Bài giảng Giáo dục quốc phòng 11 - Bài 3: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia - Năm học 2022-2023 - Hứa Hà Đô - Trường THPT Lê Thanh Hiền

 Bài 3 : BẢO VỆ CHỦ QUYỀN LÃNH THỔ VÀ BIÊN GIỚI QUỐC GIA 
I -Lãnh thổ quốc gia và chủ quyền lãnh thổ quốc gia 
a)- Khái niệm lãnh thổ quốc gia 
	 	Lãnh thổ quốc gia là một phần của Trái Đất bao gồm vùng đất, vùng nước, vùng trời trên vùng đất và vùng nước cũng như lòng đất dưới chúng thuộc chủ quyền hoàn toàn và riêng biệt của mỗi quốc gia nhất định. 
1 ) Lãnh thổ quốc gia 
b ) Các bộ phận cấu thành lãnh thổ quốc gia. 
Gồm 4 bộ phận chính 
Vùng nước 
Vùng đất 
Vùng trời 
Vùng lòng đất 
 Vùng đất lãnh thổ gồm toàn bộ phần đất lục 
địa và các đảo, quần đảo thuộc chủ quyền 
quốc gia (kể cả các đảo ven bờ và đảo xa bờ) 
* VÙNG ĐẤT 
Vùng nước nội địa 
 * VÙNG NƯỚC 
Vùng lãnh hải 
 Vùng nội thủy 
Vùng nước biên giới 
Nước ở các 
biển nội địa, 
ao, hồ, sông 
ngòi đầm (kể 
cả tự nhiên 
và nhân tạo) 
nằm trên vùng 
 đất liền và 
biển nội địa. 
Là vùng biển 
 nằm bên ngoài 
và tiếp liền 
với vùng nước 
 nội thủy của 
quốc gia. 
Là vùng nước 
biển được xác 
 định một bên 
là bờ biển và 
một bên khác 
là đường cơ 
sở của quốc 
gia ven biển. 
Bao gồm sông, 
hồ, biển nội địa 
nằm trên khu 
vực biên giới 
giữa các quốc 
gia.. 
* Vùng lòng đất 
Là toàn bộ phần nằm dưới vùng đất và vùng nước thuộc chủ quyền quốc gia. 
* Vùng trời 
 Là khoảng không gian bao trùm trên vùng đất và vùng nước của quốc gia. 
* Vùng lãnh thổ đặc biệt 
Lãnh thổ bơi,lãnh thổ bay: 
Tàu thuyền,phương tiện bay,c.trình 
nhân tạo,hệ thống cáp ngầm..hoạt 
động ở vùng biển quốc tế, vùng 
nam Cực , khoảng không vũ trụ. 
2. Chuû quyeàn laõnh thoå quoác gia 
 a. Khaùi nieäm chuû quyeàn laõnh thoå quoác gia 
 Chuû quyeàn quoác gia laø quyeàn toái cao, tuyeät ñoái, hoaøn toaøn vaø rieâng bieät cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå vaø treân laõnh thoå cuûa mình. 
	 	 Theo Hieán phaùp 1992 cuûa nöôùc Coäng Hoaø xaõ Hoäi Chuû Nghóa Vieät Nam : 	“Nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam laø moät nöôùc ñoäc laäp coù chuû quyeàn, thoáng nhaát vaø toaøn veïn laõnh thoå, bao goàm ñaát lieàn, caùc haûi ñaûo, vuøng bieån vaø vuøng trôøi” 
b) Nội dung chủ quyền lãnh thổ quốc gia:  Nội dung chủ quyền lãnh thổ quốc gia gồm:- Quốc gia có quyền tự do lựa chọn chế độ chính trị, kinh tế, văn hoá.- Quốc gia có quyền tự do trong việc lựa chọn phương hướng phát triển đất nước.  
- Quốc gia tự quy định chế độ pháp lý đối với từng vùng lãnh thổ quốc gia.- Quốc gia có quyền sở hữu hoàn toàn đối với tất cả tài nguyên thiên nhiên trong lãnh thổ của mình.  
- Quốc gia thực hiện quyền tài phán (quyền xét xử) đối với mọi công dân, tổ chức, kể cả các cá nhân, tổ chức nước ngoài ở trong phạm vi lãnh thổ quốc gia. 
- Quốc gia có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế thích hợp... 
- Quốc gia có quyền và nghĩa vụ bảo vệ, cải tạo lãnh thổ quốc gia. 
II. BIEÂN GIÔÙI QUOÁC GIA 
1. Söï hình thaønh bieân giôùi quoác gia 
+ Tuyeán bieân giôùi ñaát lieàn : 
* Vieät Nam – Trung Quoác :1449,566Km 
* Vieät Nam – Laøo: 2340Km (theo hieäp öôùc ngaøy 18/7/1977 ) 
* Vieät nam – Campuchia	: 1137Km ( theo hiệp ước 27/2/1985 vaø boå sung ngaøy 10/10/2005) 
Trung Quốc 
Lào 
Campuchia 
Lãnh thổ và đường biên giới quốc gia Việt Nam trên đất liền và trên biển 
Đường biên giới 
trên biển 
Đường biên giới trên đất liền 
	+ Tuyeán bieån ñaûo Vieät Nam : 
	Ñaõ xaùc ñònh ñöôïc 12 ñieåm ñeå xaùc ñònh ñöôøng cô sôû duøng ñeå tính chieàu roäng laõnh haûi theo tuyeân boá ngaøy 12/11/1982 cuûa Chính phuû nöôùc CHXHCN Vieät Nam ( töø ñieåm 0 ñeán A11 ). 
