Bài giảng Ngữ văn 11 - Tuần 24: Từ ấy - Năm học 2022-2023 - Minh Trang - Trường THPT Đông Tiền Hải

Tìm hiểu chung 
Tác giả Tố Hữu : 
Tố Hữu (1920-2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê ở Thừa Thiên - Huế. 
Năm 1938, ông được kết n ạp vào Đảng Cộng sản trở thành nhà thơ Cộng sản . 
Tố Hữu đến với thơ và Cách mạng cùng một lúc con đường thơ của ông luôn gắn bó với phản ánh chân thật những chặng đường Cách mạng Việt Nam. 
=>Tố Hữu là nhà thơ lớn của dân tộc, là “con chim đầu đàn” của thơ ca cách mạng Việt Nam. 
Chân dung Tố Hữu lúc 17 tuổi 
Chân dung Tố Hữu lúc 20 tuổi 
Trong hai cuộc chiến chống Pháp và Mỹ cho đến năm 1986, Tố Hữu liên tục giữ nhiều chức vụ quan trong trong bộ máy lãnh đạo nhà nước. 
Tố Hữu và vợ 
Chúc mừng nhà thơ Tố Hữu nhân 80 năm ngày sinh 
Lễ truy điệu của nhà Tố Hữu 
Mộ của nhà thơ Tố Hữu 
Tác phẩm 
Sự nghiệp sáng tác thơ văn gắn liền với sự nghiệp Cách mạng. Các tập thơ: 
- Từ ấy (1937-1946) 
- Việt Bắc (1947-1954) 
- Gió lộng (1955-1961) 
- Ra trận (1962-1971) 
- Máu và hoa (1972-1977) 
Đặc điểm nổi bật của phong cách thơ Tố Hữu: tình cảm trữ tình chính trị về nội dung và đậm đà tính dân tộc trong nghệ thuật biểu hiện 
Tố Hữu được nhà nước trao tặng giả thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (1996) 
Tác phẩm “Từ ấy” 
Hoàn cảnh sáng tác 
Sáng tác vào tháng 7 năm 1938, là bài thơ mở đầu trong phần thơ Máu lửa của tập thơ Từ ấy – tập thơ đầu tiên của tác giả. 
Ghi nhận kỉ niệm đáng nhớ về ngày được đứng vào hàng ngũ những người cùng phấn đấu vì một lí tưởng cao đẹp → bước ngoặc quan trọng trong cuộc đời của Tố Hữu. 
Ý nghĩa của bài thơ 
Mở đầu cho con đường Cách mạng, con đường thi ca của Tố Hữu 
Tuyên ngôn về lẽ sống của 1 người chiến sĩ Cách mạng, nghệ thuật của 1 nhà thơ. 
Tố Hữu đã sống và sáng tác theo đúng định hướng từ đó cho đến khi tạm biệt 
Thể thơ và bố cục 
Thể thơ 7 chữ. 
Bố cục: 
- Khổ 1: Niềm vui sướng, say mê khi gặp lí tưởng của Đảng 
- Khổ 2: Nhận thức về lẽ sống 
- Khổ 3: Sự biến chuyển trong tình cảm 
Từ ấy 
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ 
Mặt trời chân lý chói qua tim 
Hồn tôi như một vườn hoa lá 
Rất đậm hương và rộn tiếng chim 
Tôi buộc lòng tôi với mọi người 
Để tình trang trải với trăm nơi 
Để hôn tôi với bao hôn khổ 
Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời. 
Tôi là con của vạn nhà 
Là em của vạn kiếp phôi pha 
Là anh của vạn đầu em nhỏ 
Không cơm áo, cù bất cù bơ 
Tìm hiểu văn bản 
Khổ một : C ảm xúc của nhà thơ khi gặp lý tưởng của Đảng 
Hai câu đầu : Nhà thơ kể lại kỉ niệm không quên của đời mình. 
	 “Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ 
	Mặt trời chân lý chói qua tim.” 
	- “Từ ấy”: mốc thời gian được giác ngộ lí tưởng cộng sản, được kết nạp vào Đảng. 
