- Gv: Biểu diễn TN 2 của 2 dd HCl và CH3COOH ở sgk và cho hs nhận xét và rút ra kết luận.
Hoạt động 4:
- Gv: Đặt vấn đề: Tại sao dd HCl 0,1M dẫn điện mạnh hơn dd CH3COOH 0,1M?
Hs: Nghiên cứu sgk để trả lời: Nồng độ các ion trong dd HCl lớn hơn nồng độ các ion trong dd CH3COOH, nghĩa là số phân tử HCl phân li ra ion nhiều hơn số phân tử CH3COOH phân li ra ion.
- Gv: Gợi ý để hs rút ra các khái niệm chất điện li mạnh.
Gv: Khi cho các tính thể NaCl vào nước có hiện tượng gì xảy ra ?
Hs: Viết pt biểu diễn sự điện li.
- Gv: Kết luận về chất điện li mạnh gồm các chất nào.
- Gv: Lấy ví dụ CH3COOH để phân tích, rồi cho hs rút ra định nghĩa về chất điện li yếu.
 Cung cấp cho hs cách viết pt điện li của chất điện li yếu. 
- Gv: Yêu cầu hs nêu đặc điểm của quá trình thuận nghịch và từ đó cho hs liên hệ với quá trình điện li.
I. Hiện tượng điện li:
1. Thí nghiệm: sgk
* Kết luận: 
-Dung dịch muối, axít, bazơ: dẫn điện.
-Các chất rắn khan: NaCl, NaOH và 1 số dung dịch rượu, đường: không dẫn điện.
2. Nguyên nhân tính dẫn điện của các dd axít, bazơ, muối trong nước:
-Các muối, axít, bazơ khi tan trong nước phân li ra các ion làm cho dd của chúng dẫn điện.
-Quá trình phân li các chất trong H2O ra ion là sự điện li.
-Những chất tan trong H2O phân li thành các ion gọi là chất điện li. 
-Sự điện li được biểu diễn bằng pt điện li: NaCl à Na+ + Cl-
HCl à H+ + Cl-
NaOH àNa+ + OH- 
II. Phân loại các chất điện li:
1. Thí nghiệm: sgk
- Nhận xét: ở cùng nồng độ thì HCl phân li ra ion nhiều hơn CH3COOH .
2. Chất điện li mạnh và chất điện li yếu:
a. Chất điện li mạnh:
- Khái niệm: Chất điện li mạnh là chất khi tan trong nước, các phân tử hoà tan đều phân li ra ion.
- Phương trình điện li NaCl:
NaCl à Na+ + Cl-
100 ptử à 100 ion Na+ và 100 ion Cl-
-Gồm:
+ Các axít mạnh HCl, HNO3, H2SO4 
+ Các bazơ mạnh:NaOH, KOH, Ba(OH)2
+ Hầu hết các muối.
b. Chất điện li yếu:
- Khái niệm: Chất điện li yếu là chất khi tan trong nước, chỉ có 1 phần số phân tử hoà tan phân li ra ion, phần còn lại vẫn tồn tại dưới dạng phân tử trong dung dịch.
- Pt điện li: CH3COOH D CH3COO- + H+
- Gồm:
+ Các axít yếu: H2S , HClO, CH3COOH, HF, H2SO3, HNO2, H3PO4, H2CO3, ...
+ Bazơ yếu: Mg(OH)2, Bi(OH)3... 
* Quá trình phân li của chất điện li yếu là quá trình cân bằng động, tuân theo nguyên lí Lơ Satơliê.
4. Củng cố: Viết phương trình điện li của một số chất
VI. Dặn dò: - Làm bài tập SGK
- Soạn bài “Axit, bazơ và muối”
VII. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:	Tuần:
Ngày dạy:
Tiết 4: Bài 2: AXIT, BAZƠ VÀ MUỐI 
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: HS hiểu được : 
- Định nghĩa : axit, bazơ, hiđroxit lưỡng tính và muối theo thuyết A-rê-ni-ut.
