Giáo án Sinh học Lớp 11 - Tiết 15+16: Tiêu hóa ở động vật - Phùng Thị Thanh Vi

CHỦ ĐỀ 4- SINH 11
 	 Tiết 15-16: TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT ( 2 tiết)
	Chuyển hoá vật chất và năng lượng ở sinh vật là nội dung trọng tâm trong chương trình sinh học lớp 11, thuộc kiến thức ôn thi tốt nghiệp THPT, được sắp xếp vào chương I và chia 2 phần cho thực vật và động vật. Sau khi tìm hiểu xong “ Chuyển hoá vật chất và năng lượng ở thực vật”, học sinh chuyển sang “ Chuyển hoá vật chất và năng lượng ở động vật” gồm 7 bài trong đó tiêu hoá gồm 2 bài, chúng tôi đã lựa chọn tạo thành chủ đề “ Tiêu hoá ở động vật” nhằm giúp HS tìm hiểu kỹ về tiêu hoá ở các nhóm động vật và biết vận dụng các kiến thức vào thực tiễn cuộc sống.
A. Yêu cầu cần đạt trong chương trình SH - Mục tiêu dạy học của chủ đề; Cấu trúc chủ đề, thời lượng dạy học
I. Yêu cầu cần đạt trong chương trình SH - Mục tiêu dạy học của chủ đề
Yêu cầu cần đạt
Năng lực SH 
- Nêu được khái niệm tiêu hóa.
- Phân biệt tiêu hoá nội bào và tiêu hoá ngoại bào.
- Mô tả được quá trình tiêu hoá trong không bào tiêu hoá ở động vật đơn bào, trong túi tiêu hoá và ống tiêu hoá.
- Xác định được mối liên hệ giữa cấu tạo và chức năng của từng bộ phận trong ống tiêu hóa.
- Nêu được chiều hướng tiến hoá của hệ tiêu hoá từ động vật đơn bào đến đa bào bậc thấp, đến đa bào bậc cao.
- Mô tả cấu tạo ống tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật
- So sánh được cấu tạo và chức năng của ống tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật 
- Giải thích được một số hiện tượng thực tế như:
+ Thức ăn của trâu bò nghèo dinh dưỡng nhưng chúng vẫn phát triển bình thường.
+ Ruột non của thú ăn thịt ngắn hơn của thú ăn thực vật.
- Vận dụng được vào thực tiễn trong ăn uống của người giúp khoẻ mạnh và chăn nuôi giúp tăng năng suất và phẩm chất.
SH1. Nêu được khái niệm tiêu hóa.
SH1.2. Phân biệt tiêu hoá nội bào và tiêu hoá ngoại bào.
SH1.2.Mô tả được quá trình tiêu hoá trong không bào tiêu hoá ở động vật đơn bào, trong túi tiêu hoá và ống tiêu hoá.
SH2.1. Xác định được mối liên hệ giữa cấu tạo và chức năng của từng bộ phận trong ống tiêu hóa.
SH2.2. Nêu được chiều hướng tiến hoá của hệ tiêu hoá từ động vật đơn bào đến đa bào bậc thấp, đến đa bào bậc cao.
SH1.2. Mô tả cấu tạo ống tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật
SH2.2. So sánh được cấu tạo và chức năng của ống tiêu hóa ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật 
SH3.1. - Giải thích được một số hiện tượng thực tế như:
+Thức ăn của trâu bò nghèo dinh dưỡng nhưng chúng vẫn phát triển bình thường.
+ Ruột non của thú ăn thịt ngắn hơn của thú ăn thực vật.
SH3.2. Vận dụng được vào thực tiễn trong ăn uống của người giúp khoẻ mạnh và chăn nuôi giúp tăng năng suất và phẩm chất.
II. Nội dung chính chủ đề:
1. Tiêu hoá là gì?.
Khái niệm tiêu hoá.
1.2. Các hình thức tiêu hoá.
2. Tiêu hoá ở các nhóm động vật.
2.1. Động vật chưa có cơ quan tiêu hoá.
2.2. Động vật có túi tiêu hoá.
2.3. Động vật có ống tiêu hoá.
2.4. Chiều hướng tiến hoá về tiêu hoá.
3. Tiêu hoá ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật.
III. Thời lượng chủ đề
	Chủ đề “TIÊU HOÁ Ở ĐỘNG VẬT” gồm số tiết dạy như sau:
STT
Nội dung
Dự tính số tiết
1
1. Tiêu hoá là gì?.
2. Tiêu hoá ở các nhóm động vật.
1
2
3. Tiêu hoá ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật.
 4. Luyện tập – Vận dụng
1
Tổng
2
B. Ma trận hoạt động – biểu hiện hành vi của năng lực; đặc trưng sống
Trong chủ đề học tập này thể hiện các đặc trưng sống của thực vật : Trao dổi chất và năng lượng, sinh sản, di truyền.