Chiều dài bờ biển: 
 + 3.260 km (cách tính truyền thống) 
Diện tích vùng biển: 
1.000.000 km 2 
 Gần 3.000 đảo, bãi đá ngầm lớn, nhỏ. 
 Quốc gia xếp thứ 32 về chiều dài bờ biển trong 156 quốc gia có biển. 
Vùng nội thủy: 
Vùng biển nằm phía 
 trong đường cơ sở 
Lãnh hải: 
Tính từ đường cơ sở 
 ra 12 hải lý 
Vùng đặc quyền kinh tế: 
Tính từ đường cơ sở ra 200 hải lý 
Thềm lục địa: 
Tính từ đường cơ sở ra 350 hải lý 
Đường cơ sở 
Việt Nam 
CÁC VÙNG BIỂN THUỘC CHỦ QUYỀN CỦA VIỆT NAM 
7/3/2023 
LÃNH HẢI VIỆT NAM  (Tuyên bố ngày 12/11/1982 của Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩaViệt Nam). 
 Đường màu đỏ nối 11 điểm từ H òn Nhạn đến Cồn Cỏ là đường cơ sở . 
 Đ ường gạch đứt quãng màu xanh là biên giới quốc gia trên biển . 
( N guồn: V ietnamnet.vn) 
176HL 
	 2) Khaùi nieäm bieân giôùi quoác gia 
	 	a) Khaùi nieäm : 
 Caùc khaùi nieäm tuy khaùc nhau nhöng nhìn chung ñeàu theå hieän hai daáu hieäu ñaëc tröng: 
- Moät laø, bieân giôùi quoác gia laø giôùi haïn laõnh thoå cuûa moät quoác gia. 
- Hai laø , bieân giôùi quoác gia xaùc ñònh chuû quyeàn hoøan toøan vaø tuyeät ñoái cuûa quoác gia ñoái vôùi laõnh thoå ( vuøng ñaát, vuøng nöôùc, vuøng trôøi, loøng ñaát) 
b) Caùc boä phaän caáu thaønh bieân giôùi quoác gia 
	 Coù theå hieåu bieân giôùi quoác gia goàm 4 boä phaän caáu thaønh : 
	 * Bieân giôùi treân ñaát lieàn : laø bieân giôùi phaân chia chuû quyeàn laõnh thoå ñaát lieàn cuûa moät quoác gia vôùi quoác gia khaùc . 
* Biên Giới quốc gia trên biển 
 C ó 2 phần: 
- Một phần là đường phân định nội thủy, lãnh hải giữa các nước có bờ bển liền nhau hoặc đối nhau. 
- Một phần là đường ranh giới phía ngoài của lãnh hải để phân cách với các vùng biển và thềm lục địa thuộc chủ quyền và quyền tài phán của quốc gia ven biển. 
Sơ đồ lãnh thổ và biên giới quốc gia trên biển 
	 * Bieân giôùi loøng ñaát : 
	 Laø bieân giôùi ñöôïc xaùc ñònh baèng maët thaúng ñöùng ñi qua ñöôøng bieân giôùi quoác gia treân ñaát lieàn, treân bieån xuoáng loøng ñaát, ñoä saâu tôùi taâm traùi ñaát. 
* Bieân giôùi treân khoâng : 
Goàm 2 phaàn: 
+ Phaàn moät : laø bieân giôùi beân söôøn ñöôïc xaùc ñònh baèng maët thaúng ñöùng ñi qua ñöôøng bieân giôùi quoác gia treân ñaát lieàn vaø treân bieån cuûa quoác gia leân khoâng trung. 
 + Phaàn hai : laø phaàn bieân giôùi treân cao ñeå phaân ñònh ranh giôùi vuøng trôøi thuoäc chuû quyeàn hoaøn toaøn vaø rieâng bieät cuûa quoác gia vaø khoaûng khoâng gian vuõ truï phía treân. 
3) Xác định biên giới quốc gia Việt Nam 
Nguyên tắc cơ bản xác định biên giới quốc gia: 
- Các nước có chung biên giới và ranh giới trên biển (nếu có) thương lượng để giải quyết vấn đề xác định biên giới quốc gia 
- Đối với biên giới giáp với các vùng biển thuộc quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia, Nhà nước tự quy định biên giới trên biển phù hợp với các quy định trong Công ước của Liên hợp quốc về luật biển năm 1982 
b. Caùch xacù ñònh bieân giôùi quoác gia 
Xác định biên giới quốc gia trên đất liền 
 - Biên giới quốc gia trên đất liền được xác định theo các điểm, đường, vật chuẩn. 
