Bài giảng Hóa học 11 - Bài 44: Anđehit - Xeton - Năm học 2022-2023 - Nguyễn Na - Trường THPT Bãi Cháy

CHƯƠNG 9 
ANĐEHIT – XETON 
AXITCACBOXYLIC 
Bài 44 
ANĐEHIT - XETON 
A- ANĐEHIT 
I- Định nghĩa, phân loại, danh pháp 
1. Định nghĩa 
H — CH = O 
Anđehit là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm − CH=O liên kết trực tiếp với nguyên tử C hoặc H 
CH 3 — CH = O 
C 6 H 5 — CH = O 
O = HC — CH = O 
CH 2 = CH — CH = O 
2.phân loại 
VD 
H — CH = O 
CH 3 — CH = O 
C 6 H 5 — CH = O 
O = HC — CH = O 
CH 2 = CH — CH = O 
Theo g ố c Hi đ rocacbon 
Theo s ố 
nh ó m – CHO 
An đ ehit đơ n ch ứ c 
An đ ehit đ a ch ứ c 
2. Phân loại: 
CH 3 – CHO 
C 6 H 5 – CHO 
An đ ehit no 
An đ ehit kh ô ng no 
An đ ehit th ơ m 
CH 2 =CH– CHO 
CH 2 =CH– CHO 
O=CH – CH=O 
*Anđehit no, đơn chức, mạch hở: 
H- CHO	 	 
Công thức chung: anđehit no, đơn chức, hở (Ankanal): 
 C n H 2n +1 -CHO (n ≥0) 
hay C x H 2x O (x ≥1) 
Công thức chung: anđehit đơn chức: RCHO 
CH 3 CHO 
CH 3 CH 2 CHO 
3. Danh pháp: 
Xét anđehit no, đơn chức, mạch hở: 
a. Tên thay thế: 
Tên anđehit = Tên ankan tương ứng ( tính cả các bon trong nhóm –CHO) + al 
VD: Hãy gọi tên các anđehit sau theo tên thay thế : 
H-CHO 
: Metan al 
: Etan al 
CH 3 -CHO 
CH 3 -CH 2 -CH 2 -CH 2 -CHO 
: petan al 
Dạng 1: Đối với mạch cacbon không phân nhánh 
Dạng 2 : Đối với mạch cacbon có nhánh 
Chọn mạch dài nhất và chứa nhóm –CHO làm mạch chính 
Đánh số nguyên tử cacbon bắt đầu từ cacbon trong nhóm –CHO 
Tên anđehit = Vị trí nhánh + tên nhánh + tên ankan mạch chính + al 
4 3 2 1 
: 2-metylbutan al 
G ọ i t ê n c á c an đ ehit sau theo danh ph á p thay th ế 
CH 3 −CH – CH 2 – CH − CHO 
CH 3 
CH 3 
 CH 3 −CH 2 – CH – CH 3 
CHO 
2,4 – đimetylpentan al 
2 – metylbutan al 
 1 
2 
 3 
 4 
 5 
 2 
 3 
 4 
 1 
b. Tên thông thường: 
Anđehit + tên axit tương ứng 
Hoặc: Tên axit tương ứng bỏ vần ic + anđehit 
Cách 1: 
Cách 2: 
VD: Hãy gọi tên các anđehit sau: H-CHO, CH 3 -CHO theo tên thông thường : 
H-CHO : 
CH 3 -CHO : 
Anđehit axetic 
Axit 
Anđehit 
H-COOH : 
CH 3 -COOH : 
Axit axetic 
Axit fomic 
Anđehit fomic 
( Fomanđehit ) 
(Axetanđehit) 
Công thức cấu tạo 
Tên thay thế 
Tên thông thường 
H-CH=O 
Metanal 
Andehit fomic 
( fom andehit) 
CH 3 -CH=O 
Etanal 
Andehit axetic ( axet andehit) 
CH 3 CH 2 CHO 
Propanal 
Andehit propionic ( propion andehit) 
CH 3 [CH 2 ] 2 CHO 
Butanal 
Andehit butiric ( butir andehit) 
CH 3 [CH 2 ] 3 CHO 
Pentanal 
Andehit valeric ( valer andehit) 
Bảng 9.1 Tên một số andehit no, đơn chức mạch hở 
* Cấu tạo của nhóm -CHO 
Mô hình phân tử HCHO 
 C 
O 
H 
Trong liªn kÕt ®«i C = O cã 1 liªn kÕt  bÒn vµ 1 liªn kÕt kÐm bÒn . 
I I – Đặc điểm cấu tạo, tính chất vật lí 
1. Cấu tạo 
 Có tính chất hóa học giống anken 
So s¸nh nhiÖt ®é s«i cña an®ehit víi ancol t­¬ng øng ? 
64,7 o C 
- 19 o C 
78,3 o C 
21 o C 
CH 3 OH 
HCHO 
C 2 H 5 OH 
CH 3 CHO 
t s ( 0 C) 
0 0 C 
 2 TÍNH CHẤT VẬT LÍ 
 - Ở điều kiện thường, HCHO, CH 3 CHO là chất khí, tan rất tốt trong nước. 
