Bài giảng Ngữ văn 11 - Tuần 32: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận - Năm học 2022-2023

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ 
VÀ CÁC EM HỌC SINH 
ĐẾN THAM DỰ TIẾT HỌC HÔM NAY 
BÀI GIẢNG 
KĨ NĂNG VẬN DỤNG KẾT HỢP 
CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN 
CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN 
Chữ 
Chữ 
3 
GIẢI THÍCH 
BÌNH LUẬN 
PHÂN TÍCH 
CHỨNG MINH 
SO SÁNH 
TRÒ CHƠI 
GHÉP TRANH 
BẢNG 1 
CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN 
c¸c ®Æc tr Ư ng c¬ b¶n cña thao t¸c lËp luËn 
Giải thích 
Chứng minh 
Phân tích 
1 
2 
3 
BẢNG 2 
CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN 
c¸c ®Æc tr Ư ng c¬ b¶n cña thao t¸c lËp luËn 
So sánh 
Bác bỏ 
Bình luận 
4 
5 
6 
STT 
CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN 
c¸c ®Æc tr Ư ng c¬ b¶n cña thao t¸c lËp luËn 
1. 
Giải thích 
Lµ gi¶ng gi¶i mét c¸ch cô thÓ, râ rµng cho người nghe, người ®äc hiÓu t­ ờ ng tËn vấn đề . 
2. 
Chứng minh 
 Môc ®Ých lµ lµm ng­êi ta tin t­ëng vÒ nh÷ng ý kiÕn , nhËn xÐt cã ®Çy ®ñ c¨n cø tõ trong nh÷ng sù thËt hoÆc ch©n lÝ hiÓn nhiªn. 
3. 
Phân tích 
Chia đối tượng ra thành nhiều yếu tố, bộ phận nhỏ để có thể nhận biết đối tượng một cách cặn kẽ, thấu đáo. 
4. 
So sánh 
 Đối chiếu giữa hai hay nhiều sự vật để chỉ ra sự giống và khác nhau . Muốn so sánh phải đặt cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí. 
5. 
Bác bỏ 
Lµ dïng lÝ lÏ vµ chøng cø ®Ó g¹t bá nh÷ng quan ®iÓm, ý kiÕn sai lÖch hoÆc thiÕu chÝnh x¸c tõ ®ã nªu ý kiÕn ®óng cña m×nh ®Ó thuyÕt phôc ng­êi nghe. 
6. 
Bình luận 
 Là đề xuÊt vµ thuyÕt phôc ng­êi ®äc t¸n ®ång víi nhËn xÐt ®¸nh gi¸, bµn luËn cña m×nh vÒ mét hiÖn t­îng trong ®êi sèng hoÆc trong v¨n häc. 
I. ÔN TẬP KIẾN THỨC 
2 
3 
4 
II. LUYỆN TẬP 
BÀI TẬP NHẬN DIỆN: 
 a. Ngạn ngữ có câu: Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian không mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá. 
 Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng, nếu kịp thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết. 
 Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại 
 Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được. 
 Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp. 
 ( Phương Liên, Ngữ văn 9, Tập hai, NXB Giáo dục) 
b. Hai câu thơ tiếp theo đã khắc họa một cách sinh động đời sống tâm hồn của những chiến sĩ Tây Tiến: 
 Mắt trừng gửi mộng qua biên giới 
 Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm 
 “ Hai câu thơ như nhốt cả hai thế giới ” (Vũ Quần Phương), “ thấy nổi lên lời độc tấu của chàng trai Hà Nội ” (Đặng Anh Đào) vừa rất hào hùng lại rất hào hoa. Hình ảnh “mắt trừng” thể hiện ý chí quyết tâm ngùn ngụt của ngọn lửa chiến đấu bảo vệ biên cương. Hình ảnh ấy cũng biểu hiện hoài bão, khát vọng lập công và cháy bỏng căm thù của người lính Tây Tiến. Và ngay trong cuộc sống chiến đấu gian khổ dữ dằn đó, những người lính vẫn để tâm hồn cho những hình ảnh thật dịu hiền, thân thương: 
 “ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm ”. 