- Axit một nấc, axit nhiều nấc, muối trung hoà, muối axit.
2.Kĩ năng: 
- Phân tích một số thí dụ về axit, bazơ, muối cụ thể, rút ra định nghĩa.
- Nhận biết được một chất cụ thể là axit, bazơ, muối, hiđroxit lưỡng tính, muối trung hoà, muối axit theo định nghĩa.
- Viết được phương trình điện li của các axit, bazơ, muối, hiđroxit lưỡng tính cụ thể.
- Tính nồng độ mol ion trong dung dịch chất điện li mạnh.
3.Thái độ: Học sinh nhiệt tình, chủ động tiếp thu kiến thức
II TRỌNG TÂM: 
- Viết được phương trình điện li của axit, bazơ, hiđroxit lưỡng tính theo A-re-ni-ut
- Phân biệt được muối trung hòa và muối axit theo thuyết điện li 
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Thí nghiệm Zn(OH)2 có tính chất lưỡng tính
2. Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới
IV. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY: 
- Gv đặt vấn đề
- Hs hợp tác nhóm nhỏ tự giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của gv
- Kết hợp sách giáo khoa để HS tự chiếm lĩnh kiến thức.
V. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: Viết phương trình điện li của các chất sau:
a) Ca(NO3)2; H2SO4; HClO; BaCl2; KOH
b) MgCl2; NaOH; HCl; Ba(NO3)2; H3PO4
- GV nhận xét, cho điểm.
3. Nội dung: 
HOẠT ĐỘNG GV VÀ HS
NỘI DUNG 
Hoạt động 1:
- Gv: Cho hs nhắc lại các khái niệm về axít đã học ở các lớp dưới và cho ví dụ.
- Gv: Dựa vào bài cũ, xác định axit?
→ Nhận xét về các ion do axít phân li?
- Gv: Theo A-rê-ni-ut, axit được định nghĩa như thế nào?
Hs: Kết luận
- Gv: Dựa vào pt điện li hs viết trên bảng cho hs nhận xét về số ion H+ được phân li ra từ mỗi phân tử axít.
- Gv: Phân tích cách viết pt điện li 2 nấc của H2SO4 và 3 nấc của H3PO4.
- Gv: Dẫn dắt hs hình thành khái niệm axít 1 nấc và axít nhiều nấc. 
Hs: Nêu khái niệm axít.
- Gv: Lưu ý cho hs: đối với axít mạnh và bazơ mạnh nhiều nấc thì chỉ có nấc thứ nhất điện li hoàn toàn. 
Hoạt động 2:
- Gv: Cho hs nhắc lại các khái niệm về bazơ đã học ở lớp dưới.
- Gv: Bazơ là những chất điện li.Y êu c ầu Hs:
+ Viết pt điện li của NaOH, KOH.
+ Nhận xét về các ion do bazơ phân li ra
- Hs: Nêu khái niệm về bazơ.
Hoạt động 3:
- Gv: Làm thí nghiệm, HS quan sát, nêu hiện tượng:
+ Cho d2 HCl vào ống nghiệm đựng Zn(OH)2
+ Cho d2 NaOH vào ống nghiệm đựng Zn(OH)2.
- Hs: Zn(OH)2 trong 2 ống nghiệm đều tan vậy Zn(OH)2 vừa phản ứng với axít vừa phản ứng với bazơ.
- Gv: Kết luận:Zn(OH)2 là hiđroxít lưỡng tính.
- Gv: Tại sao Zn(OH)2 là hiđroxít lưỡng tính?
