Bài giảng Ngữ văn 11 - Tác phẩm: Chí phèo - Năm học 2022-2023 - Trường THPT Đạ Tông

TÁC PHẨM: CHÍ PHÈO 
Thảo luận nhanh 
Các em hãy tóm tắt ngắn gọn về tiểu sử cuộc đời và con người Nam Cao 
I. Vài nét về tiểu sử và con người Nam Cao  
1. Cuộc đời 
 - Trần Hữu Tri ( 1917- 1951), quê Hà Nam 
- Sau khi học xong bậc thành chung, ông vào Sài Gòn làm báo, thất nghiệp, đi dạy học ở Hà Nội, về quê. 
- 1943 tham gia Hội văn hóa cứu quốc, làm chủ tịch xã (1945), kháng chiến chống Pháp. Hy sinh 1951. 
. Vài nét về tiểu sử và con người Nam Cao  
2 . Con người 
- Bề ngoài lạnh lùng nhưng đời sống nội tâm rất phong phú. 
- Luôn nghiêm khắc đấu tranh với chính mình để vươn tới một cuộc sống cao đẹp. 
- Có một tấm lòng đôn hậu, gắn bó ân tình với quê hương và những người nghèo khổ 
bị áp bức trong xã hội cũ. 
II. Sự nghiệp văn học  
Nhóm 1: Trình bày quan điểm nghệ thuật của nhà văn Nam Cao ? 
(Thông qua các nhân vật) 
Nhóm 2: Đề tài người trí thức nghèo? Tác phẩm , nội dung ? 
Nhóm 3: Đề tài người nông dân nghèo? Tác phẩm , nội dung ? 
Nhóm 4: Phong cách nghệ thuật của Nam Cao có gì độc đáo? 
II. Sự nghiệp văn học  
1 . Quan điểm nghệ thuật: 
- Văn chương phải vì con người , phải trung thực, không nên viết những điều giả dối, phù phiếm. 
- Tác phẩm VH phải có ý nghĩa XH rộng lớn sâu sắc, phải có nội dung nhân đạo sâu sắc. 
- Người viết văn phải không ngừng sáng tạo, tìm tòi. 
- Nhà văn phải có vốn sống phong phú thì mới viết được tp có giá trị. 
🡪 Nam Cao xứng đáng là một nhà văn hiện thực sâu sắc, có quan điểm nghệ thuật tiến bộ, mới mẻ so với nhiều nhà văn đương thời . 
II. Sự nghiệp văn học  
2. Các đề tài chính 
Người tri thức nghèo . 
b. Người nông dân nghèo 
a. Người tri thức nghèo 
- Những tác phẩm tiêu biểu : Sống mòn, Đời thừa, Những chuyện không muốn viết, Giăng sáng, Quên điều độ, Nước mắt... 
Nội dung: 
+ Tấn bi kịch tinh thần của những người tri thức tài năng, có hoài bão và nhân phẩm, nhưng lại bị gánh nặng của cơm áo, gạo tiền đè bẹp, phải sống mòn như một kẻ vô ích, một đời thừa 
+ Cuộc đấu tranh kiên trì của những người tri thức nghèo trước sự cám dỗ của lối sống ích kỉ, để thực hiện lí tưởng sống, vươn tới một cuộc sống cao đẹp. 
+ Diễn tả hết sức chân thực tình cảnh nghèo khổ, dở sống, dở chết của những nhà văn nghèo. Ông đi sâu vào những bi kịch tâm hồn họ để từ đó tố cáo xã hội trà đạp lên ước mơ con người: 
b. Người nông dân nghèo 
- Những tác phẩm tiêu biểu : Chí phèo, Một bữa no, Tư cách mõ, Lang rận, Lão Hạc, Dì Hảo, Nửa đêm, Mua danh, Trẻ con không biết ăn thịt chó 
- Nội dung . 
+ Bức tranh chân thực về nông thôn Việt Nam trước cách mạng tháng Tám: Nghèo đói, xơ xác, bần cùng. 
+ Kết án đang thép xã hội bất công tàn bạo đã khiến cho một bộ phận nông dân nghèo đói bần cùng, lưu manh hóa. Quan tâm đến số phận hẩm hiu, bị ức hiếp, bị xô đẩy vào con đường cùng của tội lỗi. Ông lên tiếng bênh vực quyền sống, và nhân phẩm của họ 
 ( Chí phèo, Lang rận, Lão Hạc, Dì Hảo ) 
+ Chỉ ra những thói hư tật xấu của người nông dân, một phần do môi trường sống, một phần do chính họ gây ra ( Trẻ con không biết ăn thịt chó, rửa hờn ) 
+ Phát hiện và khẳng định được nhân phẩm và bản chất lương thiện của người nông dân, cho dù bị xã hội vùi dập, bị cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính.( Chí Phèo.) 
=> Dù ở đề tài nào ông luôn day dứt đớn đau trước tình trạng con người bị bị xói mòn về nhân phẩm, bị huỷ diệt về nhân tính. 
Sau cách mạng ngòi bút Nam Cao có gì khác với trước cách mạng? 
- Sau cách mạng, Nam Cao là cây bút tiêu biểu của văn học giai đoạn kháng chiến chống Pháp. ( Nhật kí ở rừng, Đôi mắt, tâp kí sự Chuyện biên giới ). Ông lao mình vào kháng chiến, tự nguyện làm anh tuyên truyền vô danh cho cách mạng. Các tác phẩm của ông luôn luôn là kim chỉ nam cho các văn nghệ sỹ cùng thời 
3. Phong cách nghệ thuật:  
- Là nhà văn có phong cách nghệ thuật độc đáo: 
+ Đặc biệt quan tâm đến đời sống tinh thần của con người. 
+ Biệt tài phát hiện, miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật. 
+ Rất thành công trong ngôn ngữ đối thoại và độc thoại nội tâm. 
+ Kết cấu truyện thường theo mạch tâm lí linh hoạt, nhất quán và chặt chẽ. 
+ Cốt truyện đơn giản, đời thường nhưng lại đặt ra vấn đề quan trọng sâu xa, có ý nghĩa triết lí về cuộc sống và con người xã hội. 
=> Ngòi bút của ông lạnh lùng, tỉnh táo, nặng trĩu ưu tư và đằm thắm yêu thương. Nam Cao được đánh giá là nhà văn hàng đầu trong nền vh VN thế kỷ XX. 
Hoạt động 3: Luyện tập 
Hoạt động 4: Vận dụng, mở rộng