 Chiến tranh thật tàn khốc nhưng chiến tranh không thể cướp được chất hào hoa của những chàng trai Hà thành. Không gì có thể ngăn được những phút giây mơ mộng trong tâm hồn người lính . Nguyễn Đình Thi cũng đã diễn đạt rất thành công vẻ đẹp này trong bài thơ Đất nước : 
 Những đêm dài hành quân nung nấu 
 Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu. 
 Khác với nỗi nhớ của người lính trong thơ Nguyễn Đình Thi, Quang Dũng thể hiện tình cảm của người lính qua giấc mơ, khiến cho nỗi nhớ cũng lãng mạn như chính tâm hồn họ vậy. Giấc mơ đã nâng đỡ tâm hồn con người. Thật sang trọng và hào hoa! 
BÀI TẬP NHẬN DIỆN: 
a. Ngạn ngữ có câu: Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian không mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá. 
 Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng, nếu kịp thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết. 
 Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại 
 Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được. 
 Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp. 
 ( Phương Liên ) 
II. LUYỆN TẬP 
 - Xác định vấn đề nghị luận của đoạn trích? 
 - Xác định các thao tác lập luận được vận dụng kết hợp trong đoạn trích (chỉ rõ thao tác lập luận chính, các thao tác bổ trợ và biểu hiện của chúng)? 
 - Hiệu quả của việc vận dụng kết hợp các thao tác lập luận trong đoạn trích ? 
BÀI TẬP NHẬN DIỆN: 
a. Ngạn ngữ có câu: Thời gian là vàng. Nhưng vàng thì mua được mà thời gian không mua được. Thế mới biết vàng có giá mà thời gian là vô giá. 
 Thật vậy, thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng, nếu kịp thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết. 
 Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại 
 Thời gian là tri thức. Phải thường xuyên học tập thì mới giỏi. Học ngoại ngữ mà bữa đực, bữa cái, thiếu kiên trì, thì học mấy cũng không giỏi được. 
 Thế mới biết, nếu biết tận dụng thời gian thì làm được bao nhiêu điều cho bản thân và cho xã hội. Bỏ phí thời gian thì có hại và về sau hối tiếc cũng không kịp. 
 ( Phương Liên) 
II. LUYỆN TẬP 
PHÂN TÍCH 
BÌNH LUẬN 
CHỨNG MINH 
VẤN ĐỀ NGHỊ LUẬN 
II. LUYỆN TẬP 
THAO TÁC LẬP LUẬN CHÍNH 
HIỆU QUẢ 
THAO TÁC LẬP LUẬN BỔ TRỢ 
Giá trị vô giá của thời gian. 
Phân tích 
Chứng minh, bình luận 
Làm cho luận điểm được sáng rõ, tăng tính thuyết phục và hấp dẫn. 
BÀI TẬP NHẬN DIỆN: 
1. BÀI TẬP NHẬN DIỆN 
b. Hai câu thơ tiếp theo đã khắc họa một cách sinh động đời sống tâm hồn của những chiến sĩ Tây Tiến: 
 Mắt trừng gửi mộng qua biên giới 
 Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm 
 “ Hai câu thơ như nhốt cả hai thế giới ” (Vũ Quần Phương), “ thấy nổi lên lời độc tấu của chàng trai Hà Nội ” (Đặng Anh Đào) vừa rất hào hùng lại rất hào hoa. Hình ảnh “mắt trừng” thể hiện ý chí quyết tâm ngùn ngụt của ngọn lửa chiến đấu bảo vệ biên cương. Hình ảnh ấy cũng biểu hiện hoài bão, khát vọng lập công và cháy bỏng căm thù của người lính Tây Tiến. Và ngay trong cuộc sống chiến đấu gian khổ dữ dằn đó, những người lính vẫn để tâm hồn cho những hình ảnh thật dịu hiền, thân thương: 
 “ Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm ”. 