- Gv: Giải thích: vì Zn(OH)2 có thể phân li theo kiểu axít, vừa phân li theo kiểu bazơ
- Gv: Lưu ý thêm về đặc tính hiđroxít lưỡng tính: Những hiđroxit lưỡng tính thường gặp và tính axit, bazơ của chúng
Hoạt động 4: 
- Gv: Yêu cầu hs viết phương trình điện li của NaCl, K2SO4, (NH4)2SO4
Hs nhận xét các ion tạo thành → Định nghĩa muối
- Gv bổ sung một số trường hợp điện li của muối NaHCO3 → Muối axit, muối trung hoà
- Gv: Lưu ý cho hs: Những muối được coi là không tan thì thực tế vẫn tan 1 lượng rất nhỏ, phần nhỏ đó điện li.
I. Axít:
1. Định nghĩa: (theo A-rê-ni-ut)
- Axít là chất khi tan trong nước phân li ra cation H+.
Vd: HCl à H+ + Cl-
CH3COOH DCH3COO + H+.
2. Axít nhiều nấc: 
-Axít mà 1 phân tử chỉ phân li 1 nấc ra ion H+ là axít 1 nấc.
Vd: HCl, CH3COOH , HNO3 
-Axít mà 1 phân tử phân li nhiều nấc ra ion H+ là axít nhiều nấc.
Vd: H2SO4, H3PO4
H2SO4 → H+ + HSO4-
HSO4 D H+ + SO4 2-
H3PO4 D H+ + H2PO4-
H2PO4- D H+ + HPO4 2-
HPO4 2- D H+ + PO4 3-
II. Bazơ:
- Định nghĩa (theo thuyết a-rê-ni-út): Bazơ là chất khi tan trong nước phân li ra anion OH-
Vd: NaOH →Na+ + OH-
 KOH → K+ + OH-
III. Hiđroxít lưỡng tính:
* Định nghĩa: Hiđroxit lưỡng tính là hiđroxit khi tan trong nước vừa có thể phân li như axit, vừa có thể phân li như bazơ
Vd: Zn(OH)2 là hiđroxít lưỡng tính
+ Phân li kiểu bazơ:
Zn(OH)2 D Zn 2+ + 2 OH- 
+ Phân li kiểu axit:
Zn(OH)2 D ZnO2 2- + 2 H+ 
* Đặc tính của hiđroxít lưỡng tính.
- Thường gặp: Al(OH)3, Cr(OH)3, Pb(OH)2 
- Ít tan trong H2O
- Lực axít và bazơ của chúng đều yếu
IV. Muối:
1. Định nghĩa: sgk
2. Phân loại:
-Muối trung hoà: Muối mà anion gốc axit không còn hiđro có khả năng phân li ra ion H+: NaCl, Na2SO4, Na2CO3 
-Muối axít : Muối mà anion gốc axit vẫn còn hiđro có khả năng phân li ra ion H+:NaHCO3, NaH2PO4 
3. Sự điện li của muối trong nước:
-Hầu hết muối tan đều phân li mạnh.
-Nếu gốc axít còn chứa H có tính axít thì gốc này phân ly yếu ra H+.
Vd: NaHSO3 → Na+ + HSO3-
 HSO3- D H+ + SO3 2-.
4. Củng cố: - Phân loại các hợp chất sau và viết phương trình điện li: CaSO4, (NH4)2SO4, NaHSO4, H2CO3, Mg(OH)2
 - Làm bài tập 4/sgk trang 10
VI. Dặn dò:
- Học bài, làm bài tập SGK
- Chuẩn bị bài “ Sự điện li của nước- pH- Chất chỉ thị axit – bazơ”
VII. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:	Tuần:
Ngày dạy:
Tiết 5: Bài 3: SỰ ĐIỆN LI CỦA NƯỚC
 PH-CHẤT CHỈ THỊ AXIT-BAZƠ (t1) 
I. MỤC TIÊU:	
1.Kiến thức: HS biết được: 
- Tích số ion của nước, ý nghĩa tích số ion của nước.
