Hóa học 11 - Cách nhanh giải bài tập về khí CO2 tác dụng với kiềm

CÁCH NHANH GIẢI BÀI TẬP VỀ KHÍ CO 2 TÁC DỤNG VỚI KIỀM 

 Xét phản ứng đặc trưng giữa NaOH với CO 2 : 
+ sản phẩm là muối trung hoà : 
 2NaOH + CO 2 → Na 2CO 3 +H 2O 
 ( dạng ion : 2OH-
 + CO 2 → CO 32 - + H 2O ) (1) 
+ sản phẩm là muối axit : 
 NaOH + CO 2 → NaHCO 3 
 (dạng ion : OH-
 + CO 2 → HCO 3- ) (2) 
Cho rằng phản ứng (2) xảy ra trước phản ứng (1) xảy ra sau 
 (1) : OH-
 + CO 2 → HCO 3- 
(2) : 2OH-
 + CO 2 → CO 32 - + H 2O 
+Nếu n CO 2 ≥ n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối axit và n HCO 3- = n
OH-
từ số mol HCO 32- ta suy ra số mol của muối 
+Nếu n CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối trung hoà và n CO 32- = n
CO 2
từ số mol CO 32 - ta suy ra số mol của muối 
 +Nếu
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-

 Chú ý: 
 + Nếu muối có công thức dạng M(HCO 3) n (với n là hoá trị lim loại) 
 n 
muối = 
n HCO 3- 
hoá trị kim loại 
+ Nếu muối có công thức dạng M x(CO 3) y thì : 
n muối = 
n
CO 32- 
y 
 + n CO 2 = n
HCO 3- + n
CO 32- 
 + (n CO 32- )
max = 
1
2 n
OH-
 (*) 
 Ý nghĩa của (*) là xác định khối lượng 
 cực đại của kết tủa CaCO 3 
 (*) xảy ra khi và chỉ khi : 
 n
CO 2= 
1
2 n
OH-
1
2 n
OH-
n
OH-
1
2 n
OH-
n
OH-
 n
CO 2 
 n
CO 32- 
 n
HCO 3- 
 n CO 32- 
 n
HCO 3- 
O n
CO 2(1) n
CO 2(2) 
 + Từ đồ thị ta thấy n CO 32- = n
HCO 3- ⇔ n
CO 2 = 
2
3 n
OH-
 + SO 2, H 2S tác dụng với kiềm tương tự như CO 2 tác dụng với kiềm 
VÍ DỤ 1: 
 Cho V lit CO 2 (đktc) hấp thụ hoàn toàn trong 0,25 lit dung dịch Ca(OH) 2 0,8 M 
thu được 2,5 gam kết tủa , tính V. 
GIẢI : 
 n Ca(OH) 2 = 0,25 . 0,8 =0,2 mol ⇒ n
OH-
 = 2 . 0,2 = 0,4 mol 
 n CaCO 3
 = 
2,5
100 = 0,025 mol 
Ta thấy để thu được cùng một lượng kết tủa thi xảy ra hai trường hợp 
(1)-Ca(OH) 2 dư (tức là n CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 ) hoặc (2)- 12 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 nên một 
phần kết tủa bị hoà tan còn lại 0,025 mol . 
+Trường hợp (1) 
 Do n CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 nên n CO 32- = n
CO 2
 ta có n CaCO 3 = 0,025 mol ⇒ n
CO 32- = 0,025 mol (mặc dù CaCO
3 là chất điện li yếu 
nhưng ở đây ta chỉ xét n CO 32- trong CaCO
3 không phải trong dung dịch 
⇒ n CO 2 =0,025 mol 
 +Trường hợp (2): 
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
Cách 1: 
Dựa vào đồ thị ta nhận thấy rằng với cùng một lượng n CO 32- thu được thì có hai 
giá trị n CO 2 là n
CO 2
(1) và n CO 2(2) , n
CO 2
(1) ứng với n CO 2 trong trường hợp (1) 
 Dễ thấy rằng n CO 2(2) = n
OH-
 - n CO 2
(1) = 0,4 - 0,025 = 0,0375 mol ⇒ V = 8,4 lit 
Cách 2: 
 Lượng CO 2 không những đủ tham gia phản ứng 
 Ca(OH) 2 + CO 2 → CaCO 3 ↓ +H 2O (a) 
mà còn dư một lượng để tham gia tiếp phản ứng: 
 CaCO 3 + CO 2 + H 2O → Ca(HCO 3) 2 (b) 
 Đầu tiên thu được lượng kết tủa cực đại : n CaCO 3(a) = n
Ca(OH) 2 = 0,2 (mol) = n
CO 2
(a) 
 Tiếp theo một lượng CO 2 tham gia phản ứng (b) làm lượng kết tủa chỉ còn 
0,025 mol ⇒ n Ca(HCO 3) 2 = n
CaCO 3
(a) - 0,025 = 0,175 mol = n CO 2(b) 
 Vậy luợng CO 2 tham gia 2 phản ứng là n CO 2 = 0,2 + 0,175 = 0,375 ⇒ V= 8,4 lit 
 VÍ DỤ 2: 
 Nung 20 g CaCO 3 và hấp thụ hoàn toàn khí CO 2 sinh ra vào 0,5 lit dung dịch 
NaOH 0,56 M .Tính nồng độ mol của muối thu được. (thể tích thay đổi không đáng 
kể) 
GIẢI: 
 n CO 2
 = n CaCO 3
 = 
20
100 =0,2 mol 
 n NaOH = 0,56 . 0.5 = 0,28 mol = n OH-
 do 0,282 < 0,2 <0,28 ⇒ sản phảm gồm muối axit và muối trung hoà 
 n CO 32 - 
 = n NaOH - n
CO 2
 = 0,28 - 0,2 = 0,08 mol =n Na 2CO 3 ⇒ C
M (Na 2CO 3)= 0,080,5 =0,16 M 
 n
HCO 3- = 2n
CO 2
- n OH-
 = n CO 2
 - n CO 32 - 
 =0,12 mol ⇒ n NaHCO 3 = 0,12 mol 
 ⇒ C M(NaHCO 3)= 0,120,5 = 0,24 M 
 VÍ DỤ 3: 
 Hấp thụ hoàn toàn 4,48 lit khí SO 2 (đktc) vào 1,25 lil dung dịch NaOH 0,32 M thu 
được dung dịch X . Tính nông đọ mol của muối trong dung dịch (thể tích thay đổi 
không đáng kể). 