 Chiến tranh thật tàn khốc nhưng chiến tranh không thể cướp được chất hào hoa của những chàng trai Hà thành. Không gì có thể ngăn được những phút giây mơ mộng trong tâm hồn người lính . Nguyễn Đình Thi cũng đã diễn đạt rất thành công vẻ đẹp này trong bài thơ Đất nước : 
 Những đêm dài hành quân nung nấu 
 Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu. 
 Khác với nỗi nhớ của người lính trong thơ Nguyễn Đình Thi, Quang Dũng thể hiện tình cảm của người lính qua giấc mơ, khiến cho nỗi nhớ cũng lãng mạn như chính tâm hồn họ vậy. Giấc mơ đã nâng đỡ tâm hồn con người. Thật sang trọng và hào hoa! 
 ( Sưu tầm) 
II. LUYỆN TẬP 
www.themegallery.com 
VẤN ĐỀ NGHỊ LUẬN 
II. LUYỆN TẬP 
THAO TÁC LẬP LUẬN CHÍNH 
HIỆU QUẢ 
THAO TÁC LẬP LUẬN BỔ TRỢ 
Giá trị vô giá của thời gian. 
Phân tích 
So sánh, 
bình luận 
Làm cho luận điểm được sáng rõ, tăng tính thuyết phục và hấp dẫn. 
ÔNG LÀ AI? 
Ông là một Trạng nguyên của nước ta 
Sau khi trả lời một câu hỏi một miếng ghép sẽ được mở ra 
1 
1 
1 
 
Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi 
Câu 1: Trong một bài văn nghị luận: 
A. Thường có sự vận dụng kết hợp nhiều thao tác nghị luận. 
B. Thường có sự vận dụng kết hợp nhiều thao tác nghị luận, trong đó có một thao tác nghị luận chính. 
C. Chỉ sử dụng một thao tác nghị luận nhất định. 
D. Chỉ sử dụng từ 1 đến 2 thao tác nghị luận nhất định. 
Câu 2 : Việc lựa chọn, vận dụng các thao tác lập luận phụ thuộc vào những yếu tố nào? 
A. Mục đích của việc tạo lập văn bản. 
B. Yêu cầu của việc tạo lập văn bản 
C. Mục đích và yêu cầu của việc tạo lập văn bản. 
D. Mục đích và yêu cầu khách quan của việc tạo lập văn bản và mục đích chủ quan của người tạo lập văn bản. 
Câu 3: Việc vận dụng kết hợp các thao tác lập luận 
Làm cho vấn đề nghị luận được triển khai có hiệu quả. 
Làm tăng tính thuyết phục của bài văn. 
Làm cho bài văn nghị luận thêm hấp dẫn. 
D. Cả A, B, C. 
2. BÀI TẬP VẬN DỤNG 
Viết đoạn văn nghị luận ngắn (khoảng 10 dòng) có vận dụng kết hợp các theo tác lập luận để bàn về: 
1. Nhận định “Quyển sách hay là một người bạn tốt” 
2. Vẻ đẹp của đoạn thơ: 
 Con sóng dưới lòng sâu 
 Con sóng trên mặt nước 
 Ôi con sóng nhớ bờ 
 Ngày đêm không ngủ được 
 Lòng em nhớ đến anh 
 Cả trong mơ còn thức 
 (Xuân Quỳnh) 
1. Sưu tầm những bài (đoạn) văn hay, trong đó tác giả đã sử dụng kết hợp thành công nhiều thao tác lập luận khác nhau. 
2. Viết một văn bản nghị luận ngắn, trong đó vận dụng kết hợp ít nhất hai thao tác lập luận để viết về một nét đặc sắc mà anh /chị đã phát hiện từ một tác phẩm văn học . 
III. BÀI TẬP VỀ NHÀ 
CÁC THAO TÁC LẬP LUÂN 
GIẢI THÍCH 
PHÂN TÍCH 
BÁC BỎ 
CHỨNG MINH 
BÌNH LUẬN 
SO SÁNH