Hóa học lớp 11 - Chủ đề: Photpho - Nguyên tố của sự sống và tư duy

 THIẾT KẾ THEO CHỦ ĐỀ VÀ VẬN DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP HÓA HỌC CHƯƠNG NITƠ- PHOTPHO TIẾP CẬN PISA THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINHGiáo Viên: Võ thị Ngọc TânTrường THPT Nguyễn Duy TrinhCHỦ ĐỀ 1: PHOTPHO - NGUYÊN TỐ CỦA SỰ SỐNG VÀ TƯ DUYPhotpho (tiếng Hy Lạp phosphoros, có nghĩa là "vật mang ánh sáng" và nó cũng là tên gọi cổ đại của Sao Kim) đã được nhà giả kim thuật người Đức là Hennig Brand phát hiện năm 1669. Photpho là nguyên tố quan trọng trong mọi dạng hình sự sống.Photpho vô cơ trong dạng phốtphat đóng một vai trò quan trọng trong các phân tử sinh họcnhư ADN và ARN trong đó nó tạo thành một phần của phần cấu trúc cốt tủy của các phân tử này.Cơ thể chúng ta trung bình chứa 1 kg P. Sự phân bố P trong cơ thể chúng ta không đều. Các tổ chức mềm tạo nên các cơ quan cần có một giá đỡ cứng và có thể cử động được, đó là bộ xương.Tính rắn của bộ xương là do canxi photphat, một chất kết tinh rắn duy nhất trong số hàng nghìn chất cấu tạo nên cơ thể 58 con người. P tập trung nhiều nhất ở trong xương, khoảng 100g tập trung ở bắp thịt vBạn vui mừng hay sợ hãi, hoặc nảy ra một ý tưởng mới, hoặc sút 1 quả bóng chính xác vào lưới, tất cả những điều đó không thể thực hiện được nếu trong cơ thể chúng ta thiếu P. Sự hoạt động của não, sự co rút của bắp thịt chính là kết quả của sự biến đổi hóa học của các lớp chất này.P là một nguyên tố rất phổ biến trong tự nhiên. Do đó nếu P trên trái đất mất đi thì cảnh tượng duy nhất chúng ta thấy được, đó là trên trái đất hoàn toàn không có sự sống. Dù ở dạng này hay dạng khác, P trong cơ thể chúng ta được lấy từ nguồn thức ăn thực vật (từ những cây hấp thụ P ở đất) và trong thức ăn thịt (từ động vật ăn cỏ đã hấp thụ được P của cây cối).Câu 1: Khi đun nóng trong điều kiện không có không khí, photpho đỏ chuyển thành hơi; sau đó làm lạnh phần hơi thì thu được photpho A. đỏ.	 B. vàng. 	C. trắng.	D. nâu.Câu 2: Bằng hiểu biết của em về photpho cho biết những nhận định sau đúng hay saiCâu 3: Em hãy nêu vai trò của photpho đối với con người:Câu 4: Em hãy kể tên 5 loại rau quả và 5 loại thực phẩm có nguồn gốc động vật giàu photpho có thể bổ sung photpho cho cơ thể.STTNhận địnhĐúng/Sai1Trong cơ thể con người photpho có nhiều nhất trong xương 2Những người bị sưng tuyến giáp trạng (bướu cổ) không nên ăn các thực phẩm chứa nhiều phốtpho. 3Photpho chỉ tồn tại ở 2 dạng thù hình photpho đỏ và photpho trắng. 4nếu P trong tổ chức thần kinh mất đi thì chúng ta sẽ ngừng suy nghĩ Câu 1. 0 1 9 Mức đầy đủ: Mã 1 đáp án CKhông đạt: Mã 0 đáp án khác, mã 9: không trả lời.Câu 2. 0 1 2 9 Mức đầy đủ: Mã 2 trả lời được ý 1,2,4 đúng ; ý 3 sai Mức chưa đầy đủ: Mã 1 chỉ trả lời được 2 hoặc 3 trên 4 đáp án đúng. Không đạt:  Mã 0: chỉ trả lời được 1 mệnh đề đúng hoặc không được mệnh đề nào đúng. Mã 9: không trả lời.Câu 3. 0 1 2 9 Mức đầy đủ: Mã 2- Cũng giống như canxi, cơ thể cần phospho để xây dựng nên hệ xương chắc và khỏe, để tạo ra năng - lượng và tăng cường sức mạnh của cơ bắp.