GIẢI: 
 n SO 2
 = 
4,48
22,4 = 0,2 mol ; n
NaOH = 1,25 . 0,32 = 0,4 mol 
do n SO 2= 
1
2 n
NaOH nên sản phẩm chỉ có muối Na 2SO 3 và n Na 2SO 3 = n
SO 2
= 0,2 mol 
 ⇒ C M (Na 2SO 3)= 0,21,25 = 0,16 M 
VÍ DỤ 4: 
 Cho từ từ dung dịch chứa a mol HCl và dung dịch chứa b mol Na 2CO 3 đồng thời 
khuấy đều thu được V lit khí (đktc) và dung dịch X. Khi cho nước vôi dư vào dung 
dịch khuấy đều thấy có xuất hiện kết tủa. Tìm biểu thức liên hệ giữa V với a, b . 
GIẢI: 
Do khi cho nước vôi vào dung dịch X thu được kết tủa nên trong X vẫn còn ion 
 HCO 3- , không thể có ion CO 32- do phản ứng có khí ( CO 2 ) thoát ra. 
Phản ứng xảy ra theo hai nấc: 
 (1) : H+
 + CO 32- → HCO 3- 
 b mol ← b mol 
 (2) : H+
 + HCO 3- → CO 2 ↑ + H 2O 
 (a - b) mol → (a - b) mol 
Vậy V = 22,4(a - b). 
 n SO 2
 < = 
1
2 n
OH-
= n OH-
 > 
 sản phẩm SO 32- SO 32- HSO 3- + SO 32- HSO 3- HSO 3- 
VÍ DỤ 5: 
 Cho 112 ml CO 2 (đktc) hấp thụ hoàn toàn trong 200 ml dung dịch Ca(OH) 2 thì 
lượng kết tủa thu được là 0,1 g. Tính nồng độ của dung dịch Ca(OH) 2 . 
GIẢI: 
 n CO 2 = 
0,112
22,4 =0,005 mol ; n
CaCO 3
 = 
0,1
100 = 0,001 mol 
 Do n CO 2 > n
CaCO 3
 nên một phần CaCO 3 bị hoà tan. Trên đồ thị điểm biểu diễn số 
mol CaCO 3 ở “dốc bên kia “ của đồ thị 
 Đặt số mol CaCO 3 là x thì số mol của OH- là 2x 
Từ đồ thị ta dễ thấy : n CO 2+n
CaCO 3
= n OH-
 ⇔ 0,005 + 0,001 = 2x 
 ⇔ x= 0,003 ⇔ n Ca(OH) 2= 0,003 mol 
 ⇒ C M(Ca(OH) 2)= 0,0030,2 =0,015 M 

 Bài toán trên cũng có thể giải theo 
cách tương tự là đặt ẩn x là số mol Ca(OH) 2 
rồi viết các phản ứng xảy ra. Nhưng để giải 
nhanh các bài tập trắc nghiệm thì việc giải 
nhờ đồ thị là trực quan và đơn giản hơn các 
phương pháp đại số. Sử dụng thành thạo việc 
biểu diễn các đại lượng trên đồ thị giúp dễ 
nhận ra quy luật và mối quan hệ giữa 
các đại lượng nhất là bài toán cực trị 
của kết tủa. 
VÍ DỤ 6: 
Cần dùng bao nhiêu lit dung dịch NaOH 0,4 M 
để hấp thụ hoàn toàn 7,168 lit CO 2 (đktc) sao cho thu được 
hai muối với nồng độ bằng nhau (thể tích dung dịch thay đổi 
không đáng kể). 