 TÍNH CHẤT VẬT LÍ 
 - Các andehit tiếp theo là chất lỏng hoặc rắn, độ tan trong nước giảm dần theo chiều tăng của phân tử khối.	 
 - Dung dịch nước của anđehit fomic gọi là fomon . Dung dich bão hòa của anđehit fomic có nồng độ 37-40% gọi là fomalin. 
- Anđehit có nhiệt độ sôi thấp hơn ancol tương ứng 
 Mẫu phở có chứa fomon 
Các mẫu cá ở viện Hải Dương Học (Nha Trang) được bảo quản bằng fomon (fomalin) : 
1. Phản ứng cộng hi đro 
CH 3 – C = O 
 H 
+ H-H 
CH 3 – C - O H 
 H 
H 
Phương Trình TQ: 
Ni, t 0 
VD: 
(CH 3 -CH 2 OH) 
Ancol etylic 
 R – C = O 
 H 
+ H-H 
Ni, t 0 
 R – C - O H 
 H 
H 
( R-CH 2 OH) 
Ancol bậc 1 
 TÍNH CHẤT HÓA HỌC 
III 
c. khử 
Chất oxi hóa 
Ancol bậc I 
 TÍNH CHẤT HÓA HỌC 
III 
0 
+1 
-1 
+1 
 Anđehit đóng vai trò là chất oxi hóa 
2. Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn: 
CH 3 CHO + 2AgNO 3 + H 2 O + 3NH 3 
 CH 3 COONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 2Ag  
Amoni axetat 
R-CHO + 2AgNO 3 + H 2 O + 3NH 3 
 R-COONH 4 + 2NH 4 NO 3 + 2Ag  
Phản ứng tổng quát 
c. khử 
c. oxi hóa 
 TÍNH CHẤT HÓA HỌC 
III 
+1 
+1 
+3 
0 
 Anđehit đóng vai trò là chất khử 
TN 
Chú ý: 
HCHO + 4AgNO 3 + 2H 2 O + 6NH 3 
 (NH 4 ) 2 CO 3 + 4NH 4 NO 3 + 4Ag  
 TÍNH CHẤT HÓA HỌC 
III 
 Phản ứng tráng bạc dùng để nhận biết anđehit 
 n RCHO 
: n Ag 
= 1: 2 
Riêng 
 n HCHO 
: n Ag 
= 1: 4 
Nhận xét: 
Anđehit vừa là chất oxi hóa vừa là chất khử 
R-CH=O 
R-COONH 4 
R-OH 
+H 2 
+AgNO 3 
NH 3 
Tính oxi hóa 
Tính khử 
R-CH 2 OH +CuO R-CHO + H 2 O + Cu  
Ancol bậc 1 andehit 
1.Từ ancol 
CH 3 -CH 2 OH +CuO CH 3 -CHO + H 2 O + Cu  
2. Từ hidrocacbon 
CH 4 +O 2 H-CHO + H 2 O 
 * Từ metan 
 * Từ etilen 
2CH 2 = CH 2 +O 2 2CH 3 -CHO 
 * Từ axetilen 
CH  CH +H 2 O CH 3 -CHO 
 ĐIỀU CHẾ 
IV 
 ỨNG DỤNG 
V 
Nhựa foman đ ehit 
Ngâm mẫu động vật 
8 
Bakelit 
Chất ngàn ứng dụng 
POLIPHENOLFOMANĐETHIT 
Thuốc rửa móng tay 
Mực in 
Ngâm tiêu bản động vật 
Keo dán gỗ 
Vecni 
Ổ cắm điện 
piperonal 
Tinh dầu hoa hồng 
CỦNG CỐ 
Bài 1: Fomalin hay fomon được dùng để ngâm xác động vật, thuộc da, tẩy uế, diệt trùng, Fomalin là 
A. dung dịch rất loãng của anđehit fomic. 
B. dung dịch axetanđehit khoảng 40%. 
C. dung dịch 37 – 40% fomanđehit trong nước. 
D. tên gọi của CH 3 –CH=O. 
C 
D 
Câu 2. Cho các chất sau : 
CH 3 -OH, C 2 H 5 -O-C 2 H 5 , H-CHO, , CH 3 -CHO 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
(5) 
Anđehit là: 
A. 1, 2, 3 
B. 2, 3, 4 
C. 3, 4, 5 
D. 3, 5 
Câu 3 . Cho các anđehit sau: 
CH 2 =CH-CHO, CH 3 -CHO, OCH-CH 2 -CHO 
(1) 
(2) 
(3) 
Anđehit no, đơn chức, mạch hở là: 
A. 1, 2 
B. 2 
D. 1, 2, 3 
C. 2, 3 
Câu 5 . Cho Anđehit sau: 
5 4 3 2 1 
Tên thay thế của anđehit trên là: 
A. Hexanal 
B. petanal 
C. 3-etylbutanal 
D. 3-metylpentanal 
Câu 4 . Cho CTPT của anđehit no, đơn chức, mạch hở 
như sau: C 3 H 6 O . CTCT của anđehit này là: 
B. CH 3 – CH 2 - CHO 
A. CH 2 = CH - CHO 
D. CH 3 – CH 2 - CH 2 - OH 
C. 
Chúc các em luôn luôn học tốt ! 
Cảm ơn sự có mặt của các thầy cô