2.Kĩ năng: 
- Đánh giá độ axit và độ kiềm của các dd theo nồng độ ion H+
3.Thái độ: Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh
II. TRỌNG TÂM: 
- Đánh giá độ axit và độ kiềm của các dung dịch theo nồng độ ion H+ 
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: giáo án
2. Học sinh: Học bài cũ, chuẩn bị bài mới
IV. PHƯƠNG PHÁP: 
- Gv đặt vấn đề
- Hs tự giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của gv
- Kết hợp sách giáo khoa để HS tự chiếm lĩnh kiến thức.
V. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: 
HS: Phân loại các hợp chất sau và viết phương trình điện li: Na2SO4, NH4Cl, NaHSO3, H2SO3, Ba(OH)2, Na2HPO4.
- GV nhận xét, cho điểm
3. Nội dung: 
 Đặt vấn đề: Liên hệ thí nghiệm bài sự điện li “Nước cất có dẫn điện không? Vì sao?”. Trên thực tế nước có điện li nhưng điện li rất yếu
HOẠT ĐỘNG GV VÀ HS
NỘI DUNG 
Hoạt động 1:
- Gv: Nêu vấn đề: Thực nghiệm đã xác nhận rằng, nước là chất điện li rất yếu hãy biểu diễn quá trình điện li của nước theo thuyết arêniút. 
Hs: Theo thuyết A-rê-ni-ut: 
 H2O D H+ + OH- 
Hoạt động 2:
- Gv: Yêu cầu hs viết biểu thức tính hằng số cân bằng của H2O. 
Hs: (3)
- Gv: là hằng số cân bằng ở nhiệt độ xác định gọi là tích số ion của nướcàỞ 25OC: = 10 -14
- Gv gợi ý: Dựa vào tích số ion của nước. Hãy tính nồng độ ion H+ và OH? 
Hs: [H+] = [OH] = 10-7 M
- Gv kết luận : Nước là môi trường trung tính nên môi trường trung tính là môi trường có [H+]=[OH -]=10-7 M.
Hoạt động 3: 
- Gv: Kết hợp giảng và cùng hs giải toán, hướng dẫn các em so sánh kết quả để rút ra kết luận, dựa vào nguyên lí chuyển dịch cân bằng. 
- Gv: Tính [H+] và [OH -] của dung dịch HCl 10-3 M.
Hs: Tính toán cho KQ: [H+] =10-3 M; [OH -]= 10-11 M.
=>[H+] >[OH -] hay [H+] >10-7 M.
- Gv: Cho ví dụ: Tính [H+] và [OH -] của dung dịch NaOH 10-5 M.
Hs: Tính toán cho KQ:[H+]= 10-9 M, [OH -] = 10-5 M
=>[H+] < [OH -] hay [H+] < 10-7 M.
- Gv tổng kết : Từ các vd trên: [H+] là đại lượng đánh giá độ axít, độ bazơ của dung dịch: 
MTTT: [H+] = 10-7 M;
Mt bazơ : [H+] < 10-7 M;
 Mt axít : [H+] > 10-7 M.
I. Nước là chất điện li rất yếu: 
1. Sự điện li của nước: 
- Nước là chất điện rất yếu.
Pt điện li: H2O D H+ + OH- 
2. Tích số ion của nước:
- Ở 25OC, hằng số gọi là tích số ion của nước. 
 = [H+]. [OH -] = 10-14
→ [H+] = [OH -] = 10-7 
- Nước là môi trường trung tính, nên môi trường trung tính là môi trường trong đó
[H+] = [OH] = 10-7 
3. Ý nghĩa tích số ion của nước:
a) Trong mt axít: 
-Vd: tính [H+] và [OH -] của dd HCl
 HCl à H+ + Cl-
 10-3 M 10-3 M 
=> [H+] = [HCl] = 10-3 M 
=>[OH-] = = 10-11M 
=> [H+] > [OH-] hay [H+] >10-7 M.
b) Trong mt bazơ:
-Vd: Tính [H+] và [OH-] của dung dịch NaOH 10-5 M
 NaOH à Na+ + OH-
 10-5 M 10-5 M 
=> [OH-] = [NaOH] = 10-5 M 
=> [H+] = = 10-9 M 
=>[OH-] > [H+] 
* Vậy [H+] là đại lượng đánh giá độ axít, dộ bazơ của dung dịch.
