Bài giảng Lịch sử 11 - Bài 10: Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội (1921 - 1941) - Năm học 2022-2023 - Nguyễn Khắc Kính - Trường THPT Lê Quý Đôn

BÀI 10: LIÊN XÔ 
XÂY DỰNG 
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 
1921 - 1941 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
II. Công cuộc XD CNXH ở Liên Xô ( 1925-1941). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
2. S ự thành lập Liên bang CHXHCN Xô Viết 
1. Những kế hoạch 5 năm lần đầu tiên 
2. Quan hệ ngoại giao của Liên Xô 
Qua bài học này, các em cần nhận thức được 
các vấn đề sau: 
 - Vì sao nước Nga Xô viết vượt qua được khủng hoảng sau chiến tranh và hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế ? 
 - Công cuộc xây dựng CNXH ở Liên Xô được tiến hành trong hoàn cảnh như thế nào, những thành tựu đạt được và ý nghĩa của những thành tựu đó ? 
Bài 10. LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921-1941) 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
* Hoàn cảnh: 
Bức áp phích năm 1921 nói lên điều gì về hoàn cảnh nước Nga sau khi đánh thắng thù trong giặc ngoài 1921? 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
* Hoàn cảnh: 
- Năm 1921, nước Nga Xô viết bước vào thời kì hòa bình, xây dựng đất nước trong hoàn cảnh khó khăn: 
+ Kinh tế bị tàn phá nghiêm trọng. 
+Tình hình chính trị- XH không ổn định, bạo loạn xảy ra khắp nơi. 
- Chính sách cộng sản thời chiến không còn phù hợp: kìm hãm nền kinh tế, khiến nhân dân bất bình. Nước Nga Xô viết bị khủng hoảng. 
-Tháng 3-1921, Đảng Bônsêvích thực hiện Chính sách kinh tế mới (NEP) do Lê-nin đề xướng. 
LÊNIN ĐỌC BÀI PHÁT BIỂU THÁNG 3/1921 
 BẢN SOẠN THẢO CHÍNH SÁCH KINH TẾ MỚI DO LÊ-NIN ĐỀ XƯỚNG 1921 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
* Nội dung: 
Nông nghiệp 
Công nghiệp 
Thương nghiệp 
Tài chính 
Thay chế độ trưng thu lương thực bằng thuế lương thực. 
+ Khôi phục và phát triển công nghiệp nặng. 
+Tư nhân hóa những xí nghiệp dưới 20 công nhân. 
+ Khuyến khích nước ngoài đầu tư, nhà nước nắm các ngành kinh tế chủ chốt như công nghiệp, GTVT 
1. Chính sách kinh tế mới. 
Mở lại các chợ, tự do buôn bán giữa thành thị và nông thôn. 
Phát hành đồng Rúp (1924) 
NỘP THUẾ BẰNG HIỆN VẬT 
PHIÊN CHỢ- CHÍNH SÁCH KINH TẾ MỚI 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
Đ ồng Rúp 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
1921 
1923 	 
Ngủ cốc (triệu tấn) 
37,6 	 
56,6 	 
Gang (triệu tấn) 
0,1 
0,3 
Thép (triệu tấn) 
0,2 
0,7 
Vải sợi (triệu mét ) 
105,0 
691,0 
Điện (triệu kW/h) 
0,55 
1,1 
Năm 
Sản phẩm 
Sản lượng một số sản phẩm kinh tế của nước Nga (1921-1923) 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
*Tác dụng, ý nghĩa: 
Tác dụng, ý nghĩa của chính sách kinh tế mới. 
+ Tác dụng: Kinh tế nước Nga được khôi phục và đưa lại sự chuyển đổi kịp thời từ nền kinh tế do nhà nước độc quyền sang nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần dưới sư kiểm soát của nhà nước. 