GIẢI: 
 Nồng độ bằng nhau nên số mol của hai muối bằng nhau rút ra từ đồ thị trên cùng 
n
CO 32- = n
HCO 3- ⇔ n
CO 2 = 
2
3 n
OH-
 n CO 2
 = 
7,168
22,4 = 0,32 (mol) Từ công thức trên suy ra : 
 n OH-
 = 
3
2 n
CO 2
 = 
3
2.0,32 = 0,48(mol) = n
NaOH 
 ⇒ V NaOH = 
0,48
0,4 = 1,2 lit 
 VÍ DỤ 7: 
 Hỗn hợp X gồm khí H 2S và CO 2, thể tích dd KOH 1M tối thiểu ñeå haáp thuï heát 4,48 l 
hoãn hôïp X laø : 
A. 100 ml 
 n
CO 2 
 n
CaCO 3 
 n CaCO 3 
 0,001 
 mol 
 n CO 2
 n
OH-
=2x 
0,001 
 mol 
B. 200 ml 
C. 150 ml 
D. 200 ml hoaëc 150 ml 
Giaûi: 
 Xem X chæ coù CO 2 khi ñoù n
X = 0,2 mol 
 Löôïng KOH caàn duøng laø toái thieåu neân saûn phaåm chæ coù muoái axit vaø n 
CO 2
 = n 
OH- 
 ⇒ n 
OH- 
 = n KOH = n
CO 2
=0,2 mol 
 ⇒ V KOH = 
0,2
1
 = 200 ml ⇒ choïn caâu B 
VÍ DUÏ 8: 
 Haáp thuï a mol CO 2 trong b mol Ca(OH)
2 , ñeå thu ñöôïc keát tuûa sau khi phaûn öùng 
keát thuùc thì tæ leä 
a
b
 : 
A. 
a
b
 < 2 B. 
a
b
 ≤ 2 
C. 
a
b
 >1 D. 
a
b
 ≥ 1 
GIAÛI: 
n 
OH- 
 = 2b 
Ta coù: 
 +Nếu n CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối trung hoà và n CO 32- = n
CO 2
từ số mol CO 32 - ta suy ra số mol của muối 
 +Nếu
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 ñeå thu ñöôïc keát tuûa thì n 
CO 2
 < n 
OH- 
 ⇔ a < 2b ⇔ 
a
b
 < 2 
Choïn A 
VÍ DUÏ 9: 
 Cho 112 ml khí CO 2 (ñktc) haáp thuï hoaøn toaøn bôûi 200 ml dd Ca(OH)
2 thu ñöôïc 
0,1 g keát tuûa.Noàng ñoä cuûa dd nöôùc voâi laø: 
A. 0,05 M B. 0,005 M 
C. 0,002 M D. 0,015 M 
GIAÛI: 
 n 
CO 2
 =0,005 mol n ↓ = n
CaCO 3
 = 0,001 mol 
Do löôïng keát tuûa thu ñöôïc nhoû hôn löôïng keát tuûa cöïc ñaïi (=0,005 mol) neân moät 
phaàn keát tuûa bò hoaø tan . Ta ñaõ coù: 
 +Nếu
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 n 
CO 3
2-
 = n ↓ = n
CaCO 3
 = 0,001 mol 
 maët khaùc: n 
CO 3
2-
=n 
OH- 
 -n 
CO 2
 ⇒ n 
OH- 
= n 
CO 2
 + n 
CO 3
2-
 = 0,001+0,005=0,006 
mol 
 n 
OH- 
 = 2n 
Ca(OH) 2
 ⇒ n 
Ca(OH) 2
 = 
n 
OH- 
2
 = 
0,006
2
 =0,003 mol 
⇒ C M
Ca(OH) 2
 = 
0,003
0,2
 =0,015 M 
Choïn D 
VÍ DUÏ 10: 
 Cho 2,688 lit CO 2 (ñktc) haáp thuï hoaøn toaøn bôûi 200 ml dd NaOH 0,1 M vaø 
Ca(OH) 2 0,01 M .Toång löôïng muoái thu ñöôïc laø: 
A. 1,26 g B. 0,2 g 
C. 1,06 g D. 2,004 g 
GIAÛI: 
 n 
CO 2
 = 0,12 mol n 
OH- 
 =0,024 mol 
n 
CO 2
 > n 
OH- 
 Ta ñaõ coù : 
 Nếu n CO 2 ≥ n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối axit và n HCO 3- = n
OH-
 NaOH → NaHCO 3 
 0,02 mol → 0,02 mol 
 Ca(OH) 2 → Ca(HCO
3)
2 
 0,002 mol → 0,002 mol 
vaäy khoái löôïng muoái thu ñöôïc laø: 
 m muoái = 0,02 . 84 + 0,002 . 162 = 2,004 g 
Choïn D 
BAØI TAÄP AÙP DUÏNG: 
BAØI 1: 
 Suïc V lit khí CO 2 vaøo bình chöùa 15 lit dd Ba(OH)
2 0,01 M thì thu ñöôïc 19,7 
gam keát tuûa Ba(CO) 3 . Giaù trò cuûa V laø: 
A. 2,24 lit hoaëc 1,12 lit B. 4,48 lit hoaëc 1,12 lit 
C. 4,48 lit hoaëc 2,24 lit D. 3,36 lit hoaëc 4,48 lit 
BAØI 2: 
 Suïc x mol CO 2 , vôùi 0,12 mol ≤ x ≤ 0,26 mol , vaøo bình chöùa 15 lit dd 
Ca(OH) 2 0,01 M thu ñöôïc m gam keát tuûa thì giaù trò cuûa m: 
A. 12 g ≤ m ≤ 15 g B. 4 g ≤ m ≤ 12 g 
