Bài giảng Ngữ văn 11 - Tuần 25: Đặc điểm loại hình của Tiếng Việt - Năm học 2022-2023 - Hoàng Xuân An - Trường THPT Tiên Lãng

ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
I.Loại hình ngôn ngữ. 
Ngôn ngữ 
Nguồn gốc 
Ngữ hệ Nam Á 
Ngữ hệ Ấn – Âu 
Loại hình 
Hòa kết 
Đơn lập 
Chắp dính 
Hỗn nhập 
2 
PTG 
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
Tiếng Nga, 
Tiếng Pháp, 
Tiếng Anh, 
Tiếng Việt, 
Tiếng Hán, 
Tiếng Thái, 
 TV thuộc loại hình ngôn ngữ nào? 
Tiếng Việt 
Nguồn gốc 
Ngữ hệ Nam Á 
Dòng Môn – Khơ me 
Loại hình 
Đơn lập 
Loại hình ngôn ngữ là gì? 
1. Khái niệm: 
là tập hợp những ngôn ngữ có sự giống nhau về đặc trưng cơ bản của ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp. 
2. Phân loại: Có hai loại hình quen thuộc: 
 + Loại hình ngôn ngữ hòa kết 
 + Loại hình ngôn ngữ đơn lập 
Loại hình ngôn ngữ. 
II. Đặc điểm loại hình của tiếng Việt 
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
3 
PTG 
Tiếng Việt: loại hình ngôn ngữ đơn lập 
Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp 
Từ không biến đổi hình thái 
Ý nghĩa ngữ pháp được biểu thị bằng trật tự từ, hư từ 
Loại hình ngôn ngữ. 
II. Đặc điểm loại hình của tiếng Việt 
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
4 
PTG 
Em hãy kể tên các đơn vị ngữ pháp của tiếng Việt 
Văn bản 
Đoạn 
Câu 
Ngữ 
Từ 
Tiếng 
Loại hình ngôn ngữ. 
II. Đặc điểm loại hình của tiếng Việt 
	 1. Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp . 
	 - Về mặt ngữ âm: mỗi tiếng là một âm tiết. 
Ví dụ: 
Sao / anh / không / về / chơi / thôn / Vĩ? 
Câu thơ trên có 7 tiếng cũng là 7 âm tiết. 
Đọc và viết tách rời. 
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
5 
Em hãy đọc các ví dụ sau 
6 
Look at your book 
Head and Shoulder 
Loại hình ngôn ngữ. 
II. Đặc điểm loại hình của tiếng Việt 
	 1. Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp . 
	 - Về mặt ngữ âm: mỗi tiếng là một âm tiết. 
	 - Về mặt sử dụng, tiếng có thể là từ hoặc yếu tố cấu tạo từ. 
 sạch sạch sẽ sạch sành sanh 
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
7 
PTG 
Loại hình ngôn ngữ. 
II. Đặc điểm loại hình của tiếng Việt 
	 1. Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp . 
	 2.Từ không biến đổi hình thái khi cần biểu thị chức năng ngữ pháp 
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
8 
PTG 
Chủ ngữ 
Thành phần vị ngữ 
Tôi cười với anh ta. 
Anh ta cười với tôi. 
I smile at him. 
He smiles at me. 
Tôi 
tôi 
anh ta 
I 
he 
him 
me 
anh ta 
Em hãy sắp xếp các từ dưới đây thành các câu có nghĩa (1 phút 30 giây) 
PTG 
9 
tôi 
và 
Lan 
nói 
về 
Hoa 
Khi thay đổi trật tự sắp đặt từ, ý nghĩa ngữ pháp của câu sẽ thay đổi. 
Tôi và Lan nói về Hoa. 
Tôi và Hoa nói về Lan. 
Tôi nói về Hoa và Lan. 
Lan nói về Hoa và tôi. 
Hoa nói về tôi và Lan. 
1 : 30 
1 : 29 
1 : 28 
1 : 27 
1 : 26 
1 : 25 
1 : 24 
1 : 23 
1 : 22 
1 : 21 
1 : 20 
1 : 19 
1 : 18 
1 : 17 
1 : 16 
1 : 15 
1 : 14 
1 : 13 
1 : 12 
1 : 11 
1 : 10 
1 : 09 
1 : 08 
1 : 07 
1 : 06 
1 : 05 
1 : 04 
1 : 03 
1 : 02 
1 : 01 
1 : 00 
00 : 59 
00 : 58 
00 : 57 
00 : 56 
00 : 55 
00 : 54 
00 : 53 
00 : 52 
00 : 51 
00 : 50 
00 : 49 
00 : 48 
00 : 47 
00 : 46 
00 : 45 
00 : 44 
00 : 43 
00 : 42 
00 : 41 
00 : 40 
00 : 39 
00 : 38 
00 : 37 
00 : 36 
00 : 35 
00 : 34 
00 : 33 
00 : 32 
00 : 31 
00 : 30 
00 : 29 
00 : 28 
00 : 27 
00 : 26 
00 : 25 
00 : 24 
00 : 23 
00 : 22 
00 : 21 
00 : 20 
00 : 19 
00 : 18 
00 : 17 
00 : 16 
00 : 15 
00 : 14 
00 : 13 
00 : 12 
00 : 11 
00 : 10 
00 : 09 
00 : 08 
00 : 07 
00 : 06 
00 : 05 
00 : 04 
00 : 03 
00 : 02 
00 : 01 
00 : 00 
Hết giờ 
Hoạt động nhóm 
10 
Tôi 
đã 
về nhà 
đã 
sắp 
sẽ 
chưa 
còn 
cũng 
đang 
Em hãy cho biết nghĩa hai câu dưới đây khác nhau như thế nào? Do đâu có sự khác nhau đó 
Khi thay đổi hư từ, ý nghĩa ngữ pháp của câu sẽ thay đổi. 