+ Ý nghĩa: Là bài học đối với công cuộc xây dựng XHCN ở một số nước 
So sánh chính sách kinh tế mới và chính sách cộng sản thời chiến 
Nội dung 
Chính sách cộng sản thời chiến 
Chính sách kinh tế mới 
Nông nghiệp 
Công nghiệp 
Thương nghiệp 
Tác dụng 
Trưng thu lương thực thừa của nông dân, cưỡng bức lao động đối với toàn dân 
Ban hành thuế lương thực 
Nhà nước kiểm soát toàn bộ 
+ Khôi phục công nghiệp nặng. 
+ Khuyến khích tư nhân, tư bản nước ngoài đầu tư, nhà nước nắm các ngành kinh tế chủ chốt như công nghiệp, GTVT 
Nhà nước nắm độc quyền quản lí, phân phối LT,TP, HTD 
Cho phép tự do trao đổi buôn bán , mở lại các chợ. 
Nhà nước Xô Viết được giữ vững. 
Kinh tế được phục hồi và phát triển. 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
2. S ự thành lập Liên bang CHXHCN Xô Viết 
Tại sao Liên bang Xô Viết được thành lập? Liên bang Xô Viết được thành lập thời gian nào? 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
Do nhu cầu liên minh chặt chẽ với nhau nhằm tăng cường sức mạnh về mọi mặt. 
Tháng 12/1922, dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Lê Nin, Đại hội lần I các xô viết toàn Liên bang, đã tuyên bố “ Liên bang CHXHCN Xô viết ( gọi tắt Liên Xô) thành lập. 
Tư tưởng chỉ đạo cơ bản của Lê Nin: 
Bình đẳng về quyền tự do giữa các dân tộc 
Giúp đỡ xây dựng CNXH. 
CADAÉCTAN 
BAÉC BAÊNG DÖÔNG 
NHAÄT BAÛN 
MOÂNG COÅ 
TRUNG QUOÁC 
IRAN 
APGANÍXAN 
Bieån Caùxpi 
Bieån Ban Tích 
TRIEÀU TIEÂN 
Bieån Baren 
Bieån Laùp teùp 
Bieån Cara 
Bieån ñoâng Xipia 
 Nga 
Bê –lô-rút-xi-a 
U-crai-na 
Ngoại Cáp –ca-dơ 
LƯỢC ĐỒ LIÊN XÔ NĂM 1922 
2. Sự thành lập Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết 
CADAÉCTAN 
1- Ê ti ô pia 
2- Latvia 
1 
4- Moânñoâva 
5-AÙcmeânia 
6- Grudia 
7- Adeùcbaigian 
8- Tuoácmeânia 
9- Udôbeâkíxtan 
11- Taùtgikíxtan 
10- Kieácghidia 
BAÉC BAÊNG DÖÔNG 
NHAÄT BAÛN 
MOÂNG COÅ 
TRUNG QUOÁC 
IRAN 
APGANÍXAN 
Bieån Caùxpi 
Bieån Ban Tích 
2 
3 
4 
8 
9 
10 
11 
3- Lít va 
TRIEÀU TIEÂN 
Bieån Baren 
Bieån Laùp teùp 
Bieån Cara 
Bieån ñoâng Xipia 
 Nga 
Bê –lô-rút-xi-a 
 U-crai-na 
Ngoại Cáp –ca-dơ 
5 
6 
7 
Lược đồ Liên Xô năm 1940 
Quốc kì Liên Xô 
Liên minh công nông- biểu tượng sức mạnh đoàn kết của Liên bang Xô Viết 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
II. Công cuộc XD CNXH ở Liên Xô ( 1925-1941). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
2. S ự thành lập Liên bang CHXHCN Xô Viết 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
II. Công cuộc XD CNXH ở Liên Xô ( 1925-1941). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
2. S ự thành lập Liên bang CHXHCN Xô Viết 
1. Những kế hoạch 5 năm lần đầu tiên 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
Công nghiệp nặng có thể được hiểu là ngành mà sản phẩm dùng để cung cấp cho các ngành công nghiệp khác. 