C. 0,12 g ≤ m ≤ 0,24 g D. 4 g ≤ m ≤ 15 g 
BAØI 3: 
 Cho V lit CO 2 (ñktc) haáp thuï hoaøn toaøn bôûi 2 lit dd Ba(OH)
2 0,015 M thu ñöôïc 
1,97 g keát tuûa. Giaù trò lớn nhất cuûa V laø: 
A. 1,12 lit B. 6,72 lit 
C. 2,24 lit D.0,672 lit 
BAØI 4: 
 Cho 4,48 lit CO 2 (ñktc) vaøo 40 lit dd Ca(OH)
2 thu ñöôïc 12 g Keát tuûa. Noàng ñoä 
cuûa dd nöôùc voâi laø: 
A. 0,004 M B. 0,002 M 
C. 0,006 M D. 0,008 M 
BAØI 5: 
 Suïc V lit khí CO 2 (ñktc) vaøo bình chöùa 2 lit dd nöôùc voâi 0,01 M thu ñöôïc 1 g 
keát tuûa . Caùc giaù trò cuûa V laø: 
A. 0,112 lit vaø 0,336 lit B. 0,112 lit vaø 0,224 lit 
C. 0,336 lit vaø 0,672 lit D. 0,224 lit vaø 0,672 lit 
BAØI 6: 
 Cho 0,448 lit khí CO 2 (ñktc) haáp thu 100 lm dd chöùa hoãn hôïp NaOH 0,06 M vaø 
Ba(OH) 2 0,12 M thu ñöôïc m gam keát tuûa, giaù trò cuûa m laø: 
 A. 1,182 g B. 3,940 g 
 C. 2,364 g D. 1,970 g 
BAØI 7: 
 Suïc V lit khí CO 2 (ñktc) vaøo dd 2 lit Ca(OH)
2 0,1 M thu ñöôïc 2,5 g keát tuûa. Giaù 
trò cuûa V laø: 
A. 0,56 hoặc 11,2 B. 8,4 
C. 11,2 D. A hoaëc B 
BAØI 8: 
 Daãn 33,6 lit khí H 2S (ñktc) vaøo 2 lít dd NaOH 1 M , saûn phaåm thu ñöôïc laø: 
A. NaHS B. Na 2S 
C.NaHS vaø Na 2S D. Na
2SO
3 
BAØI 9: 
 Nung 20 g ñaù voâi vaø haáp thuï hoaøn toaøn löôïng khí CO 2 taïo ra do söï nhieät phaân 
ñaù voâi vaøo 0,5 lit dd NaOH 0,56 M .Noàng ñoä cuûa caùc muoái trong dd laø: 
A. C 
Na 2CO
3
 = 0,12 M ; C 
NaHCO 3
 = 0,08 M 
B. C 
Na 2CO
3
 = 0,16 M ; C 
NaHCO 3
 = 0,24 M 
C. C 
Na 2CO
3
 = 0,4 M ; C 
NaHCO 3
 = 0 M 
D. C 
Na 2CO
3
 = 0 M ; C 
NaHCO 3
 = 0,4 M 
BAØI 10: 
 Phaûi duøng bao nhieâu lit CO 2 (ñktc) ñeå hoaø tan heát 20 g CaCO
3 trong nöôùc, giaû 
söû chæ coù 50% CO 2 taùc duïng. Phaûi theâm toái thieåu bao nhieâu lit dd 
Ca(OH) 2 0,01 M vaøo dd sau phaûn öùng ñeå thu ñöôïc keát tuûa toái ña. Tính khoái 
löôïng keát tuûa: 
A. 4,48 lit CO 2 , 10 lit dd Ca(OH)
2 , 40 g keát tuûa 
B. 8,96 lit CO 2 , 10 lit dd Ca(OH)
2 , 40 g keát tuûa 
C. 8,96 lit CO 2 , 20 lit dd Ca(OH)
2 , 40 g keát tuûa 
D. 4,48 lit CO 2 , 12 lit dd Ca(OH)
2 , 30 g keát tuûa 
BAØI 11: 
 Daãn V lít CO 2 (ñktc) vaøo bình chöùa dd Ca(OH)
2 thu ñöôïc a g keát tuûa. Khoái 
löôïng dd taêng b g. Bieåu thöùc lieân heä giöõa V vôùi a vaø b laø: 
 A. V = 
22,4.(a+b)
44
 B. V = 
22,4.(a-b)
44
 C. V = 
44.(a+b)
22,4
 D. V = 
44.(a-b)
22,4
BAØI 12: 
 Daãn V lit CO 2 (ñktc) vaøo bình chöùa 1 lit dd Ba(OH)
2 a M thì thaáy xuaát hieän x 
g ↓ traéng, ñun noùng dd sau phaûn öùng thì tieáp tuïc thu ñöôïc y g ↓ traéng. Bieåu 
thöùc theå hieän moái lieân heä giöõa V vôùi x vaø y, giöõa a vôùi x vaø y laø: 
 A. V= 
22,4.(x+2y)
197
 ; a = 
x+y
197
 B. V = 
22,4.(x-2y)
197
 ; a = 
x-y
197
 C. V = 
22,4.(x+2y)
197
 ; a = 
x-y
197
 D. V = 
22,4.(x-2y)
197
 ; a = 
x+y
197
BAØI 13: 
 Dẫn 5,6 lit CO 2 vào 2 lit dd nước vôi 0,1 M , lượng kết tủa thu được là: 
A. 10 g B. 20 g 
C. 15 g D. 5 g 
BÀI 14: 
 Sục 2,688 lit khí SO 2 (đktc) vào 1 lit dd KOH 0,2 M, phản ứng hoàn toàn coi thể 
tích dd thay đổi không đáng kể. Nồng độ M của chất tan trong dd là: 
