Bài giảng Ngữ văn 11 - Tiết 9: Phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận

Tiết 9: PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN Ý CHO BÀI VĂN NGHỊ LUẬNThảo luận nhóm1. Phân công: - Nhóm 1:	 Đề 1: Từ ý kiến dưới đây anh chị có suy nghĩ gì về việc “ chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới”? “Cái mạnh của con người Việt nam là sự thông minh và nhạy bén với cái mới... Nhưng bên cạnh đó vẫn tồn tại không ít cái yếu. Ấy là những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do chạy theo những môn học “thời thượng”, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề...”(Theo Vũ Khoan, Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới) - Nhóm 2: 	Đề 2: Tâm sự của Hồ Xuân Hương trong bài thơ Tự tình II - Nhóm 3: 	Đề 3: Về một vẻ đẹp của bài thơ Câu cá mùa thu (Thu điếu) của Nguyễn Khuyến2. Nhiệm vụ: Các nhóm thảo luận trong 5 phút và trả lời vào phiếu học tập với các nội dung: - Vấn đề nghị luận: - Yêu cầu nội dung: - Yêu cầu phương pháp: - Yêu cầu về tư liệu- Vấn đề nghị luận:- Yêu cầu về nội dung:- Yêu cầu về tư liệu:Việc chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mớiTừ ý kiến của Vũ Khoan có thể suy ra:+ Người Việt Nam có nhiều điểm mạnh: thông minh, nhạy bén với cái mới+ Người Việt Nam cũng không ít điểm yếu: thiếu hụt về kiến thức cơ bản, khả năng thực hành và sáng tạo hạn chế.+ Phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu là thiết thực chuẩn bị hành trang vào thế kỉ XXI.Dùng dẫn chứng trong thực tế xã hội là chủ yếu.Phân tích đềĐỀ 1: - Yêu cầu về phương pháp:Sử dụng thao tác lập luận bình luận, giải thích, chứng minh.Đề 2: Tâm sự của Hồ Xuân Hương trong bài thơ Tự tình II- Vấn đề nghị luận:- Yêu cầu về nội dung:- Yêu cầu về phương pháp:- Yêu cầu về tư liệu:Tâm sự của HXH trong bài Tự tình II	Nêu cảm nghĩ của mình về tâm sự và diễn biến tâm trạng của HXH: nỗi cô đơn, chán chường, khát vọng được sống hạnh phúc Sử dụng thao tác lập luận phân tích kết hợp với nêu cảm nghĩ.Dẫn chứng thơ HXH là chủ yếu. Phân tích đềĐề 3:Về một vẻ đẹp của bài thơ Câu cá mùa thu (Thu điếu) của Nguyễn Khuyến- Vấn đề nghị luận:- Yêu cầu về nội dung:- Yêu cầu về phương pháp:- Yêu cầu về tư liệu:Có thể triển khai theo một trong các hướng sau:+ Bức tranh thu làng quê Việt nam+ Tâm sự của Nguyễn Khuyến trong bài thơ+ Những thành công về nghệ thuật của bài thơMột vẻ đẹp của bài thơ Câu cá mùa thu - Nguyễn KhuyếnPhân tích kết hợp với chứng minh, có thể so sánh với các bài thơ thu khác Bài Câu cá mùa thu, thơ văn của Nguyễn Khuyến hoặc các bài thơ khác viết về mùa thuPhân tích đề Đề số 12Đề mở 3Đề mởLoại đềĐề có định hướngChuẩn bị hành trang vào thế kỉ mớiTâm sự Hồ Xuân HươngCảnh thu, tình thu, thành công nghệ thuậtNghị luận XHNghị luận VHNghị luận VHVấn đề nghị luậnDạng đềII. LẬP DÀN ÝLUẬN ĐỀLuận cứ 1Luận cứ 2Luận cứ 3Luận cứ 1Luận cứ 2Luận cứ 3Luận cứ 1Luận cứ 2Luận cứ 3Luận điểm 1Luận điểm 3Luận điểm 2Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mớiLUẬN ĐỀLuận cứ12Luận cứ12Người Việt Nam có nhiều cái mạnhLUẬN ĐIỂM123Người Việt Nam cũng có không ít cái yếuPhát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếuThông minhNhạy bén với cái mớiHổng về kiến thứcKhả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chếLuận cứ123Phát huy sự thông minh nhạy bén.Bổ sung kiến thứcLinh hoạt, sáng tạo trong công việcPhân tích đề- Vấn đề nghị luận:- Yêu cầu về nội dung:- Yêu cầu về tư liệu:- Yêu cầu về phương pháp:Bài tập 1: Cảm nghĩ của anh (chị) về giá trị hiện thực của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh (trích Thượng kinh kí sự - Lê Hữu Trác)III. Luyện tậpGiá trị hiện thực sâu sắc của đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh+ Bức tranh cụ thể, sinh động về cuộc sống xa hoa nhưng thiếu sinh khí trong phủ chúa Trịnh.+ Thái độ phê phán nhẹ nhàng mà thấm thía của Lê Hữu Trác, qua đó tác giả dự cảm về sự suy tàn của triều Lê - Trịnh thế kỉ XVIII.Đoạn trích Vào phủ chúa TrịnhKết hợp thao tác phân tích và nêu cảm nghĩĐề bài: Trong Thư của tổng thống Mĩ A. Lin-côn gửi Hiệu trưởng của con trai mình có câu:	“Ở trường, xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp nhận thi rớt còn vinh dự hơn gian lận khi thi”	Anh (chị) có suy nghĩ gì về câu nói trên- Vấn đề nghị luận:- Yêu cầu về nội dung:- Yêu cầu về phương pháp:Tính trung thực trong thi cử+ Nêu ý nghĩa nội dung câu nói của Tổng thống: ông tha thiết mong muốn con mình được giáo dục tính trung thực, biết nhìn thẳng vào năng lực+ Bày tỏ quan niệm của bản thân: đồng tình hay phản đốiKết hợp thao tác phân tích, so sánh và bình luậnPhân tích đề- Yêu cầu về tư liệu:Trong đời sống xã hộiBài tập 2 .Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của Hồ Xuân Hương qua một bài thơ Nôm mà anh (chị) yêu thích (Bánh trôi nước hoặc Tự tình – Bài II)Tài năng sử dụng ngôn ngữ dân tộc của Hồ Xuân HươngPhân tích đề- Vấn đề nghị luận- Yêu cầu về nội dung- Yêu cầu về tư liệu:- Yêu cầu về phương pháp:Kết hợp thao tác phân tích và bình luậnThơ Hồ Xuân Hương+ Dùng văn tự Nôm+ Sử dụng các từ ngữ thuần Việt tài tình+ Sử dụng hình thức đảo trật tự cú pháp