- Ngoài ra, phospho còn tham gia vào một số chức năng như:- Loại bỏ các chất cặn bã tại thận-Tham gia vào quá trình dự trữ và sử dụng năng lượng của cơ thể- Kích thích sự tăng trưởng, duy trì và sửa chữa các mô và tế bào bị tổn thương- Tham gia tổng hợp DNA và RNA- Cân bằng và sử dụng các loại vitamin như vitamin B và D cũng như các khoáng chất như iod, magie và kẽm- Tham gia vào quá trình co cơ- Điều hòa nhịp tim- Tạo điều kiện thuận lợi cho sự dẫn truyền các tín hiệu thần kinh- Giảm đau cơ sau luyện tậpMức chưa đầy đủ: Mã 1 Trả lời được 3-5 tác dụng của photphoKhông đạt: Mã 0 trả lời sai, Mã 9 không trả lời.Câu 4. 0 1 2 9 Mức đầy đủ: Mã 25 loại rau quả giàu photpho: Đỗ, cà rốt, cà chua, dâu tây, mơ5 loại thực phẩm có nguồn gốc động vật chứa photpho: thịt nạc, óc, gan, cá, trứng.Mức chưa đầy đủ: Mã 1Trả lời được 5-6 thực phẩm nói trên Không đạt: Mã 0 trả lời sai hoặc trả lời đúng từ 1-4 thực phẩm nói trênMã 9 không trả lời.CHỦ ĐỀ 2: MA TRƠIHiện tượng “ma trơi” thường xuất hiện ở những vùng đầm lầy, nghĩa địa Đó là hiện tượng xuất hiện những đốm lửa cháy sáng bay trong không khí.Câu 1. Hiện tượng ma trơi là gì?Nguyên nhân xuất hiện hiện tượng ma trơi? Giải thích bằng PTPƯCâu 2. Chúng ta thường gặp ma trơi ở đâu?Tại sao khi chúng ta chạy ma trơi lại đuổi theo chúng ta?Câu 3. Khi gặp hiện tượng ma trơi chúng ta xử trí như thế nào?Câu 1. 0 1 2 9Mức đầy đủ: Mã 2 trả lời được “Ma trơi” là hiện tượng xuất hiện những đốm lửa cháy sáng bay trong không khí.Trong xương của động vật luôn có chứa một hàm lượng photpho. Khi cơ thể động vật chết đi, nó sẽ phân hủy một phần thành photphin PH3 và lẩn một ít điphotphin P2H4. Photphin không tự bốc cháy ở nhiệt độ thường. Khi đun nóng đến 1500 C thì nó mới cháy được. Còn điphotphin P2H4 thì tự bốc cháy trong không khí và tỏa nhiệt. Chính lượng nhiệt tỏa ra trong quá trình này làm cho photphin bốc cháy: 2PH3 + 4O2 → P2O5 + 3H2O Quá trình trên xảy ra cả ngày lẫn đêm nhưng do ban ngày có các tia sáng của mặt trời nên ta không quan sát rõ như vào ban đêm. Mức chưa đầy đủ: Mã 1 Giải thích được do chất photpin và điphotphin gây ra, viết được phương trình phản ứng nhưng giải thích chưa đầy đủ Không đạt: Mã 0: Trả lời sai , Mã 9: không trả lời.Câu 2. 0 1 2 9Mức đầy đủ: Mã 2 trả lời được Thường gặp ma trơi ở các nghĩa địa hoặc đầm lầy vào ban đêm. Đó chính là nguyên nhân tạo nên ngọn lửa đốm xanh. Thật ra phản ứng hóa học này xuất hiện cả ngày lẫn đêm, tuy nhiên ánh sáng ban ngày làm ta không nhìn thấy được, mà chỉ có thể nhìn rõ vào ban đêm.Còn về việc ma trơi đuổi theo người, các nhà khoa học cho rằng đó là do luồng gió được tạo ra khi thân người chuyển động (chạy vì quá sợ hãi). Mức chưa đầy đủ: Mã 1 Trả lời được hai ý trên nhưng chưa đầy đủKhông đạt: Mã 0: Trả lời sai , Mã 9: không trả lời.Câu 3. 