A. K 2SO 3 : 0,08 M ; KHSO 3 : 0,04 M 
B. K 2SO 3 : 1 M ; KHSO 3 : 0,04 M 
C. KOH : 0,08 M ; KHSO 3 : 0,12 M 
D. Tất cả đều sai. 
BÀI 15: 
 Cho từ từ dd a mol HCl vào dd chứa b mol Na 2CO 3 đồng thời khuấy đều thu 
được V lit khí (đktc) và dd X. Khi cho nước vôi dư vào dd X thấy có kết tủa. 
Biểu thức liên hệ giữa V với a và b là: 
A. V = 11,2(a-b) B. V = 22,4(a+b) 
C. V = 11,2(a+b) D. V = 22,4(a-b) 
BÀI 16: 
 Cho V lit khí CO 2 hấp thụ hết vào 0,5 lit dd nước vôi 0,1 M thu được 4 g ↓ 
trắng ,trị số của V là: 
A. 0,896 lit B. 1,12 lit 
C. 0,896 lit và 1,344 lit D. A và B 
BÀI 17: 
 Cho 1,12 lit khí sunfurơ (đktc) hấp thụ vào 100 ml dd Ba(OH) 2 có nồng độ a M 
thu được 6,51 g ↓ trắng, trị số của a là: 
A. 0,3 B. 0,4 
C. 0,5 D. 0,6 
BÀI 18: 
 Hoà tan hoàn toàn 11,2 g CaO vào nước ta được dd A. Cho V lit CO 2 (đktc) lội 
qua dd A thu được 2,5 g kết tủa. Giá trị của V là: 
A. 8,4 hoặc 0,56 B. 8,4 hoặc 0,672 
C. 8,96 hoặc 0,56 D. 8,96 hoặc 0,672 
BÀI 19: 
 Hấp thụ hoàn toàn 4,48 lit CO 2 (đktc) vào 500 ml dd hỗn hợp gồm NaOH 0,1 M 
và Ba(OH) 2 0,2 M sinh ra m g kết tủa. Giá trị của m là: 
A. 11,82 B. 9,85 
C. 17,73 D. 19,7 
BÀI 20: 
 Hấp thụ hoàn toàn 2,688 lit khí CO 2 (đktc) vào 2,5 lit dd Ba(OH) 2 nồng độ a 
mol/lit thu được 15,76 g kết tủa giá trị của a là: 
A. 0,032 B. 0,06 
C. 0,04 D. 0,048 
HƯỚNG DẪN GIẢI: 
BÀI 1: 
 n
BaCO 3
 = 0,1 mol 
 n
OH-
 = 2n Ba(OH) 2 = 0,3 mol 
 TH 1: dư bazơ , nhớ lại : 
 Nếu n CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối trung hoà và n CO 32- = n
CO 2
 n
CO 2
 = n
CO 32- 
 = n
BaCO 3
 = 0,1 mol ⇒ V = 2,24 lit 
TH 2: một phần kết tủa bị hoà tan, nhớ lại: 
Nếu
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 n
CO 2
 = n
OH-
 - n
CO 32- 
 = n
OH-
 - n
BaCO 3
 = 0,3 - 0,1 =0,2 mol 
⇒ V = 4,48 lit 
Chọn C 
BÀI 2: 
 n
OH-
 = 2n Ca(OH) 2 = 0,3 mol 
 Khi x = 12 n
OH-
 = 0,15 mol thì lượng kết tủa đạt cực đại m ↓max = 15 g (1) 
( ↓ là CaCO 3 ) 
 . khi x = 0,12 thì x < 12 n
OH-
 , nhớ lại 
Nếu n CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối trung hoà và n CO 32- = n
CO 2
 ⇒ n ↓ = n
CO 2
 = 0,12 mol ⇒ m ↓ = 12 g (2) 
 . khi x = 0,26 mol ( 12n
OH-
< x < n OH-
 ) ,nhớ lại: 
Nếu
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 n
↓ = n
CO 32- 
 = n
OH-
 - n
CO 2
 = 0,3 - 0,26 = 0,04 mol 
 ⇒ m ↓ = 4 g (3) 
 từ (1), (2) và (3) ⇒ 4 g ≤ m ≤ 15 g 
Chọn D 
BÀI 3: 
n
OH-
 = 2n Ba(OH) 2 = 0,06 mol 
 Kết tủa là BaCO 3 : n ↓ = 0,01 mol 
 lượng CO 2 lớn nhất khi tạo ra lượng kết tủa cực đại, phần CO 2 còn dư sẽ hoà tan 
một phần kết tủa, ta nhớ đến trường hợp: 
Nếu
