Bài giảng Ngữ văn 11 - Luyện tập thao tác lập luận bác bỏ

LUYỆN TẬP THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎ Ho¹t ®éng 1( KiÓm tra bµi cò )1- Thế nào là thao tác lập luận bác bỏ?2- Mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận bác bỏ?3- Cách lập luận bác bỏ ?THAO TÁC LẬP LUẬN BÁC BỎBÁC BỎ LUẬN ĐIỂMBÁC BỎ LUẬN CỨBÁC BỎ LẬP LUẬNNêu tác hại, chỉ ra nguyên nhân hoặc phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác của luận điểm, luận cứ, lập luận.Khái niệm: Bác bỏ là dùng lí lẽ và chứng cứ để gạt bỏ những quan điểm, ý kiến sai lệch hoặc thiếu chính xác, từ đó, nêu ý kiến đúng của mình để thuyết phục người nghe, người đọc.Các cách bác bỏ: có thể chỉ ra nguyên nhân, nêu tác hại hoặc phân tích những khía cạnh sai lệch, thiếu chính xác, của luận điểm, luận cứ, lập luận cần bác bỏ.Những yêu cầu khi thực hiện thao tác lập luận bác bỏ: + Cần phải chỉ ra được cái sai hiển nhiên( trái với quy luật tự nhiên, quy luật xã hội ) của các chủ thể phát ngôn.+ Dùng lí lẽ, dẫn chứng khách quan, trung thực để bác bỏ các ý kiến, nhận định sai trái.+ Thái độ bác bỏ phải thẳng thắn, phải có sự tôn trọng người đối thoại, tôn trọng bạn đọc Ho¹t ®éng 2( LuyÖn tËp )I- Bµi tËp t¸i t¹o «n luyÖn(?) §äc c¸c ®o¹n trÝch cña SGK trang 31: * Néi dung b¸c bá cña c¸c ®o¹n v¨n ? * C¸ch b¸c bá cã g× ®Æc biÖt ? * H×nh thøc diÔn ®¹t ra sao ?ĐOẠN VĂN CỦA GHÉC-XEN * Néi dung: B¸c bá mét quan niÖm sèng sai lÇm –sèng bã hÑp trong ng­ìng cöa nhµ m×nh * C¸ch b¸c bá: Dïng lÝ lÏ b¸c bá trùc tiÕp, kÕt hîp so s¸nh b»ng h×nh ¶nh sinh ®éng Võa b¸c bá võa nªu ý ®óng, ®éng viªn ng­êi ®äc lµm theo* DiÔn ®¹t : Tõ ng÷ gi¶n dÞ, cã møc ®é, phèi hîp c©u t­êng thuËt vµ c©u miªu t¶ khi ®èi chiÕu, so s¸nh Sinh ®éng, th©n mËt cã søc thuyÕt phôc cao. ĐOẠN VĂN CỦA NGÔ THÌ NHẬM* Néi dung : B¸c bá th¸i ®é e ng¹i, nÐ tr¸nh cña nh÷ng ng­êi hiÒn tµi * C¸ch b¸c bá: Kh«ng phª ph¸n trùc tiÕp mµ ph©n tÝch nh÷ng khã kh¨n trong sù nghiÖp chung, nçi lo l¾ng vµ lßng mong ®îi ng­êi tµi cña nhµ vua, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh trªn d¶i ®Êt v¨n hiÕn cña n­íc ta kh«ng hiÕm ng­êi tµi B¸c bá th¸i ®é sai lÇm nãi trªn, ®éng viªn ng­êi tµi ra gióp n­íc ĐOẠN VĂN CỦA NGÔ THÌ NHẬM* DiÔn ®¹t : Tõ ng÷ trang träng mµ gi¶n dÞ, giäng ®iÖu ch©n thµnh, khiªm tèn, sö dông c©u t­êng thuËt, kÕt hîp c©u hái tu tõ, dïng lÝ lÏ kÕt hîp h×nh ¶nh so s¸nh (mét c¸i cét kh«ng thÓ ®ì næi mét c¨n nhµ lín ) T¸c dông võa b¸c bá, võa ®éng viªn, khÝch lÖ, thuyÕt phôc ®èi t­îng ra gióp n­íc . II-Bµi tËp vËn dông s¸ng t¹o(?) §äc bµi tËp sè 2:* X¸c ®Þnh néi dung ý kiÕn cÇn b¸c bá ?* Ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n ?