Bài giảng Ngữ văn 11 - Tiết học: Vội vàng

VỘI VÀNGXUÂN DIỆUI. TÌM HIỂU CHUNGVội vàngXuân Diệu1. Tác giả- Xuân Diệu ( 1916- 1985), Bút danh khác: Trảo Nha.- Quê: Cha: Hà Tĩnh Mẹ: Bình Định- Tham gia Mặt trận Việt Minh từ trước Cách mạng tháng Tám - 1945.- Cuộc đời ông gắn bó với nền văn học dân tộc.- Tác phẩm: Thơ: + Thơ thơ (1938) + Gửi hương cho gió(1945)+ Riêng chung (1960)+ Hai đợt sóng (1967)... Văn xuôi: + Phấn thông vàng (1939) + Trường ca (1945) Tiểu luận phê bình:+ Những bước đường tư tưởng của tôi (1958)+Các nhà thơ cổ điển Việt Nam (1981, 1982)+ Công việc làm thơ (1984)=> sự nghiệp lớn, thể loại phong phúXuân DiệuVội vàngNét đặc sắc thơ Xuân DiệuSự kết hợp hai yếu tố cổ điển và hiện đại nhưng trong đó đậm nét hơn vẫn là chất hiện đại. - Yêu cuộc sống, khao khát tận hưởng cuộc sống, luôn sợ thiếu thời gian cho tình yêu sống, đó là nét đặc sắc trong cảm hứng thơ XD. Vị trí của Xuân Diệu trong nền văn học Việt Nam hiện đại- Xuân Diệu được coi là nhà thơ “mới nhất trong những nhà thơ mới”. Hoài Thanh từng nhận xét: “XD là một nguồn sống dào dạt chưa từng thấy...XD say đắm tình yêu, say đắm cảnh trời, sống vội vàng, sống cuống quít, muốn tận hưởng cuộc đời ngắn ngủi của mình”.=> Ông là một nhà thơ lớn, một nghệ sĩ lớn, nhà văn hóa lớn. Năm 1996, Ông được Nhà nước tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.I. TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giảXuân DiệuVội vàngII. ĐỌC –HIỂU1. Mười ba dòng thơ đầu: 4 dòng thơ đầuƯớc muốn “tắt nắng, buộc gió: phi lí, muốn đoạt quyền tạo hóa - để nâng nưu, níu giữ hương sắc cuộc đờiĐiệp “Tôi muốn”, cho, đừngCâu thơ 5 chữ, sóng đôiNhấn mạnh ước muốn, giọng điệu van nài khẩn khoản muốn gìn gữ vể đẹp cuộc sốngTuyên bố dõng dạc, giọng điệu chắc nịchHé mở tình yêu cuộc sống mãnh liệt , cháy bỏng của thi sĩXuân DiệuVội vàng 7 dòng tiếp theoCủa ong bướm này đây tuần tháng mật;Này đây hoa của đồng nội xanh rì;Này đây lá của cành tơ phơ phất;Của yến anh này đây khúc tình si;Và này đây ánh sáng chớp hàng mi;Mỗi buổi sớm thần Vui hằng gõ cửa;Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;Xuân DiệuVội vàng 7 dòng tiếp theoBức tranh thiên nhiên mùa xuân HÌNH ẢNH, ÂM THANH Ong bướm tuần tháng mật- Hoa đồng nội xanh rì;- Lá... cành tơ phơ phất;- Yến anh. .. khúc tình si;- Ánh sáng. ..chớp hàng mi;- Mỗi buổi sớm thần Vui .gõ cửa;- Tháng giêng ngon như một cặp môi gần;NGHỆ THUẬTLiệt kêSo sánhẨn dụĐiệp từ Câu thơ dàiThiên nhiên như mảnh vườn tình ái, một bữa tiệc trần gian, một người tình đầy quyến rũ, đắm say.Thiên nhiên được gợi tả và hình dung trong quan hệ như với người đang yêu, như tình yêu đôi lứa của tuổi trẻ, đắm say và hạnh phúc.Xuân DiệuVội vàng Câu 12, 13 Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa: Tôi không chờ nắng hạ mới hoài xuânTâm trạng mừa mâu thuẫn nhưng cũng vừa thống nhất: sung sướng- vội vàngDấu chấm giữa dòng như một nốt lặng đột ngột thể hiện trạng thái sững sờ, hẫng hụt Tâm hồn tác giả nhạy cảm trước sự vận động của thời gian: Trong niềm vui đã nảy nở nỗi buồn lo, trong cái còn đã thấy cái mấtLời giãi bày tâm trạng và cũng là lời tuyên bố về lẽ sống “vội vàng” của nhà thơHết tiết 1Xuân DiệuXuân DiệuVội vàng2. Mười bảy câu thơ tiếp theo Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất- Nghệ thuật ẩn dụ (xuân),cách định nghĩa, các cặp từ đối lập (tới- qua, non- già): nhấn mạnh chiều tuyến tính của thời gian, của tuổi trẻ và tốc độ trôi rất nhanh của nó.