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 n
CO 2
 = n
OH-
 - n
CO 32- 
= n
OH-
 - n
↓ = 0,06 - 0,01 = 0,05 ⇒ V=1,12 lit 
Chọn A 
BÀI 4: 
 n
CO 2
 = 0,2 mol 
 n
CO 32- 
 = n
CaCO 3
 =0,12 mol 
 n
CO 2
 < n CO 32- ⇒ một phần kết tủa bị hoà tan  bài toán rơi vào trường hợp: 
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2 
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 ⇒n OH-
 = n
CO 32- 
 + n CO 2 = n
CaCO 3
 + n CO 2 = 0,2 + 0,12 = 0,32 mol 
 Mặt khác n OH-
 = 2n Ca(OH) 2 ⇒ n
Ca(OH) 2 = 
1
2 n
OH-
 = 0,16 mol 
 C M (Ca(OH) 2) = 
0,16
40 = 0,004 
Chọn A 
BÀI 5: 
 n
OH-
 = 0,04 mol 
 n
CaCO 3
 = 0,01 mol 
TH 1: dư nước vôi , nhớ đến: 
 Nếu n CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối trung hoà và n CO 32- = n
CO 2
 ⇒ n CO 2 = n
CO 32- 
 = n
CaCO 3
 = 0,01 mol 
 ⇒ V = 0,224 lit 
 TH 2: một phần kết tủa bị tan, nhớ ngay: 
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 n
CO 2
 = n
OH-
 - n
CO 32- 
 = n
OH-
 - n
CaCO 3
 = 0,04 - 0,01 = 0,03 mol 
 ⇒ V = 0,672 lit 
Chọn D 
BÀI 6: 
n
OH-
 = 0,03 mol n CO 2 = 0,02 mol 
Nhận thấy : 
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 nên n CO 32- = n
OH-
 - n
CO 2
 = 0,01 mol 
 n
Ba2+
 = 0,012 mol > n CO 32- 
 Ba2+
 + CO 32- → BaCO 3 ↓ 
 0,01 mol → 0,01 mol 
 ⇒ m BaCO 3 = 1,97 g 
Chọn D 
BÀI 7: 
Chọn D 
BÀI 8: 
1
2 n
OH-
 < n H 2S < n
OH-
 ⇒ tạo 2 muối 
Chọn C 
BÀI 9: 
n
CO 2
 = n
CaCO 3
 = 0,2 mol 
n
OH-
 = 0,28 mol 
 Nhận thấy : 12 0,28 < 0,2 < 0,28 Nhớ: 
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n CO 2 
muối axit và n HCO 3- =2n
CO 2
 - n OH-
 n
Na 2CO 3
 = n
CO 32- 
 = 0,28 - 0,2 = 0,08 mol ⇒ C M = 0,16 M 
 n
NaHCO 3
 = n
HCO 3- 
 = 2.0,2- 0,28 =0,12 mol ⇒ C M = 0,24 M 
Chọn B 
BÀI 10: 
 Ý 1: Phaûi duøng bao nhieâu lit CO 2 (ñktc) ñeå hoaø tan heát 20 g CaCO 3 trong 
nöôùc, giaû söû chæ coù 50% CO 2 taùc duïng 
n
CaCO 3
 = n
CO 32- 
 = 0,2 mol 
 CaCO 3 + CO
2 + H
2O → Ca
2+
 + 2 HCO
3
-
 0,2 mol → 0,2 mol → 0,4 mol 
do chỉ có 50 % CO 2 phản úng ( hiệu suất 50 %) nên cần lượng CO 2 cần dung là: 
 n
CO 2
 = 2.0,2 = 0,4 mol ⇒ V = 8,96 lit 
Ý 2: Phaûi theâm toái thieåu bao nhieâu lit dd Ca(OH) 2 0,01 M vaøo dd sau phaûn öùng 
ñeå thu ñöôïc keát tuûa toái ña 
 n 
Ca(HCO 3)
2
 = n 
CaCO 3
 = 0,2 mol 
 Ca(HCO 3)
2 + Ca(OH)
2 → 2CaCO
3 ↓ + 2H 2O 
 0,2 mol → 0,2 mol → 0,4 mol 
 ⇒ V 
Ca(OH) 2
 = 20 lit 
 Ý 3: Tính khoái löôïng keát tuûa 
 dễ dàng tính được m CaCO 3 = 0,4.100 =40 g 
Vâỵ chọn C 
BÀI 11: 
 m
CO 2
 = 
44V
22,4 
 giả sử x là khối lượng dd ban đầu thì sau phản úng khối lượng dd là: 
m’ = x + m
CO 2
