Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Lăng kính - Dương Khắc Tùng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO QUỸ LAWRENCE S.TING 
Cuộc thi thiết kế bài giảng E-Learning lần 4 
--------- 
Bài giảng 
LĂNG KÍNH 
Chương trình Vật Lí 11 ban cơ bản 
Giáo viên: DƯƠNG KHẮC TÙNG 
khactungduong@gmail.com 
Điện thoại: 0964987997 
TRƯỜNG THPT SỐP CỘP 
Thị T rấn Sốp Cộp, Huyện Sốp Cộp, Tỉnh Sơn La 
Giấy phép bài dự thi: CC-BY 
Tháng 11/2016 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
* Kiến thức: 
	 - Nêu được cấu tạo của lăng kính 
	 - Trình bày được hai tác dụng của lăng kính: Tác dụng tán sắc chùm sáng trắng; làm lệch về phía đáy một chùm tia sáng đơn sắc. 
	 - Nêu được công dụng của lăng kính 
* Kĩ năng: 
	 - Xác định chính xác được đường truyền tia sáng đơn sắc qua lăng kính 
	 - Hình thành các khái niệm từ thực tế quan sát 
	 - Vận dụng các công thức lăng kính để giải bài tập 
Phát biểu nào sau đây là sai về hiện tượng khúc xạ ánh sáng ? 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
Câu 1: 
A) 
Là hiện tượng tia sáng bị đổi phương đột ngột khi truyền qua mặt phân cách của hai môi trường trong suốt. 
B) 
Góc khúc xạ và góc tới tỉ lệ với nhau 
C) 
Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới và bên kia pháp tuyến so với tia tới. 
D) 
Tia khúc xạ và tia tới ở trong hai môi trường khác nhau 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
Một tia sáng truyền từ môi trường A (chiết suất nA) đến môi trường B (chiết suất nB) thì: 
(Chọn đáp án đúng) 
A) 
B) 
C) 
D) 
Chiếu một tia sáng từ môi trường trong suốt có chiết suất n1 đến môi trường có chiết suất n2. Góc tới là i1, góc giới hạn phản xạ toàn phần igh. Điều kiện để có hiện tượng phản xạ toàn phần 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
(Chọn đáp án đúng) 
A) 
B) 
C) 
D) 
CẤU TẠO CỦA LĂNG KÍNH 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
CÔNG DỤNG CỦA LĂNG KÍNH 
III 
II 
I 
LĂNG KÍNH 
NỘI DUNG BÀI HỌC 
CẤU TẠO LĂNG KÍNH 
CẤU TẠO LĂNG KÍNH 
Lăng kính là một khối chất trong suốt, đồng chất ( thủy tinh, nhựa .), thường có dạng lăng trụ tam giác. 
Mặt bên 
Đáy 
A 1 
C 1 
B 1 
Cạnh 
Mặt bên 
A 
B 
C 
ABC là tiết diện thẳng của lăng kính . 
n 
Đáy 
B 2 
C 2 
A 2 
A 
A 
C 
CẤU TẠO LĂNG KÍNH 
- Các phần tử của lăng kính bao gồm: Cạnh, đáy, hai mặt bên 
- Về phương diện quang học, lăng kính được đặc trưng bởi: 
+ Góc chiết quang A 
+ Chiết suất n 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
Tác dụng tán sắc 
 ánh sáng trắng 
Đường truyền tia sáng đơn sắc qua lăng kính 
 QUAN SÁT THÍ NGHIỆM 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
1. Tác dụng tán sắc ánh sáng trắng của lăng kính 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
- Khi chiếu một chùm sáng trắng ( ánh sáng mặt trời) qua lăng kính chùm tia ló bị tách thành nhiều chùm sáng có màu khác nhau biến thiên liên tục từ đỏ tới tím. 
- Hiện tượng chùm ánh sáng trắng qua lăng kính bị tách ra thành nhiều chùm sáng có màu sắc khác nhau gọi là hiện tượng tán sắc ánh sáng. 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
Sự tán sắc ánh sáng bởi lăng kính được Niu – tơn khám phá năm 1669 
n 
S 
I 
A 
K 
D 
J 
R 
i 1 
i 2 
r 1 
r 2 
B 
C 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
QUAN SÁT THÍ NGHIỆM 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
truyền từ môi trường 
tuyến , 
 sang môi 
 tia khúc xạ lệch lại gần pháp 
Tại I tia sáng 
trường 
t ức là lệch về phía đáy của lăng kính. 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
t ức là cũng lệch về phía đáy của lăng kính. 
