Bài giảng Ngữ văn 11 - Tuần 4: Bài ca ngắn đi trên bãi cát (Sa hành đoản ca) - Năm học 2022-2023 - Nhóm 3

BÀI CA NGẮN ĐI TRÊN BÃI CÁT 
- Cao Bá Quát - 
I. Tìm hiểu chung 
Tác giả 
Tác phẩm 
Presentation title 
2 
TÁC GIẢ 
3 
1 
Hãy nêu một vài nét về cuộc đời của Cao Bá Quát? 
Cao Bá Quát (1809?-1855) tự là Chu Thần, hiệu là Cúc Đường, Mẫn Hiên, người làng Phú Thị, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Long Biên, Hà Nội) 
Cao Bá Quát là một nhà thơ cổ tài năng và bản lĩnh, được người đương thời tôn là Thánh Quát (“Thần Siêu, Thánh Quát”) 
Ông đã mất trong cuộc khởi nghĩa chống lại chế độ phong kiến nhà Nguyễn. 
5 
A. Cuộc đời 
Presentation title 
6 
Tác giả - Cao Bá Quát 
B. Sự nghiệp sáng tác 
Số lượng tác phẩm lớn (gần 1400 bài thơ, hơn 20 bài văn xuôi), một số bài phú Nôm, hát nói. 
Ông đỗ cử nhân năm 1831 tại trường thi Hà Nội. Sau đó, ông nhiều lần vào kinh đô Huế thi Hội nhưng không đỗ. 
Presentation title 
7 
Presentation title 
8 
Một số tác phẩm kinh điển của nhà thơ Cao Bá Quát 
C. Đặc điểm thơ văn 
Thơ văn ông bộ lộ thái độ phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến trì trệ, bảo thủ và chứa đựng tư tưởng khai sáng có tính chất tự phát. 
=> Phản ánh nhu cầu đổi mới của xã hội Việt Nam trong giai đoạn giữa TK XIX. 
Presentation title 
9 
TÁC PHẨM 
Presentation title 
10 
2 
11 
Phiên âm 
Trường sa phục trường sa,  Nhất bộ nhất hồi khước.  Nhật nhập hành vị dĩ,  Khách tử lệ giao lạc.  Quân bất học tiên gia mỹ thuỵ ông,  Đăng sơn thiệp thuỷ oán hà cùng.  Cổ lai danh lợi nhân,  Bôn tẩu lộ đồ trung.  Phong tiền tửu điếm hữu mỹ tửu,  Tỉnh giả thường thiểu, tuý giả đồng.  Trường sa, trường sa, nại cừ hà?  Thản lộ mang mang uý lộ đa.  Thính ngã nhất xướng cùng đồ ca.  Bắc sơn chi bắc, sơn vạn điệp,  Nam sơn chi nam, ba vạn cấp,  Quân hồ vi hồ sa thượng lập? 
Dịch nghĩa 
Bãi cát dài, lại bãi cát dài, 
Đi một bước như lùi một bước. 
Mặt trời lặn mà vẫn còn đi. 
Khách (trên đường) nước mắt lã chã rơi. 
Anh không học được ông tiên có phép ngủ kĩ 
Cứ trèo non lội nước mãi, bao giờ cho hết ta oán! 
Xưa nay hạng người danh lợi, 
Vẫn tất tả ở ngoài đường sá. 
(Hễ) quán rượu ở đầu có rượu ngon, 
(Thì) người tỉnh thường ít mà người say vô số! 
Bãi cát dài, bãi cát dài, biết tính sao đây? 
Bước đường bằng phẳng thì mờ mịt, bước đường ghê sợ thì nhiều. 
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”, 
Phía Bắc núi Bắc núi muôn trùng, 
Phía Nam núi Nam sóng muôn đợt. 
Anh còn đứng làm chi trên bãi cát? 
12 
A. Hoàn cảnh sáng tác 
Bối cảnh lịch sử: 
Giữa TK XIX, nền kinh tế Việt Nam suy đốn trì trệ. 
Đời sống nhân dân cực khổ. 
Đã có hơn 40 cuộc nổi dậy chống đói nghèo vào áp bức, trong đó cuộc nổi dậy của Cao Bá Quát (1854-1856) là tiêu biểu nhất. 
Hoàn cảnh trực tiếp?? 
Presentation title 
13 
B. Thể loại, Bố cục 
Thể loại 
(câu hỏi) 
Bài thơ viết theo thể hành (còn gọi là ca hành). 
Đây là một thể thơ cổ, có tính chất tự do phóng khoáng, không bị gò bó về số câu, độ dài của câu, niêm luật, bằng trắc và vần điệu. 
Bố cục 
(câu hỏi) 
Gồm 3 phần: 
 Phần 1 (4 câu đầu): hình ảnh đi trên bãi cát và người đi trên bãi cát 
 Phần 2 (6 câu tiếp theo): tâm trạng suy tư của người đi đường 
 Phần 3 (còn lại): sự bế tắc của người đi đường 
Presentation title 
14 
Thank you