- a (1) 
mặt khác khối lượng dd sau phản ứng tăng b g nên m’ = x + b (2) 
 từ (1) và (2) suy ra m 
CO 2
 - a = b ⇔ m 
CO 2
 = a+b ⇔ 
44V
22,4 = a + b 
 ⇔ V = 22,4(a+b)44 
Chọn A 
BÀI 12: 
 CO 2 + Ba(OH)
2 → BaCO 3 + H 2O 
x
197 
x
197 
x
197 
Ba(HCO 3) 2 → BaCO 3 + CO 2 + H 2O 
y
197 
y
197 
 ⇒ n CO 2 = 
x+2y
197 = 
V
22,4 ⇒ V = 
22,4(x+2y)
197 
 n
Ba(OH) 2
 = n 
BaCO 3
 + n 
Ba(HCO 3)
2
 = 
x+y
197
 ⇒ a =
x+y
197
Chọn A 
BÀI 13: 
Chọn D 
BÀI 14: 
Chọn A 
BÀI 15: (ĐỀ KHỐI A 2007) 
 Cho từ từ dd chứa a mol HCl vào dd chứa b mol Na 2CO 3 
 ⇓ 
ý của người ra đề là phản ứng xảy ra theo tùng nấc một: 
 Nấc 1: CO 32- + H+ → HCO 3- 
 Nấc 2: HCO 3- + H+ → H 2O + CO 2 ↑ 
 đồng thời khuấy đều thu được V lit khí (đktc) và dd X 
 ⇓ 
 lượng H+ đủ tham gia Nấc 2: 
 khi cho nước vôi dư vào dd X thấy có kết tủa ⇒ trong dd vẫn còn HCO 3- (tức 
là lưọng axit còn dư sau khi thực hiện nấc 1 của phản ứng tiếp tục tham gia nấc 2 
nhưng không đủ chuyển hết HCO 3- thành CO 2 ) 
Nấc 1: CO 32- + H+ → HCO 3- 
 b mol → b mol → b mol 
 Nấc 2: HCO 3- + H+ → H 2O + CO 2 ↑ 
 (a-b) mol → (a-b) mol 
 ⇒ V = 22,4.(a-b) 
Chọn D 
 BÀI 16: 
 Chọn C 
BÀI 17: 
 n
SO 2
 = 0,05 mol 
 n
BaSO 3
 = 0,03 mol < n SO 2 ⇒ một phần kết tủa bị hoà tan bởi lượng SO
2 dư 
 n
SO 32- 
 = n
OH-
 - n
SO 2
 ⇒ n OH-
 = n
SO 32- 
 + n SO 2 = 0,03+0,05 =0,08 mol 
 n
Ba(OH) 2
 = 
1
2 n
OH-
 = 0,04 mol ⇒ C M Ba(OH) 2 = a = 0,4 M 
Chọn B 
BÀI 18: 
Chọn A 
BÀI 19: 
n
CO 2
 = 0,2 mol 
n
OH-
 = 0,25 mol 
1
2 n
OH-
 ≤ n CO 2 ≤ n
OH-
 nên n 
CO 3
2-
 = n
OH-
 - n
CO 2
 = 0,05 mol 
 n
Ba2+
 = 0,1 mol > n 
CO 3
2-
 ⇒ n BaCO 3 = n
CO 3
2-
 = 0,05 mol 
 ⇒ m BaCO 3 = 9,85 g 
Chọn B 
BÀI 20: 
Chọn C 
TỔNG KẾT : 
Sau khi giải một số bài tập ở trên ta nhận thấy có 3 dạng bài tập cơ bản: 
+Dạng 1: biết n CO 2 , n
OH-
, xác định sản phẩm 
+Dạng 2: biết n OH-
 , n
↓ , tính n CO 2 
+Dạng 3: biết n CO 2 , n
↓ , tính n OH-
Khi nắm được cách giải nhờ việc làm các bài tập chúng ta đi đến phương 
pháp giải. Với mỗi dạng sẽ có 3 bước giải và ví dụ kèm theo. Sau khi tham 
khảo kĩ phương pháp giải hãy làm lại các bài tập , tốc độ giải sẽ tăng lên 
đáng kể và chúng ta sẽ nắm chắc các công thức hơn. `phương pháp là thầy 
của thầy`. 
Dạng 1: biết n CO 2 , n
OH-
, xác định sản phẩm 
Ví dụ 1: 
Cho 6,72 lit CO 2 (đktc) vào 0,5 lit dd Ca(OH) 2 0,5 M. Tính nồng độ của chất tan 
trong dd, khối lượng kết tủa.(Thể tích dd thay đổi không đáng kể) 
 Dạng 2: biết n OH-
 , n
↓ , tính n CO 2 : 
Ví dụ : Cho V lit khí CO 2 hấp thụ hoàn toàn trong 2 lit dd Ba(OH) 2 0,05 M thì 
thu được 5,91 g kết tủa. Tính V. 
