Bài giảng Ngữ văn 11 - Bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ

Câu hỏi: Theo tác giả Nguyễn Công Trứ, Ngất ngưởng là phong cách sống như thế nào?BÀI CA NGẤT NGƯỞNGNguyễn Công TrứBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub. Ngất ngưởng khi nghỉ hưuNHÓM 1:Hành động, khác người của tác giả khi nghỉ hưu ? Nhận xét về hành động đóNHÓM 2:Quan niệm sống của tác giả khi nghỉ hưu?NX về tác dụng của các biện pháp NT trong các câu thơ:“ Được mất không vướng tục” NHÓM 3:Trong 3 câu thơ cuối, tác giả đã tổng kết về cuộc đời mình như thế nào?NHÓM 4Theo em lối sống ngất ngưởng dễ bị nhầm lẫn với lối sống nào? Qua bài thơ thế hệ trẻ cần hình thành cho bản thân phong cách sống như thế nào?BÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưuNHÓM 1:Hành động, việc làm khác người của tác giả khi nghỉ hưu ? Nhận xét về hành động đóBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.1. Hành động*Sự kiện từ quanĐô môn giải tổ chi niên( Tại kinh đô trả dây đeo ấn, từ quan về quê)- Từ quan khi đang trên đỉnh vinh quang- Làm điều khác với số đông=> Ngất ngưởngBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.1. Hành động* Cưỡi bò vàng đeo đạc ngựa về quê:- Thách thức hệ thống quan lại tham nhũng triều Nguyễn- Khẳng định mình ko còn luyến liếc danh,lợi=> Ngất ngưởngBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.1.Sự kiện từ quanb.2. Hành độngb.2. Hành động*Cưỡi bò vàng đeo đạc ngựa về quê* Lên chùa dắt theo các cô gái đẹp:Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì- Ông làm điều không ai dám làm=> Ngất ngưởngBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.1. Hành độngb.1.Sự kiện từ quanb.2. Hành động*Cưỡi bò vàng đeo đạc ngựa về quê*Lên chùa dắt theo các cô gái đẹpLối sống tự do phóng túng, khác người Thực chất là thách thức đời, ngạo đời- Nghệ thuật+ Trào phúng duyên dáng+ Từ láy phau phau, đủng đỉnh -> Đặc tả sự thoải mái về tinh thần của nhà thơBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.1. Hành độngb.2. Quan niệm sốngĐược mất dương dương người tái thượngKhen chê phơi phới ngọn đông phongKhi ca khi tửu khi cắc khi tùngKhông phật không tiên không vướng tụcNHÓM 2:Quan niệm sống của tác giả khi nghỉ hưu?NX về tác dụng của các biện pháp NT trong các câu thơ:“ Được mất không vướng tục” BÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*.Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.3. Quan niệm sốngĐược mất dương dương người thái thượngKhen chê phơi phới ngọn đông phong+ Đối: được > Quan niệm 1: bình thản trước cuộc đời, bỏ ngoài tai mọi sự khen chê, lạc quan trước sự được mấtBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*.Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.2. Quan niệm sống*Quan niệm 2: Khi ca khi tửu khi cắc khi tùngKhông phật không tiên không vướng tụcNT: + Điệp: Khi, không+ Ngắt nhịp: 2/2/2/2+ Luân phiên B-TBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.1. Hành độngb.2. Quan niệm sốngNT: + Điệp: Khi, không+ Ngắt nhịp: 2/2/2/2+ Luân phiên B-T=> Trạng thái say sưa, ngây ngất, mãn nguyện Ông là người phàm trần nhưng cũng ko vướng tục Biết thưởng thức những thú vui trong đời mới là cuộc sống thựcBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*.Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưub.1. Hành độngb.2. Quan niệm sống*Quan niệm 1: bình thản trước cuộc đời, bỏ ngoài tai mọi sự khen chê, lạc quan trước sự được mất*Quan niệm 2: Sống hết mình giữa cuộc đời, sống thỏa chí theo ý mình ⇒ Quan niệm sống kì lạ khác thường mang đậm dấu ấn riêng của tác giảBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưuc. Lời tổng kết cuộc đờiNHÓM 3:Trong 3 câu thơ cuối, tác giả đã tổng kết về cuộc đời mình như thế nào?BÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tích*Ngất ngưởnga.Ngất ngưởng khi làm quanb. Ngất ngưởng khi nghỉ hưuc. Lời tổng kết cuộc đờia. Khẳng định bản thân là người trọn vẹn Tài-Đức- Tài: Tự đặt mình ngang hàng với những danh tướng hiển hách thời xưa trong sự nghiệp kinh bang tế thế- Đức: Ông tự hào khẳng định bản thân là một danh thần thủy chung, luôn trọn nghĩa vua tôib. Khẳng định bản thân là một đại thần ngất ngưởng nhất trong chốn triều chung, không ai được như ông, bằng ôngÝ nghĩa lời tổng kết+ Sự tự ý thức sâu sắc về giá trị cá nhân, là sự khẳng định cá tính trong xã hội đầy khuôn phép.