- Cách đồng nhất “xuân hết- tôi mất “: quan niệm cuộc đời ý nghĩa nhất là tuổi trẻ (tuổi trẻ là thước đo cuộc đời) Nghệ thuật đối lập “tôi”/ “thiên nhiên”: nỗi xót xa cho sự hữu hạn của kiếp người và khẳng định qui luật nghiệt ngã “xuân bất tái lai” của con người.- Cách dùng từ sáng tạo: mùi tháng năm, rớm vị, thời tươi: cảm nhận mới về thời gian- Nghệ thuật liệt kê kết hợp với nhân hóa: nỗi ám ảnh về sự li biệt, chia phôi dưới tác động của thời gian.Xuân DiệuVội vàng2. Mười bảy câu thơ tiếp theoQuan niệm và cảm nhận về thời gian của Xuân DiệuThời gian tuyến tính, một đi không trở lạiThước đo thời gian là mùa xuân, tuổi trẻThời gian có hương vị (mùi tháng năm vị chia phôiThời gian chỉ có hai thì: thời tươi (vạn vật thắm sắc) và thời phai( vạn vật úa tàn, phai nhạt)Mới mẻ, tích cựcNhìn thiên nhiên, cuộc sốngMùi tháng năm rớm vị chia phôi, Sông núi than thầm tiễn biêt, con gió xinh hờn vì phải bay đi, .độ phai tàn sắp sửaTất cả đều mang mầm li biệt . Mỗi sự vật trong vũ trụ đang từng giây, từng phút ngậm ngùi tiễn biệt 1 phần đời của mình. Xuân DiệuVội vàng Hai câu cuối phần 2: Chẳng bao giờ, ôi chảng bao giờ nữa Mau đi thôi mùa chưa ngả chiều hômCảm xúcGiải phápĐiệp ngữ “chẳng bao giờ”, thán từ “ôi”Câu trúc cầu khiến: mau đi thôi Lời thở than tiếc nuối, tựa như tiếng nức nở, nghẹn ngào Sắc thái giục giã, cuống quít Hệ quả của ước muốn và cách cảm nhận thời gian đặc biệt của tác giả.2. Mười bảy câu thơ tiếp theoĐiệp ngữĐộng từ tăng tiến Liệt kêTa muốnôm riết say thâu cắncả sự sống mơn mởnmây đưa, gió lượncánh bướm với tình yêucái hôn nhiều, non nước, cây, cỏ rạngxuân hồngNhấn mạnh khát vọng mãnh liệt của niềm yêu3. Chín câu cuốiThái độ vồ vập cuộc sống mỗi lúc một mãnh liệt hơn.Những vẻ đẹp bất tận, gợi cảm của cuộc đời - Điệp từ và, cho kết hợp với các từ láy chếnh choáng, no nê, đã đầy đã diễn tả nỗi khát thèm tham lam vô tận độ và cảm giác tận hưởng mãn nguyện của thi nhân.Xuân DiệuVội vàngNghệ thuật nhân hóa và chuyển đổi cảm giác, động từ “cắn” táo bạoCâu kết: Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươiCụ thể hóa khái niệm trừu tượng (thời gian). Mùa xuân hiện ra như một sinh thể với sắc tươi thắm ngọt ngào, quyến rũ và căng tràn sức sống, khơi gợi cảm xúc say mê và niềm khát khao chiếm lĩnh của một thái độ sống vồ vập cuộc đời.3. Chín câu cuốiXuân DiệuVội vàng3. Chín câu cuốiĐã thể hiện mãnh liệt niềm khát khao tận hưởng cuộc sống tươi đẹp nơi trần thế của một trái tim khát khao giao cảm với đời.Vì cuộc đời tươi đẹp nhưng thời gian trôi nhanh, mùa xuân , tuổi trẻ lại ngắn ngủi vô cùng.( say đắm- lo âu)Là chạy đua với thời gian để tân hưởng cuộc sống trần thế tươi đẹp bằng mọi giác quan (giục giã –khát khao)Thính giácThị giácVị giácXúc giácKhứu giác Triết lí sống- Quan niệm nhân sinh, mới mẻ, độc đáoVỘI VÀNGKết hợp mạch trữ tình và luận líQuan niệm mới mẻ về cuộc sống: tuổi trẻ, tình yêu, hạnh phúcNiềm khao khát tận hưởng cuộc đờiNội dungKết hợp nhuần nhị mạch cảm xúc và mạch lí luậnSáng tạo độc đáo về ngôn từ, hình ảnh thơNghệ thuậtGiọng điệu say mê, sôi nổiVội vàngIII. TỔNG KẾTXuân DiệuVội vàng