Mt trung tính: [H+] = 10-7 M
Mt bazơ : [H+] <10-7 M 
Mt axít: [H+] > 10-7 M 
Hoạt động 4:
- Gv: Giảng cho hs hiểu tại sao cần dùng pH ?
Dung dịch được sử dụng nhiều thường có [H+] trong khoảng 10 -1 à 10-14 M. Để tránh ghi giá trị [H+] với số mũ âm, người ta dùng pH.
- Gv: Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và cho biết pH là gì ?
Hs: [H+] = 10-pH M. Nếu [H+] = 10-a M => pH = a.
- Gv: Giúp hs nhận biết về mối liên hệ giữa pH và [H+] khi đã biết [H+] .
Hs: Kết luận về mối liên hệ giữa [H+] và pH
- Gv: cho ví dụ: Tính [H+], [OH-], pH trong dung dịch Ba(OH)2 0,0005M?
Hoạt động 5:
- Gv: Cho các hs nhìn vào bảng 11 sgk, cho biết màu của quỳ và Phenolphtalein (ở các giá trị pH khác nhau) thay đổi thế nào ?
Hs: Màu quỳ và Phenolphtlein trong dung dịch ở các khoảng pH giống nhau thì màu giống nhau.
- Gv bổ sung: Khi ta gọi những chất như quỳ, Phenolphtalein có màu biến đổi phụ thuộc vào giá trị pH của dung dịch là chất chỉ thị axit-bazơ
- Gv: Yêu cầu hs dùng chất chỉ thị đã học nhận biết các chất trong 3 ống nghiệp đựng dung dịch axít loãng, H2O nguyên chất, dung dịch kiềm loãng.
- Gv: Hướng dẫn hs nhúng giấy pH vào từng dung dịch, rồi đem so sánh với bảng màu chuẩn để xđ PH. 
- Gv bổ sung thêm: Để xác định giá trị tương đối chính xác của pH, người ta dùng máy đo pH
II. Khái niệm về PH chất chỉ thị axít – bazơ:
1. Khái niệm pH:
[H+] = 10-PH M hay pH= -lg [H+]
Nếu [H+] = 10-a M thì pH = a
Vd: [H+] = 10-3 M => pH=3 mt axít 
[H+] = 10-11 M => pH = 11: mt bazơ 
[H+]= 10-7 M => pH = 7:môi trường trung tính.
2. Chất chỉ thị axít – bazơ :
- Là chất có màu biến đổi phụ thuộc vào giá trị pH của dung dịch 
Vd: Quỳ tím, phenolphtalein chỉ thị vạn năng. 
4. Củng cố:
- Giá trị [H+] của môi trường axit, bazơ, trung tính?
- Làm bài tập 4,6/sgk trang 14.
VI. Dặn dò:
- Học bài, làm bài tập SGK
- Soạn bài “Phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li”
VII. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn:	Tuần:
Ngày dạy:
Tiết 6: Bài 4: PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION 
 TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI (tiết 1) 
I. MỤC TIÊU:
1.Kiến thức: HS hiểu được:
- Bản chất của phản ứng xảy ra trong dung dịch các chất điện li là phản ứng giữa các ion.
- Để xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dd các chất điện li phải có ít nhất một trong các điều kiện: 
 + Tạo thành chất kết tủa.
 + Tạo thành chất điện li yếu.
 + Tạo thành chất khí
2.Kĩ năng: 
- Quan sát hiện tượng thí nghiệm để biết có phản ứng hóa học xảy ra.
- Dự đoán kết quả phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li.
- Viết được phương trình ion đầy đủ và rút gọn.