BƯỚC GIẢI CỤ THỂ TỪ VÍ DỤ 
BƯỚC 1 
Tính n CO 2( thường lấy 
V
22,4 ) 
Tính n OH-
 = n
bazơ .hoá trị kim loại 
 = n
CO 2
 = 
6,72
22,4 = 0,3 mol 
n
OH-
 = 0,25.2 = 0,5 mol 
BƯỚC 2 
+Tính 12 n
OH-
+So sánh : n CO 2 với n
OH-
 n
CO 2
 với 12 n
OH-
Xem thuộc trường hợp nào trong ba trường hợp sau: 
 1. Nếu n CO 2 ≥ n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối axit 
 và n HCO 3- = n
OH-
 2.Nếu n
CO 2 ≤ 
1
2 n
OH-
 thì sản phẩm chỉ có muối trung 
 hoà và n
CO 32- = n
CO 2 
3.Nếu 12 n
OH-
 ≤ n
CO 2 ≤ n
OH-
 thì sản phẩm 


muối trung hoà và n CO 32- = n
OH-
 - n
CO 2 
muối axit và n
HCO 3- =2n
CO 2 - n
OH-
+ 
1
2 n
OH-
 = 0,25 mol 
+ 
1
2 n
OH-
 ≤ n
CO 2 ≤ n
OH-
Thuộc trường hợp 3. 
BƯỚC 3 
Tính n CO 32- và n
HCO 3- 
Thực hiện các yêu cầu của đề bài 
n
CO 32- 
 = 0,5 - 0,3 = 0,2 mol 
n
HCO 3- 
= 2.0,3 - 0,5 = 0,1 mol 
C M Ca(HCO 3) 2= 
0,1
0,5.2 = 0,1 M 
m ↓ = 100.0,2 = 20 g 
BƯỚC GIẢI VÍ DỤ 
BƯỚC 1 Tính : n
OH-
 n
 ↓ 
+ n
OH-
 = 0,2 mol 
+ n ↓ = 0,03 mol 
BƯỚC 2 
 Xét 2 trường hợp: 
1.dư bazơ: 
 n
CO 2
(1) = n ↓ ⇒V 1 CO 2 
2.một phần kết tủa bị hoà tan: 
 n
CO 2
(2) = n OH-
 - n ↓ = n
OH-
 - n
CO 2
(1) 
1.dư bazơ: 
n
CO 2
(1) = n ↓ = 0,03 mol 
V 1 CO 2 = 0,672 lit 
2.một phần kết tủa bị hoà tan: 
n
CO 2
(2) = 0,2-0,03= 0,17 mol 
 V 2 CO 2= 3,808 lit 
BƯỚC 3 
 Nhận thấy có 2 giá trị của n CO 2 
n
CO 2
 (min) = n ↓ 
n
CO 2(max) = n
OH-
 - n ↓ = n
OH-
 - n
CO 2 (min) 
Đưa ra 2 giá trị của V 
Chú ý: Nếu đề yêu cầu đưa ra gí trị lớn nhất 
của V thì lấy V 2 CO 2 ,nếu yêu cầu đưa ra giá 
trị nhỏ nhất thì lấy V 1 CO 2 
Dạng 3: biết n CO 2 , n
↓ , tính n OH-
Ví dụ: cho 2,24 lit CO 2 (đktc) hấp thụ trong 2 lit dd Ba(OH) 2 a M thu được 
11,82 g kết tủa trắng. Tính a. 
BƯỚC GIẢI VÍ DỤ 
BƯỚC 1 Tính n
CO 2
 , n ↓ n
CO 2 = 0,1 mol 
n
 ↓ = 0,06 mol 
BƯỚC 2 
 So sánh n CO 2 và n
 ↓ : 
+ Nếu n CO 2 = n
 ↓ thì n bazơ = n CO 2 = n
 ↓ 
+ Nếu n CO 2> n
 ↓ thì n OH-
 = n ↓ + n
CO 2
 ⇒ n bazơ = 
1
2 n
OH-
So sánh: 
+ n CO 2> n
 ↓ nên n OH-
 = 0,1+0,06 = 0,16 mol 
⇒ n bazơ = 
1
2 0,16= 0,08 mol 
BƯỚC 3 Từ n OH-
 suy ra nồng đọ của bazơ: C M = 
n
V C
M = a =0,04 M 
HẾT 
Vừa rồi là các kinh nghiệm mà mình có mong muốn chia sẻ với mọi người, các 
công thức do mình tự rút ra, mình cũng biết cách khác để giải bài tập dạng này 
là tính tỉ số n
bazơ
n
CO 2
 nhưng cách này khá phức tạp khi bài toán là hỗn hợp bazơ của 
kim loại kiềm với kim loai kièm thổ. 
Hi vọng bài viết này sẽ giup ích cho các bạn khi gặp vướng mắc trong bài tập 
CO 2 tác dụng với dd bazơ. Trong quá trình biên soạn sẽ gặp không ít các sai sót 
rất mong được sự đóng góp của mọi người. 
Biên soạn: Nguyễn Văn Tiến Anh - THPH: Y Jut , CưKuin DakLak 
doi4.2008@gmail.com