 sang môi 
trường 
Tại J ánh sáng truyền từ môi 
tuyến, 
trường 
Tia khúc xạ lệch xa pháp 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
Như vậy, khi có tia ló ra khỏi lăng kính thì tia ló bao giờ cũng lệch về phía đáy lăng kính so với tia tới 
Góc tạo bởi tia ló và tia tới gọi là góc lệch D của tia sáng truyền qua lăng kính 
n 
S 
I 
A 
K 
D 
J 
R 
i 1 
i 2 
r 1 
r 2 
B 
C 
sin i 1 = nsin r 1 
sin i 2 = nsin r 2 
A = r 1 + r 2 
D = i 1 + i 2 - A 
ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA TIA SÁNG QUA LĂNG KÍNH 
CÁC CÔNG THỨC LĂNG KÍNH 
CÔNG DỤNG CỦA LĂNG KÍNH 
C 
J 
J 
L 
L 1 
L 2 
F 
S 
P 
Ống chuẩn trực 
Lăng kính 
Quang phổ của nguồn J 
Buồng ảnh 
SƠ ĐỒ CẤU TẠO CỦA MÁY QUANG PHỔ LĂNG KÍNH 
CÔNG DỤNG CỦA LĂNG KÍNH 
Em có nhận xét gì về đặc điểm đường đi của chùm tia ló trong thí nghiệm trên? 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
Em có nhận xét gì về đặc điểm đường đi của chùm tia ló trong thí nghiệm trên? 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
CÔNG DỤNG CỦA LĂNG KÍNH 
LĂNG KÍNH PHẢN XẠ TOÀN PHẦN 
C 
B 
A 
J 
 45 o 
S 
R 
B 
C 
A 
- Lăng kính phản xạ toàn phần là l ăng kính thủy tinh có tiết diện thẳng là một tam giác vuông cân. 
CÔNG DỤNG CỦA LĂNG KÍNH 
 Câu 1: Chọn phương án đúng Góc lệch của tia sáng khi truyền qua lăng kính là góc tạo bởi: 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
CỦNG CỐ KIẾN THỨC 
A) 
Hai mặt bên của lăng kính 
B) 
Tia tới và pháp tuyến 
C) 
Tia tới lăng kính và tia ló ra khỏi lăng kính 
D) 
Tia ló và pháp tuyến 
Câu 2: Chọn đáp án đúng Có ba trường hợp truyền tia sáng qua lăng kính như hình vẽ. ở các trường hợp nào sau đây, lăng kính không làm lệch tia ló về phía đáy? 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
CỦNG CỐ KIẾN THỨC 
A) 
Trường hợp 1 
B) 
Trường hợp 1 và 2 
C) 
Trường hợp 1, 2 và 3 
D) 
Không trường hợp nào cả 
Câu 3: Chọn đáp án đúng  Cho tia sáng truyền tới lăng kính như hình vẽ. Tia ló đi sát mặt BC. Góc lệch tạo bởi lăng kính có giá trị nào sau đây? 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
CỦNG CỐ KIẾN THỨC 
A) 
0 độ 
B) 
22,5 độ 
C) 
45 độ 
D) 
90 độ 
Câu 4: Chọn đáp án sai Chiếu một chùm sáng vào mặt bên của một lăng kính đặt trong không khí 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
CỦNG CỐ KIẾN THỨC 
A) 
Góc khúc xạ r bé hơn góc tới i 
B) 
Góc tới r' ở mặt bên thứ hai bé hơn góc ló i' 
C) 
Luôn luôn có trùm tia sáng ló ra khỏi mặt bên thứ 2 
D) 
Chùm sáng bị lệch đi khi đi qua lăng kính 
Câu 5 
Rất tốt - Click để tiếp tục! 
Rất tiết! em trả lời chưa đúng. Click để tiếp tục 
Em cần hoàn thành câu hỏi để tiếp tục 
Trả lời 
Xóa 
Hoàn thành câu hỏi bằng cách kéo những vật thuộc ứng dụng và không thuộc ứng dụng của lăng kính vào thùng tương ứng 
KẾT QUẢ KIỂM TRA 
Question Feedback/Review Information Will Appear Here 
Tiếp tục 
Điểm của bạn 
{score} 
Điểm tối đ a 
{max-score} 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Vật lý 11, Nhà xuất bản Giáo Dục 
Sách G iáo viên Vật lí 11, N hà xuất bản Giáo Dục 
Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Vật lí 11, Nhà xuất bản Giáo Dục 
https:// e-ict.gov.vn 
Một số hình ảnh trên mạng internet