0 1 9Mức đầy đủ: Mã 1 trả lời được Ma trơi là một hiện tượng hóa học rất bình thường xảy ra trong tự nhiên. Nó làm cho con người sợ hãi vì nó thường “xuất hiện” tại những khu nghĩa địa u ám. Phải bình tỉnh khi gặp ma trơi bằng cách đi nhẹ nhàng và có thể tìm nhành cây bên đường để dập tắt nó nếu không muốn nhìn thấy chúng hoặc đi về nơi có ánh sáng. Không đạt: Mã 0 đáp án khác, mã 9: không trả lời.CHỦ ĐỀ 3. VŨ KHÍ PHOTPHO TRẮNG "Thuốc đắng của quỷ"Phốt pho trắng (WP) là chất hóa học có khả năng gây cháy được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực quân sự, chủ yếu nó được nhồi vào các loại bom cháy, bom khói với mục đích tạo ra các màn khói hoặc gây ra sự sát thương, tiêu diệt sinh lực của đối phương. Phốt pho trắng cũng được coi là loại vũ khí hóa học. Phốt pho trắng rất dễ cháy, khi ra ngoài không khí ở nhiệt độ bình thường nó cũng tự động bốc cháy (do có ô xy). Lửa của phốt pho trắng rất nguy hiểm với con người. Bom phốt pho trắng đứng vị trí thứ 2 về sức hủy diệt con người, chỉ sau bom nguyên tử. Loại vũ khí này khi phát nổ tạo ra những đám cháy với nhiệt độ cao khủng khiếp có thể thiêu rụi tất cả Máy bay A-1E của Mỹ thả bom Phốt pho trắng xuống miền Nam Việt Nam năm 1966 (Ảnh: USAF, Wikimedia) ảnh cô bé Kim Phúc bị bỏng bom napal năm1972Câu 1. Photpho được dùng vào mục đích quân sự: sản xuất bom, đạn cháy, đạn khói, là: A. Photpho trắng. B. Photpho đỏ.	 C. Photphorit.	 D. Apatit.Câu 2. Nhận định nào sau đây đúng về photpho Câu 3. Em hãy tìm hiểu về tác hại của việc sử dụng photpho trong chiến tranh. Câu 4. Sau khi làm thí nghiệm với photpho trắng, các dụng cụ thủy tinh đã tiếp xúc với hoá chất này cần được ngâm trong dung dịch nào để loại photpho trắng trong các dd sauSTTNhận địnhĐúng/Sai1So với photpho đỏ thì photpho trắng có hoạt tính hoá học mạnh hơn 2photpho trắng Rất độc, gây bỏng nặng khi rơi vào da 3photpho trắng phát quang màu lục nhạc trong bóng tối 4photpho trắng cứng, dễ nóng chảys5Photpho trắng Bền trong không khí ở nhiệt độ thường Câu 1. 0 1 9Mức đầy đủ: Mã 1 đáp án A Không đạt: Mã 0 đáp án khác, mã 9: không trả lời.Câu 2. 0 1 2 9Mức đầy đủ: Mã 2 trả lời được ý 1,2,3 đúng ; ý 4,5 sai Mức chưa đầy đủ: Mã 1 chỉ trả lời được 3 hoặc 4 trên 5 đáp án đúng. Không đạt: Mã 0: chỉ trả lời được 1 hoặc 2 mệnh đề đúng hoặc không được mệnh đề nào đúng.Mã 9: không trả lời.Câu 3. 0 1 2 9 Mức đầy đủ: Mã 2Khi bị dính Phốt pho trắng ( WP) nó sẽ gây ra bỏng nặng do nó có khả năng ngấm sâu vào cơ thể người đến tận xương, vào các mô ở bên trong cơ thể và phá hủy chúng. Do đó WP cũng là một loại chất độc hóa học và con người phải hết sức thận trọng với nó. Với những loại vũ khí như bom, đạn có chứa WP ngay cả những lực lượng có kiến thức chuyên môn khi xử lý chúng cũng có khả năng bị tai nạn. Mức chưa đầy đủ: Mã 1 chỉ nêu bị bỏng P trắng nhưng chưa giải thích được đầy đủ. Không đạt: Mã 0 trả lời sai, Mã 9 không trả lời.Câu 4. 0 1 2 9  Mức đầy đủ: Mã 2TH1 và TH4 dung dịch H2SO4 và dung dịch xà phòng không có tác dụng làm sạch photpho trắng, không tác dụng với P trắng TH 2 dung dịch NaOH đặc có thể tác dụng theo phương trình:	3NaOH + 4P + 3H2O PH3 + NaH2PO2Sản phẩm sinh ra có PH3 rất độc nên không dùng NaOH để loại bỏ photpho trắngTH 3 dung dịch CuSO4: 2P + 5 CuSO4 + 8 H2O 2H3PO4 + 5H2SO4 + 5CuLọc tách chất rắn không tan, nước lọc được trung hòa bởi dung dịch kiềm không độc và ảnh hưởng đến môi trường Mức chưa đầy đủ: Mã 1 giải thích đúng được 3 trường hợp Không đạt: Mã 0 trả lời đúng được 1 trường hợp hoặc trả lời sai Mã 9 không trả lời