Tôi 
sắp 
về nhà 
sắp 
Loại hình ngôn ngữ. 
II. Đặc điểm loại hình của tiếng Việt 
	 1. Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp . 
	 2.Từ không biến đổi hình thái. 
	 3. Ý nghĩa ngữ pháp được biểu thị chủ yếu bằng: trật tự từ và hư từ 
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA TIẾNG VIỆT 
11 
PTG 
Ví dụ: 
Tôi và Lan nói về Hoa. 
Tôi và Hoa nói về Lan 
→ 
Thay đổi trật tự từ 
Tôi đã về nhà 
Tôi sắp về nhà 
→ 
Thay đổi hư từ 
Ý nghĩa ngữ pháp của câu thay đổi 
PTG 
12 
Sưu tầm các bài thơ đọc xuôi ngược đều được  (hiện tượng thơ thuận – nghịch độc) 
Hoạt động tự học 
Thiếp 
Nhớ 
Chàng 
Đây Lại Gửi Thư Đặng Đó Hay 
Bỏ 
Nghĩa 
Này 
13 
Đây lại gửi thư đặng đó hay 
Hay đó đặng thư bỏ nghĩa này 
Này nghĩa bỏ thư chàng nhớ thiếp 
Thiếp nhớ chàng thư gửi lại đây 
(Bùi Hữu Nghĩa) 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
Do đặc điểm từ không biến đổi hình thái và ý nghĩa ngữ pháp được biểu thị chủ yếu bằng trật tự từ. 
Trò chơi xếp chữ 
Hãy hoàn thành sơ đồ (1 phút 30 giây) 
PTG 
14 
Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập 
Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp 
Từ không biến đổi hình thái khi cần biểu thị ý nghĩa ngữ pháp 
Ý nghĩa ngữ pháp được biểu thị chủ yếu bằng trật tự từ và hư từ 
1 : 30 
1 : 29 
1 : 28 
1 : 27 
1 : 26 
1 : 25 
1 : 24 
1 : 23 
1 : 22 
1 : 21 
1 : 20 
1 : 19 
1 : 18 
1 : 17 
1 : 16 
1 : 15 
1 : 14 
1 : 13 
1 : 12 
1 : 11 
1 : 10 
1 : 09 
1 : 08 
1 : 07 
1 : 06 
1 : 05 
1 : 04 
1 : 03 
1 : 02 
1 : 01 
1 : 00 
00 : 59 
00 : 58 
00 : 57 
00 : 56 
00 : 55 
00 : 54 
00 : 53 
00 : 52 
00 : 51 
00 : 50 
00 : 49 
00 : 48 
00 : 47 
00 : 46 
00 : 45 
00 : 44 
00 : 43 
00 : 42 
00 : 41 
00 : 40 
00 : 39 
00 : 38 
00 : 37 
00 : 36 
00 : 35 
00 : 34 
00 : 33 
00 : 32 
00 : 31 
00 : 30 
00 : 29 
00 : 28 
00 : 27 
00 : 26 
00 : 25 
00 : 24 
00 : 23 
00 : 22 
00 : 21 
00 : 20 
00 : 19 
00 : 18 
00 : 17 
00 : 16 
00 : 15 
00 : 14 
00 : 13 
00 : 12 
00 : 11 
00 : 10 
00 : 09 
00 : 08 
00 : 07 
00 : 06 
00 : 05 
00 : 04 
00 : 03 
00 : 02 
00 : 01 
00 : 00 
Hết giờ 
Dặn dò 
Bài cũ: 
Chép phần ghi nhớ vào phiếu học tập. 
Làm bài tập 1, 3 SGK trang 58. 
Bài mới: TÔI YÊU EM (Puskin) 
Đọc trước tiểu dẫn và gạch chân theo các nhận định về cuộc đời và tác phẩm của Puskin 
Đọc bài thơ, em thích câu nào nhất, vì sao? 
15