- Tính khối lượng hoặc thể tích khí sau phản ứng; tính % khối lượng các chất trong hỗn hợp; tính nồng độ mol ion thu được sau phản ứng.
3.Thái độ: Kích thích sự hứng thú với bộ môn, phát huy khả năng tư duy của học sinh
II TRỌNG TÂM:
- Hiểu được bản chất , điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện ly và viết được phương trình ion rút gọn của các phản ứng.
- Vận dụng vào việc giải các bài toán tính khối lượng hoặc thể tích của các sản phẩm thu được, tính nồng độ mol ion thu được sau phản ứng.
III. CHUẨN BỊ:
1. Giáo viên: Thí nghiệm: dd Na2SO4 + dd BaCl2; dd HCl+ dd NaOH; ddHCl + dd CH3COONa; dd HCl + dd Na2CO3.
2. Học sinh: Học bài cũ, làm bài tập, soạn bài mới
IV. PHƯƠNG PHÁP: 
- Gv đặt vấn đề
- Hs tự giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của gv
- Kết hợp sách giáo khoa và quan sát để HS tự chiếm lĩnh kiến thức.
V. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số, đồng phục...
2. Kiểm tra bài cũ: 
- Tính [H+], [OH-] trong dung dịch HCl có pH= 11?
3. Nội dung: 
HOẠT ĐỘNG GV VÀ HS
NỘI DUNG 
Hoạt động 1:
- GV làm thí nghiệm:
+ Nhỏ dd Na2SO4 vào cốc đựng dd BaCl2. + Hs quan sát, nhận xét hiện tượng
GV cho hs viết phương trình phản ứng 
GV lưu ý hs về tính tan của các chấtàYêu cầu hs viết phương trình ion
- GV hướng dẫn HS viết phương trình ion rút gọn của phản ứng.
Bản chất của phản ứng ?
- Gv kết luận: 
- Gv: Tương tự cho dd CuSO4 pứ với dd NaOH .
-Yêu cầu hs viết pt phân tử, ion đầy đủ, ion rút gọn. 
-Rút ra bản chất của phản ứng đó. 
Hs: 2NaOH + CuSO4 à Cu(OH)2 $ + Na2SO4.
2Na+ + 2OH- + Cu2+ + SO42- à Cu(OH)2 + 2Na+ + SO42- 
 Cu2+ + 2OH-à Cu(OH)2 ↓
Hoạt động 2:
- Gv: Làm TN: dung dịch NaOH(có phenolphtalein) phản ứng với dd HCl.
- Gv: Yêu cầu hs quan sát hiện tượng ?
+ Viết pt phân tử, pt ion đầy đủ, pt ion rút gọn giữa 2 dd NaOH và dd HCl.
- Gv gợi ý: Chuyển các chất dễ tan, chất điện li mạnh thành ion, giữ nguyên chất điện li yếu là H2O. 
Hs: NaOH + HCl à NaCl + H2O 
Na+ + OH- + H+ + Cl- à Na+ + Cl- + H2O 
H+ + OH- à H2O 
- Gv kết luận: Bản chất vủa phản ứng do ion H+ và ion OH- kết hợp với nhau tạo H2O .
- Gv: Tương tự cho dd Mg (OH)2(r) pứ với dd HCl.
+ Yêu cầu hs viết pt phân tử, ion đầy đủ, ion rút gọn. 
+ Rút ra bản chất của pứ đó. 
Hs: Mg(OH)2(r) + 2HCl à MgCl2 + 2H2O 
Mg(OH)2(r) + 2H+ + 2Cl- à Mg2+ +2Cl- + 2 H2O 
Mg(OH)2(r) + 2H+ à Mg 2+ + 2H2O 
- Gv kết luận:
Hoạt động 3:
- Gv trình bày thí nghiệm SGK cho dd HCl vào phản ứng dd CH3COONa, cho biết sản phẩm
 Yêu cầu hs viết phương trình phân tử dựa vào tính chất các chất tham gia phản ứng 
Hs:HCl+ CH3COONa àCH3COOH + NaCl.