+ Câu thơ ẩn chứa niềm tự hào và một khát vọng đòi quyền thể hiện cá tính.* Câu cuối: nghệ thuật: So sánh đối lập:Cái tôi cá nhân >< Tập đoàn phong kiếnTự doKhuôn phépBÀI CA NGẤT NGƯỞNGI. Tìm hiểu chungII. Đọc hiểu1.Đọc, bố cục2. Phân tícha.Ngất ngưởngb.Ngất ngưởng khi làm quanc. Ngất ngưởng khi nghỉ hưud. Ngất ngưởng ở quan niệm sốngIII. Tổng kết1. Nội dung- Ngất ngưởng là một phong cách sống đẹp của những người có tài năng, có bản lĩnhNCT là người có quan niệm sống tích cực, biết sống và dám sống cho mình.2. Nghệ thuật- Hình thức tự do( tự do về vần điệu) giọng điệu sinh động vừa triết lí, vừa trữ tình vừa trào lộng.- Kết hợp hài hòa từ Hán Việt với từ ngữ Nôm, trong đó có khá nhiều từ ngữ thông tục hàng ngày.NHÓM 4Theo em lối sống ngất ngưởng dễ bị nhầm lẫn với lối sống nào? Qua bài thơ thế hệ trẻ cần hình thành cho bản thân phong cách sống như thế nào?Câu hỏi 1: Ý nào nói không đúng đặc điểm của thể hát nói?a. Có sự chuyển hóa linh hoạt giữa các câu thơ dài ngắn khác nhau trong bài.b. Số câu trong bài không cố định,dao động từ 7 câu đến 23 câu.c. Gồm cả nhạc, cả thơ và lời nói.d. Dùng hình thức biền văn, câu văn 4 chữ,6 chữ, 8 chữ sóng đôi với nhau.* LUYỆN TẬP DCâu hỏi 2: Thể hát nói phù hợp với việc diễn tả tâm trạng của các nghệ sĩ nào?a. Tài hoa , tài tử.b. Khuôn mẫu, mực thước.c. Thâm trầm, kín đáo.d. Bồng bột, nông nổi.ACâu hỏi 3: Nghĩa gốc của từ ngất ngưởng là gì?a. Dùng để chỉ một tư thế nghiêng ngả, không vững chắcb. Dùng để chỉ một dáng điệu, cử chỉ khônng nghiêm chỉ, không đứng đắn.c. Dùng để chỉ tư thế nằm không ngay ngắn, không nghiên chỉnh, lộn xộn.d. Dùng cho một ai đó tự nghĩ mình hơn người, luôn coi thường người khác.ACâu hỏi 4: Thực chất thái độ sống ngất ngưởng ở Nguyễn Công Trứ là gì?a. Coi thường tất cả, chỉ coi trọng bản thân.b. Vươn lên trên thế tục, sống khác đời, khác người.c. Sống lệ thuộc vào người khác, và những thói quen cố hữu, nhàm chán.d. Không dám sống hết mình cho mình và cho người, lo sợ dư luận xã hội.BCâu hỏi 5: Câu “Vũ trụ nội mạc phi vận sự” cho thấy Nguyễn Công Trứ là con người như thế nào? a. Có trách nhiệm cao với cuộc đời.b. Có tài năng xuất chúng, hơn người.c. Có niềm tin sắt đá vào bản thân.d. Có lòng yêu nước tha thiết.A* VẬN DỤNG Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi:Vũ trụ nội mạc phi phận sự,Ông Hi Văn tài bộ đã vào lồng.Khi Thủ khoa, khi Tham tán, khi Tổng đốc Đông,Gồm thao lược đã nên tay ngất ngưởng.Lúc bình Tây, cầm cờ Đại tướng,Có khi về, Phủ doãn Thừa Thiên	( Trích Bài ca ngất ngưởng- Nguyễn Công Trứ)1/ Nêu nội dung chính của đoạn thơ trên ? 2/ Câu thơ Vũ trụ nội mạc phi phận sự được hiểu như thế nào ? Ý nghĩa của câu thơ là gì ?3/ Xác định phép liệt kê trong đoạn thơ và nêu hiệu quả nghệ thuật của phép liệt kê đó. 1/ Nội dung chính của đoạn thơ : Nguyễn công Trứ với lối sống ngất ngưởng khi đương chức, đương quyền. 2/ Câu thơ Vũ trụ nội mạc phi phận sự được hiểu : Trong trời đất, không có việc gì không phải là phận sự của ta. Ý nghĩa của câu thơ là thể hiện quan niệm của nhà nho đầy tự tin, tự hào vào tài trí và lí tưởng của mình. 3/ Phép liệt kê trong đoạn thơ :- Nguyễn Công Trứ liệt kê các vị trí, chức quan ông đã trải qua. Đó là những vị trí cao nhất trong phạm vi của nó: Thủ khoa (đứng đầu khoa thi Hương, tức Giải nguyên), Tham tán (đứng đầu đội quan văn tham chiến: Tham tán quân vụ, Tham tán đại thần), Tổng đốc (Đứng đầu một tỉnh hoặc vài ba tỉnh), Đại tướng (cầm đầu đội quân bình Trấn Tây), Phủ doãn (Đứng đầu ở kinh đô). Hiệu quả nghệ thuật của phép liệt kê : Khẳng định niềm tự hào về một tài năng lỗi lạc, xuất chúng mà bất cứ kẻ sĩ nào thời trung đại cũng mơ ước và nể trọng. Qua đó, tác giả cũng tự cho rằng mình hơn người ở tài năng, một trong những biểu hiện đầu tiên về ngất ngưởng trong bài thơ.* TÌM TÒI, MỞ RỘNG- GV giao nhiệm vụ: + Vẽ sơ đồ tư duy bài Bài ca ngất ngưởng+ Tìm nghe bài ca trù Bài ca ngất ngưởng. + Viết đoạn văn cảm nhận- HS thực hiện nhiệm vụ:* HƯỚNG DẪN TỰ HỌC - DẶN DÒ - HS tự tóm tắt những nét chính về nội dung và nghệ thuật.- Chuẩn bị bài: Bài ca ngắn đi trên bãi cát