Bảng ma trận hoạt động cho chủ đề
Hoạt động
Năng lực SH 
Đặc trưng sống
Hoạt 1. Khởi động: Trò chơi:
Ghép nối các kiến thức liên quan ở các cột với nhau
SH1.2, 1.2,1.3,2.1, 2.2 3.1 
- Trao đổi chất và năng lượng.
-Sinh sản
-Di truyền
Hoạt động 2. Hình thành kiến thức
Hoạt động 2.1.Hướng dẫn tiến trình tham gia và thực hiện chủ đề.
Hoạt động 2.2. Tiêu hoá là gì
 1. Khái niệm tiêu hoá.
2. Các hình thức tiêu hoá.
-SH1.1
-SH1.2
Hoạt động 2.3. Tiêu hoá ở các nhóm động vật.
1. Động vật chưa có cơ quan tiêu hoá.
2. Động vật có túi tiêu hoá.
2. Động vật có ống tiêu hoá.
4. Chiều hướng tiến hoá về tiêu hoá.
-SH2.1
-SH2.2
Hoạt động 2.4. Tiêu hoá ở thú ăn thịt và thú ăn thực vật.
-SH1.1 
- SH1.2
 Hoạt động 3. Luyện tập
 HS làm bài tập trắc nghiệm.
SH 1.1
SH1.2
Hoạt động 4. Vận dụng và tìm tòi mở rộng.
 -Vận dụng thực tiễn.
SH 3.1
SH3.2
C. Chuẩn bị của GV và HS
1. Giáo viên
- Nội dung chủ đề “ Tiêu hoá ở động vật”
- Kế hoạch thực hiện chuyên đề (02 tiết)
- Kế hoạch tự học của nhóm .
- Hình ảnh của các bài 15, 16. 
- Phiếu học tập ( Nằm trong phần các hoạt động học).
- Bộ long gà, vịt
 2. Học sinh.
- Đọc trước nội dung bài 15, 16 và thực hiện nhiệm vụ giáo viên giao từ tiết trước:
+ Vẽ các bộ phận trong ống tiêu hoá của động vật vào giấy A3: nhóm 1, 2: Hình 16.1A và 16.2 A; nhóm 3,4: Hình 16.1B và 16.2 B; nhóm 5,6: Vẽ phần dạ dày hình 16.1B, 16.2B, hình 16.2C 
+ Cá nhân hoàn thành phiếu học tập số 2 trước khi vào tiết 2 của chủ đề ( có thể thảo luận nhóm để hoàn thiện kiến thức)
D. Các hoạt động học.
1. Ổn định tổ chức.
Lớp 
Tiết
 ( PPCT)
Ngày dạy
Tiết- thứ 
Sĩ số
 Hs vắng
11A1
11A2
11A3
11A4
11A5
2. Kiểm tra bài cũ.
Lồng vào phần khởi động.
3. Tiến trình bài dạy.
Hoạt động 1. Khởi động / đặt vấn đề.
* Mục tiêu:
 - Tạo tâm thế vui vẻ, thoải mái cho học sinh.
- Tạo mối liên hệ giữa những kiến thức đã học với kiến thức mới cần lĩnh hội trong bài học mới 
- Giúp học sinh huy động những kiến thức kĩ năng có liên quan đến bài học mới, kích thích sự tò mò, mong muốn tìm hiểu bài học.
*Cách thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
Trò chơi ghép nối: 
- GV chiếu nội dung phiếu bài tập sau và gọi 3 HS cùng lên bảng ( GV phát phiếu cho HS) nối nội dung cột A phù hợp với cột B và C ( Yêu cầu HS làm nhanh nhất có thể, GV sẽ xếp thứ tự theo tiêu chí “nhanh nhất, chính xác nhất” và cho điểm từ cao xuống thấp hơn theo thứ tự 1, 2, 3)
A
B
C
1. Trâu, bò
2. Người
3. Thực vật.
4. Thuỷ tức.
5. Hổ
a. Ăn thịt
b. Ăn cỏ
c. Hấp thụ CO2 và H2O
d. Hút ion khoáng.
e. Ăn bánh mỳ xúc xích.
g. Ăn rận nước.
I. Sinh vật dị dưỡng.
II. Sinh vật tự dưỡng
- GV đưa ra đáp án ( Bảng trong phần tiểu kết) – đánh giá xếp thứ tự bài làm của 3HS và cho điểm đồng thời kiểm tra thu xác suất 1 vài phiếu của các em dưới lớp.