Công nghiệp nặng là gì ? 
Máy xúc mỏ than lộ thiên. 
Ví dụ, đầu ra của các xưởng thép, nhà máy hóa chất là đầu vào của các doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ hoặc bán buôn khác nhiều hơn là bán lẻ đến tay người tiêu dùng 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
Công nghiệp nhẹ là ngành công nghiệp ít tập trung tư bản hơn công nghiệp nặng , và thiên về cung cấp hàng hóa tiêu dùng hơn là phục vụ các doanh nghiệp. 
 - Có nghĩa là sản phẩm được sản xuất cho người tiêu dùng cuối cùng hơn là sản xuất để làm đầu vào cho một quá trình sản xuất khác). 
Công nghiệp nhẹ là gì ? 
Hàng tiêu dùng ở siêu thị 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
-Nhiệm vụ trọng tâm: công nghiệp hoá XHCN theo đường lối ưu tiên phát triển công nghiệp nặng. 
-Mục đích : đưa Liên Xô từ một nước nông nghiệp lạc hậu thành cường quốc công nghiệp XHCN. 
-Biện pháp : Thông qua các kế hoạch 5 năm (1928-1932 và 1933-1937). 
Nhiệm vụ trọng tâm trong công cuộc XD CNXH ở Liên Xô 
Mục đích CNH XHCN 
Biện pháp thực hiện? 
Lĩnh vực 
Thành tựu 
 Công Nghiệp 
 Nông nghiệp 
 Văn hóa – Giáo dục 
 Xã hội 
Công cuộc CNH XHCN đã đạt được thành tựu gì? 
Trở thành cường quốc CN XHCN. Năm 1937, sản lượng công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân 
 Xí nghiệp liên hợp luyện kim Ma-gơ-nhi-tơ-goóc-xcơ đã trở thành một trong những đứa con đầu lòng của nền công nghiệp xã hội chủ nghĩa. Xí nghiệp này được xây dựng vào những năm 1929-1934. 
 Nhà máy thuỷ điện Đơ-nhi-ép được xây dựng và đưa vào hoạt động nói lên điều gì về nền công nghiệp Liên Xô ? 
Sản lượng một số sản phẩm công nghiệp của Liên Xô 
 (1929-1938) 
Triệu tấn 
40.1 
132.9 
8.0 
26.3 
4.9 
18.0 
Nước 
 Năm 1913 (năm cao nhất dưới chế độ Nga Hoàng) 
Năm 1929 
(trước khủng hoảng KT 1929-1933) 
Năm 1937 
(Hoàn thành KH 5 năm lần I) 
Liên Xô 
6% 
7% 
13,7% 
Mĩ 
38,2% 
46,6% 
41,9% 
Anh 
12,1% 
8,6% 
9,3% 
Pháp 
15,3% 
15,3% 
11,3% 
Các nước Tư bản khác 
25,2% 
23,5% 
17,8% 
Bảng so sánh tỉ lệ sản lượng công nghiệp của Liên Xô với thế giới tư bản chủ nghĩa (1913-1937) 
Lĩnh vực 
Thành tựu 
 Công Nghiệp 
 Nông nghiệp 
 Văn hóa – Giáo dục 
 Xã hội 
Trở thành cường quốc CN XHCN. Năm 1937, sản lượng công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân 
Trên 93% số nông hộ với 90% diện tích tập thể hóa; quy mô sx lớn và được cơ giới hóa 
Máy kéo được sử dụng trong nông trang nói lên điều gì ? 
 Sự phát triển vượt bậc trong nông nghiệp ở Liên Xô,máy móc đã được sử dụng phổ biến,mỗi năm có 100.000 máy kéo được đưa về nông thôn, thực hiện điều Lê-nin đã từng mơ ước.Nền nông nghiệp tập thể hoá, cơ giới hoá có qui mô sản xuất lớn được xây dựng ở Liên Xô. 