* ChØ ra nh÷ng t¸c h¹i cña nh÷ng sai lÖch ?* §­a ra mét vµi ph­¬ng h­íng suy nghÜ vµ hµnh ®éng- Nội dung cần bác bỏ: + Quan niệm a: Muốn học giỏi môn Ngữ văn chỉ cần đọc nhiều sách, học thuộc nhiều thơ văn+ Quan niệm b: Không cần đọc nhiều sách, không cần học nhiều thơ văn, chỉ cần luyện nhiều về tư duy, về cách nói, cách viết là có thể học giỏi môn Ngữ văn - Nguyên nhân: bắt nguồn từ những suy nghĩ phiến diện, từ thái độ học tập, ý thức, động cơ rèn luyện, học tập hạn chế- Tác hại: + Quan niệm a: Chỉ có kiến thức sách vở mà thiếu kiến thức thực tế + Quan niệm b: Chỉ có kiến thức về phương pháp chứ chưa có kiến thức về bộ môn và đời sống - Phương hướng : + Sống sâu sắc và có trách nhiệm để tích luỹ vốn sống thực tế.+ Có động cơ và thái độ học tập đúng đắn để có khát vọng vượt lên những giới hạn của bản thân.+ Có phương pháp học tập phù hợp với bộ môn để nắm được tri thức một cách cơ bản và hệ thống.+ Thường xuyên đọc sách báo và có ý thức thu nhập thông tin đại chúng (?) §äc bµi tËp sè 3:* Anh ( chị) suy nghĩ gì về quan niệm trên ?* Nguyên nhân nào dẫn đến quan niệm đó?* Vấn đề cần bác bỏ?* Cách bác bỏ ?II-Bµi tËp vËn dông s¸ng t¹o Một quan niệm hiện đang tồn tại trong một bộ phận thanh niên Là một quan niệm sai lầm cần bác bỏ Nguyên nhân: + Những suy nghĩ lệch lạc + Lối sống buông thả, hưởng thụ, vô trách nhiệm Vấn đề cần bác bỏ: Bản chất của cái gọi là “ sành điệu” chính là lối sống buông thả, hưởng thụ, đua đòi, vô trách nhiệm- Cách bác bỏ: Kết hợp lí lẽ với dẫn chứng để phân tích, chứng minh * Mở bài: Có thể giới thiệu ít nhất hai quan niệm sống khác nhau ( một quan niệm như đề bài; một quan niệm về cách sống của tuổi trẻ thời hội nhập : phải có trí tuệ, có khát vọng làm giàu, có lòng nhân ái, có ý thức trách nhiệm )* Thân bài : a.Thừa nhận : đây là một trong những quan niệm về cách sống hiện nay đang tồn tại trong thanh niên ( phân tích ngắn gọn nguyên nhân phát sinh ra quan niệm ấy)b. Bác bỏ quan niệm về cách sống ấy: - Vấn đề cần bác bỏ : Bản chất của cái gọi là “sành điệu” chính là lối sống học đòi, buông thả, hưởng thụ và vô trách nhiệm.- Cách bác bỏ : dùng lý lẽ để phân tích và lấy dẫn chứng để chứng minh.c.Khẳng định một quan niệm về cách sống đúng đắn.* Kết bài : Phê phán và nêu tác hại của quan niệm và cách sống sai trái trên.Ho¹t ®éng 3( cñng cè, h­íng dÉn, dÆn dß )- §äc l¹i c¸c ®o¹n trÝch “ ChuyÖn chøc ph¸n sù ®Òn T¶n Viªn” ( Ng÷ v¨n 10 tËp 2) vµ “ Tµo Th¸o uèng r­îu luËn anh hïng” ( Ng÷ v¨n 10 tËp 2) . Ph©n tÝch thao t¸c lËp luËn b¸c bá ®­îc sö dông trong c¸c ®o¹n trÝch ®ã! ChuÈn bÞ tiÕt sau : so¹n bµi “ §©y th«n VÜ D¹” cña Hµn M¹c Tö