- GV giảng giải trên nội dung phiếu bài tập: Các SV dị dưỡng gồm thuỷ tức và các ĐV không tự tổng hợp được chất hữu cơ từ chất vô cơ mà phải lấy từ nguồn thức ăn ( do SV tự dưỡng cung cấp hoặc ăn SV dị dưỡng khác). Vậy mỗi nhóm trên sẽ sử dụng thức ăn như thế nào, tại sao sau khi ăn vào phải có quá trình tiêu hoá? -> Đó là toàn bộ nội dung chủ đề “ Tiêu hoá ở động vật”.
- HS lên bảng nhận phiếu bài tập, độc lập suy nghĩ, viết đáp án của mình lên bảng.
- HS khác dưới lớp cùng tiến hành làm ra nháp đồng thời theo dõi và cùng GV giám sát thời gian và thái độ làm bài của 3 HS.
*Tiêu chí đánh giá sản phẩm của HS
Câu hỏi
Mức độ hoàn thành
Mức 1
Mức 2
Mức 3
-Hoàn thành phiếu bài tập ghép nối
- Ghép được cột A với B
-Ghép được cột A với B và C
+ Trong đầu có suy nghĩ nội dung cần tìm hiểu và khám phá chủ đề
 * Tiểu kết : Đáp án ghép nối: ( 1- b – I; 2-a,e-II; 3-c,d-II; 4- g-II; 5- a-).
A
B
C
1. Trâu, bò
b. Ăn cỏ
I. Sinh vật dị dưỡng
2. Người
a. Ăn thịt
e. Ăn bánh mỳ xúc xích.
4. Thuỷ tức
g. Ăn rận nước.
5. Hổ
a. Ăn thịt
3. Thực vật.
c. Hấp thụ CO2 và H2O
d. Hút ion khoáng.
II. Sinh vật tự dưỡng
Hoạt động 2. Hình thành kiến thức.
 Hoạt động 2.1.Hướng dẫn tiến trình tham gia và thực hiện chủ đề
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Hướng dẫn, tổ chức lớp tham gia hoạt động học tập
- Phân nhóm: 6 - 7 nhóm, mỗi nhóm 05 HS.
- Hướng dẫn HS thảo luận xây dựng và thống nhất mạch kiến thức của chủ đề.
- Hướng dẫn HS chuẩn bị kế hoạch học tập. 
- Quy định thời gian chuẩn bị để hoàn thành chủ đề: 1 tuần
- Mỗi nhóm bầu ra 1 nhóm trưởng, nhóm phó, thư ký 
- Thảo luận thống nhất mạch kiến thức của chuyên đề.
- Nhận các phiếu học tập, kế hoạch tự học, Nghe hướng dẫn, ghi nhận thông tin.
- Phân công nhiệm vụ học tập:
- Nhóm trưởng phân công nhiệm vụ và lập kế hoạch cho nhóm; các thành viên lập kế hoạch tìm hiểu theo sự phân công của nhóm trưởng.
 Hoạt động 2.2. Tìm hiểu tiêu hoá là gì?
*Mục tiêu:
SH1.1: Nêu được khái niệm tiêu hoá ở động vật
SH1.2: Phân biệt được tiêu hoá nội bào và tiêu hoá ngoại bào.
*Cách tiến hành.
 Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh.
I. Tiêu hoá là gì?
- GV chiếu hình khái quát về tiêu hoá ở động vật và yêu cầu HS quan sát, chọn câu trả lời đúng về khái niệm tiêu hóa qua bài tập trắc nghiệm SGKtrang 61. ( Có thể thảo luận cặp đôi):
Thức ăn ( Tinh bột, Prôtêin, Lipit) glucô, axit amin, axit béo.. Tế bào.
- GV nhận xét và đưa ra đáp án.
- Yêu cầu HS đọc SGK, quan sát hình ảnh ĐV đơn bào, túi tiêu hoá thuỷ tức và ống tiêu hoá của người và cho biết động vật đơn bào và động vật đa bào tiêu hoá thức ăn ở bộ phận nào trong cơ thể và gọi tên hình thức tiêu hoá đó?
- GV chính xác kiến thức
- Quan sát hình và chọn câu trả lời đúng về khái niệm tiêu hóa.
- HS khác lắng nghe và cho ý kiến nhận xét
- HS đọc SGK phân biệt tiêu hoá nội bào và tiêu hoá ngoại bào.
- HS khác lắng nghe và cho ý kiến nhận xét.