- Biên giới quốc gia trên sông, suối được xác định: 
+ Trên sông mà tàu thuyền đi lại được xác định theo giữa lạch của sông hoặc lạch chính của sông. 
+ Nếu tàu thuyền không đi lại được thì biên giới theo giữa sông, suối đó. Trường hợp sông, suối đổi dòng thì biên giới vẫn giữ nguyên. 
 + Biên giới trên cầu bắc qua sông, suối được xác định chính giữa cầu. 
- Dùng tài liệu ghi lại đường biên giới 
Đặt mốc quốc giới. 
Dùng đường phát quang 
 Xác định biên giới quốc gia trên biển: 
Biên giới quốc gia trên biển được hoạch định và đánh dấu bằng các toạ độ trên hải đồ, là ranh giới phía ngoài lãnh hải của đất liền, lãnh hải của đảo, lãnh hải của quần đảo Việt Nam được xác định bằng pháp luật Việt Nam phù hợp với Công ước năm 1982. 
Xác định biên giới quốc gia trong lòng đất 
Biên giới quốc gia trong lòng đất là mặt thẳng đứng từ biên giới quốc gia trên đất liền và biên giới quốc gia trên biển xuống lòng đất. 
Xác định biên giới quốc gia trên không 
 - Biên giới quốc gia trên không là mặt thẳng đứng từ biên giới quốc gia trên đất liền và biên giới quốc gia trên biển lên vùng trời 
III . Bảo vệ biên giới quốc gia nước CHXNCNVN 
1. Một số quan điểm của Đảng và Nhà nước CHXHCNVN về bảo vệ biên giới quốc gia 
 a) Biên giới quốc gia nước CHXHCNVN là thiêng liêng, bất khả xâm phạm: 
b) Xây dựng, quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia là nhiệm vụ của Nhà nước và là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân. 
c) Bảo vệ biên giới quốc gia phải dựa vào dân, trực tiếp là đồng bào các dân tộc ở biên giới. 
d) Xây dựng biên giới hoà bình, hữu nghị; giải quyết các vấn đề về biên giới quốc gia bằng biện pháp hoà bình. 
e) Xây dựng lực lượng vũ trang chuyên trách, nòng cốt quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia. 
 2. Nội dung cơ bản xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam 
 a) Vị trí, ý nghĩa của việc xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia: 
b) Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia: 
	*Xây dựng và từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia: 
	* Quản lý, bảo vệ đường biên giới quốc gia, hệ thống dấu hiệu mốc giới; đấu tranh ngăn chặn các hành vi xâm phạm lãnh thổ, biên giới, vượt biên, vượt biển và các vi phạm khác xảy ra ở khu vực biên giới: 
 * Xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện 
 * Xây dựng nền biên phòng toàn dân và thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh để quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia 
* Vận động quần chúng nhân dân ở khu vực biên giới tham gia tự quản đường biên, mốc quốc giới; bảo vệ an ninh trật tự khu vực biên giới, biển, đảo của Tổ quốc 
c) Trách nhiệm của công dân: 
- Mọi công dân Việt Nam có trách nhiệm và nghĩa vụ bảo vệ biên giới quốc gia của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, xây dựng khu vực biên giới, giữ gìn an ninh, trật tự an toàn xã hội ở khu vực biên giới. 
- Trước hết công dân phải nhận thức rõ nghĩa vụ, trách nhiệm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia; Chấp hành nghiêm hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, 
- Thực hiện nghiêm luật quốc phòng, luật nghĩa vụ quân sự, luật biên giới; tuyệt đối trung thành với tổ quốc, 
- Làm tròn nghĩa vụ quân sự, thực hiện nghiêm các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, sẵn sàng nhận và hoàn thành các nhiệm vụ được giao; cảnh giác với mọi âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch. 
- Phương pháp cố định biên giới đó, nghĩa là giữ cho biên giới luôn ở vị trí đã xác định, làm cho tất cả mọi người có thể nhận biết rõ ràng, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bảo vệ, duy trì kiểm soát việc chấp hành các luật lệ . 
Dùng tài liệu ghi lại đường biên giới : Mô tả đường biên giới trong hiệp ước biên giới và nghị định thư phân giới cắm mốc; mô tả bằng hình ảnh ; 
. 
* Trách nhiệm của học sinh 
 - Học tập nâng cao trình độ nhận thức về mọi mặt, hiểu biết sâu sắc về truyền thống dựng nước, giữ nước của dân tộc. 
- Xây dựng, củng cố lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý chí tự lập tự cường, nâng cao ý thức bảo vệ tổ quốc. 
- Tích cực học tập kiến thức quốc phòng - an ninh, sẵn sàng nhận và hoàn thành các nhiệm vụ quốc phòng . 
 - Tích cực tham gia các phong trào của đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, phong trào mùa hè xanh, phong trào thanh niên tình nguyện hướng về vùng sâu, vùng xa, biên giới hải đảo.