- Gv: Dùng phụ lục “ tính tan của 1 số chất trong nước. Hãy viết pt ion đầy đủ.
- Gv kết luận: Trong dd các ion H+ sẽ kết hợp với các ion CH3COO- tạo thành chất điện li yếu là CH3COOH .
Hoạt động 4:
- Gv: Làm TN cho dd HCl vào pứ với dd Na2CO3. 
Gv: Yêu cầu hs quan sát, ghi hiện tượng:
+ Viết pt phân tử, pt ion đầy đủ, pt ion rút gọn của dd HCl và Na2CO3.
+ Rút ra bản chất của pứ. 
- Gv kết luận: Phản ứng giữa muối cacbonat và dd axít rất dễ xảy ra vì vừa tạo chất điện li yếu là H2O vừa tạo chất khí CO2.
- Gv: Cho vd tương tự cho hs tự làm, cho CaCO3 (r) phản ứng với dd HCl.
- Gv: Lưu ý cho hs: các muối cacbonat ít tan trong nước nhưng tan dễ dàng trong các dd axít. 
Hs: CaCO3 + 2 HCl à CaCl2 + H2O + CO2 #
Hoạt động 5: 
- GV: Yêu cầu học sinh nêu các kết luân về:
+ Bản chất phản ứng xảy ra trong dd các chất điện li?
+ Để phản ứng trao đổi ion trong dung dịch các chất điện li xảy ra thì cần có những điều kiện nào?
I. ĐIỀU KIỆN XẢY RA PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI:
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa: 
* Thí nghiệm:
- Nhỏ dd Na2SO4 vào cốc đựng dd BaCl2 à có kết tủa trắng.
* Phương trình dạng phân tử:
Na2SO4+BaCl2šBaSO4$+2NaCl
 Trắng
* Phương trình ion đầy đủ: 
2Na+ + + Ba2++ 2Cl- "BaSO4$+ 2Na+ + 2Cl- 
* Phương trình ion rút gọn:
 Ba2+ + SO42- à BaSO4 ↓
→Phương trình ion rút gọn thực chất là phản ứng giữa ion Ba 2+ và SO4 2- tạo kết tủa BaSO4.
2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu:
a. Phản ứng tạo thành nước:
* TN: Dung dịch NaOH phản ứng với dung dịch HCl → H2O.
Pt phân tử:
NaOH + HCl → H2O + NaCl 
Pt ion đầy đủ: 
Na+ + OH- + H+ + Cl- → H2O + Na+ + Cl- 
Phương trình ion rút gọn: 
H+ +OH- → H2O
→Phản ứng giữa dd axít và hiđroxít có tính bazơ rất dễ xảy ra vì tạo thành chất điện li rất yếu là H2O
b. Phản ứng tạo thành axít yếu: 
* TN: Cho dd HCl vào phản ứng dung dịch CH3COONa.
- Phương trình phân tử:
HCl + CH3COONa → CH3COOH+ NaCl
- Phương trình ion đầy đủ: 
 H++Cl-+CH3COO-+Na+→ CH3COOH+Na++Cl-
- Phương trình ion thu gọn:
H+ + CH3COO- → CH3COOH.
3. Phản ứng tạo thành chất khí: 
* TN: cho dd HCl vào dd Na2CO3 → khí thoát ra.
- Phương trình phân tử:
2HCl + Na2CO3 → 2NaCl+CO2# + H2O
- Phương trình ion đầy đủ: 
2H+ +2Cl- +2Na+ +CO32-→2Na+ +2Cl- +CO2#+ H2O 
- Phương trình ion thu gọn:
2H++CO32-→CO2#+ H2O.
II. KẾT LUẬN:
- Phản ứng xảy ra trong dd các chất điện li là phản ứ