Lĩnh vực 
Thành tựu 
 Công Nghiệp 
 Nông nghiệp 
 Văn hóa – Giáo dục 
 Xã hội 
Trở thành cường quốc CN XHCN. Năm 1937, sản lượng công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân 
Trên 93% số nông hộ với 90% diện tích tập thể hóa; quy mô sx lớn và được cơ giới hóa 
VH-GD:thanh toán nạn mù chữ, xây dựng hệ thống giáo dục thống nhất, hoàn thành phổ cập tiểu học , THCS ở thành phố. 
Lớp học xoá mù chữ ở Liên Xô n ă m 1926 
Lĩnh vực 
Thành tựu 
 Công Nghiệp 
 Nông nghiệp 
 Văn hóa – Giáo dục 
 Xã hội 
Trở thành cường quốc CN XHCN. Năm 1937, sản lượng công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân 
Trên 93% số nông hộ với 90% diện tích tập thể hóa; quy mô sx lớn và được cơ giới hóa 
VH-GD:thanh toán nạn mù chữ, xây dựng hệ thống giáo dục thống nhất, hoàn thành phổ cập tiểu học , THCS ở thành phố. 
Giai cấp bóc lột bị xóa bỏ, XH chỉ còn 2 giai cấp lao động là công nhân, nông dân và trí thức xã hội. 
Liên minh công –nông biểu tượng sức mạnh của Liên Xô 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG CHỦ NGHĨA XÃ HỘI (1921 -1941) 
I. Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế (1921 – 1925). 
II. Công cuộc XD CNXH ở Liên Xô ( 1925-1941). 
 1. Chính sách kinh tế mới 
2. S ự thành lập Liên bang CHXHCN Xô Viết 
1. Những kế hoạch 5 năm lần đầu tiên 
2. Quan hệ ngoại giao của Liên Xô 
BÀI 10: LIÊN XÔ XÂY DỰNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA (1921 -1941) 
Chính sách ngoại giao của Liên Xô như thế nào? 
- Xác lập quan hệ ngoại giao với một số nước láng giềng châu Á, châu Âu 
- Từng bước phá vỡ chính sách bao vây cấm vận, cô lập kinh tế ngoại giao của các nước ĐQ, khẳng định địa vị quốc tế của nhà Xô Viết 
- 1925: Lxô đã thiết lập quan hệ ngoại giao với 20 nước 
- 1933: Đặt quan hệ ngoại giao với Mĩ 
“Đoàn kết với Việt Nam 
là mệnh lệnh của trái tim và trí tuệ” 
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng hội đàm với thủ 
Tướng PuTin và Tổng thống 
Dmitry Medvedev (Nga) 
Hợp tác dầu khí giữa Việt Nam và Nga 
Nhà máy thủy điện Hòa Bình do Liên Xô giúp đỡ Việt Nam 
1. Nội dung chủ yếu của “ Chính sách kinh tế mới” về nông nghiệp là gì ? 
A. Trưng thu lương thực thừa 
B. Bãi bỏ thuế lương thực 
D. Bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực thừa và thay bằng thu thuế lưong thực 
2. Liên bang Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Xô viết được thành lập trên cơ sở tự nguyện của mấy nước Cộng hoà ? 
 A. 4 N ước 
B. 5 N ước 
C. 6 Nước 
D. 7 Nước 
C. Thu thuế bằng tiền 
3. Nhiệm vụ trọng tâm nhất của công nghiệp hóa XHCN là 
 A. Ưu tiên phát triển công nghiệp nhẹ. 
B. Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng 
C. Ưu tiên phát triển văn hóa, giáo dục 
D. Ưu tiên phát triển công nghiệp. 
. 
4. Nhiệm vụ trọng tâm nhất của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội (1925- 1941) là gì ? 
 A. Khôi phục và phát triển kinh tế. 
B. Ti ến hành công nghiệp hoá xã hội chủ nghĩa. 
C. Cải tạo nền nông nghiệp lạc hậu. 
D. Phát triển văn hoá, giáo dục.