	- Sử dụng những hình ảnh ẩn dụ (nắng hạ, mặt trời chân lí, chói qua tim) → lý tưởng cách mạng như nguồn sáng mới làm bừng sáng tâm hồn nhà thơ. 
 	- Bút pháp tự sự (trần thuật) → tình cảm chân thành, tha thiết của nhà thơ với Cách mạng . 
	Chính ánh sáng của lý tưởng Đảng đã xua tan màn sương mù của ý thức tiểu tư sản và mở ra trong tâm hồn nhà thơ một chân trời mới của nhận thức, tư tưởng và tình cảm. 
 Thể hiện thái độ thành kính, ân tình, biết ơn của nhà thơ với Đảng 
Hai câu sau : Nhà thơ tiếp tục bày tỏ niềm vui sướng vô hạn của mình trong buổi đầu đến với Cách mạng. 
	 “ Hồn tôi là một vườn hoa lá 
	Rất đậm hương và rộn tiếng chim...” 
	- Bút pháp trữ tình lãng mạn . 
	- Những hình ảnh so sánh của 1 thế giới tràn đầy sức sống: 
Hương sắc của các loài hoa. 
Vẻ tươi xanh của cây lá. 
Âm thanh rộn rã của tiếng chim ca hót. 
	 → Niềm vui sướng của tác giả. 
	 L ý tưởng làm con người tràn đầy sức sống và niềm yêu đời, làm cuộc sống có ý nghĩa hơn. 
	 Cách mạng đã khơi dậy một sức sống mới, đem lại một cảm hứng sáng tạo mới cho hồn thơ → tình cảm chân thành, trong trẻo và hết sức nồng nhiệt của một thanh niên lần đầu tiên được tiếp nhận lý tưởng của Đảng, tìm được hướng đi đúng đắn cho cuộc đời mình.. 
Khổ 2: Nhận thức mới về lẽ sống . 
	 “Tôi buộc lòng tôi với mọi người 
	Để tình trang trải với trăm nơi 
	Để hồn tôi với bao hồn khổ 
	Gần gũi nhau thêm mạnh khối đời.” 
 	- “Buộc”: tự nguyện hoà nhập cái “tôi” riêng của mình với cái ta chung của toàn dân tộc. 
	- “Trăm nơi”: hoán dụ chỉ mọi người sống ở khắp nơi cùng “trang trải”, chia sẻ với nhau. 
 Tâm hồn nhà thơ đã trải rộng với cuộc đời, khả năng đồng cảm sâu xa với từng hoàn cảnh của mọi người. 
Tóm lại, Tố Hữu đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh mới không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm yêu mến và sự giao cảm của trái tim mình với mọi người. 
 Khẳng định mối liên hệ sâu sắc giữa văn học và cuộc sống (nhất là cuộc sống của nhân dân lao động). 
Khổ 3: Sự chuyển biến trong tình cảm của nhà thơ. 
“Tôi đã là con của vạn nhà 
Là em của vạn kiếp phôi pha 
Là anh của vạn đầu em nhỏ 
Không áo cơm, cù bất cù ” 
 	- Lý tưởng Cộng sản: giúp nhà thơ vượt qua được những tình cảm ích kỷ, hẹp hòi của giai cấp tiểu tư sản để có được tình yêu thương ruột thịt với quần chúng lao khổ. 
	- Những điệp từ là , cùng với các từ con, em, anh và số từ ước lệ vạn : 
 	+ N hấn mạnh và khẳng định tình cảm gia đình đầm ấm, thân thiết. 
 	+ Vừa biểu hiện sự đồng cảm , tấm lòng xót thương chân thành của nhà thơ với những kiếp người nghèo khổ. 
Tổng kết 
	 Bài thơ “Từ ấy” là lời tâm nguyện của người thanh niên yêu nước giác ngộ lí tưởng cộng sản, sự vận động của tâm trạng nhà thơ được thể hiện sinh động bẳng những hình ảnh tươi sáng, các biện pháp tu từ và ngôn ngữ giàu nhạc điệu.