Giáo án Sinh học Lớp 11 - Chương trình học kì 1 (Bản hay)

Chương 1: CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG
Tiết 1 Bài 1: SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ
Ngày soạn :...........................................
Ngày dạy
Tiết
Lớp
Ghi chú
I. Mục tiêu: Sau khi học xong bài này học sinh phải :	
1. Kiến thức:
- Mô tả được cấu tạo của hệ rễ thích nghi với chức năng hấp thụ nước và các ion khoáng 
- Phân biệt được cơ chế hấp thụ nước và các ion khoáng ở rễ cây
- Trình bày được mối tương tác giữa môi trường và rễ trong quá trình hấp thụ nước và các ion khoáng. 
2. Kỹ năng:
- Rèn kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh, khái quát kiến thức.
3. Thái độ:
- Biết cách chăm sóc cây trồng để cây sinh trưởng phát triển tốt nhất.
- Vận dụng được kiến thức bài học vào thực tiễn
 4. Năng lực
 a, Năng lực chung.
 - Năng lực tự học
 - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo.
 - Năng lực giao tiếp.
 - Năng lực hợp tác.
 b, Năng lực đặc thù.
 - Năng lực nghiên cứu và thực hành sinh học. 
 - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn sinh học 
 - Năng lực vận dụng kiến thức sinh học vào cuộc sống 
 - Năng lực sáng tạo 
3 -Phương pháp
- Đàm thoại tìm tòi
II-Chuẩn bị 
-Hình vẽ 1.1,2,3 SGK, phiếu học tập
III- Tiến trình lên lớp 
1. Ổn định lớp 
2. Vào bài mới 
A. khởi động: 
- GV giới thiệu sơ qua chương trình 11 và nội dung chương 1
HS lắng nghe
 -Vào bài: Mọi sinh vật muốn tồn tại, sinh trưởng và phát triển đòi hỏi phải thường xuyên trao đổi chất với môi trường. Vậy sự trao đổi chất đó diễn ra như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu bài đầu tiên của chương. " Bài 1 Sự hấp thụ nuớc và muối khoáng ở rễ " 
B. Hình thành kiến thức
Hoạt động 1: 
I. Rễ là cơ quan hấp thụ nước và ion khoáng
 Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội Dung
Gv yêu cầu học sinh quan quan sát hình 1.1 sgk kết hợp với một số mẫu rễ sống ở trong các môi trường khác nhau, hãy mô tả đặc điểm hình thái của hệ rễ cây trên cạn thích nghi với chức năng hấp thụ nước và ion khoáng của cây?
Quan sát hình 1.2 có nhận xét gì về sự phát triển của hệ rễ ?
- Môi trường ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của lông hút như thế nào?
- Tại sao cây ở cạn bị ngập úng lâu ngày sẽ chết?
-Mô tả đặc điểm thích nghi của rễ về hút nước và hút khoáng:
+Rễ chính, rễ bên, lông hút, miền sinh trưởng kéo dài, đỉnh sinh trưởng, miền lông hút 
+Rễ cây trên cạn hấp thụ nước và ion khoáng chủ yếu qua miền lông hút
+Rễ sinh trưởng nhanh chiều sâu, phân nhánh chiếm chiều rộng và tăng nhanh số lượng lông hút 
+Cấu tạo của lông hút thích hợp với khả năng hút nước của cây
- HS nghiên cứu SGK trả lời 
1. Hình thái của hệ rễ 
 Hệ rễ của thực vật trên cạn gồm: 
Rễ chính, rễ bên, lông hút, miền sinh trưởng kéo dài, đỉnh sinh trưởng. Đặc biệt có miền lông hút phát triển. 
2. Rễ cây phát triển nhanh bề mặt hấp thụ
- Rễ cây liên tục tăng diện tích bề mặt tiếp xúc với đất hấp thụ được nhiều nước và muối khoáng 
- Tế bào lông hút có thành tế bào mỏng, có áp suất thẩm thấu lớn thuận lợi cho việc hút nước.
- Trong môi trường quá ưu trương, quá axit, thiếu oxi lông hút rất dễ gãy và tiêu biến 
Hoạt động 2. 
II. Cơ chế hấp thụ nước và ion khoáng ở rễ cây
 Hoạt động của GV	Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội Dung
 Đưa một tế bào vào một trong các môi trường có nồng độ khác nhau thì tế bào có sự biến đổi như thế nào? 
 Yêu cầu hs hoàn thành bài tập 1 trong phiếu học tập 
- Hướng dẫn HS hoàn thành bài tập 1 trong phiếu học tập:
Yêu cầu học sinh quan sát hình 1.3 sgk, phân tích và tìm ra các con đường vận chuyển nước và các ion khoáng...
Dòng nước và các ion khoáng đi từ đất vào mạch gỗ của rễ theo những con đường nào? 
Sự khác nhau giữa các con đường đó?
HS nghiên cứ SGK trả lời 
Mỗi cá nhân Hs nghiên cứu SGK để làm bài tập 1 trong phiếu học tập
- Hs hoàn thành phiếu 
Hs nghiên cứu SGK trả lời
1. Hấp thụ nước và ion khoáng từ đất vào tế bào lông hut
( Xem đáp án bài tập 1 trong phiếu học tập)
2. Dòng nước và các ion khoáng đi từ đất vào mạch gỗ của rễ
- 2 con đường:
+ Con đường gian bào 
+ Con đường tế bào chất 
Hoạt động 3. 
III. Ảnh hưởng của các tác nhân môi trường đối với quá trình hấp thụ nước và ion khoáng ở rễ cây
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội Dung
GV chuẩn bị thêm một số mẫu vật sống: Rễ vùng khô cằn, rễ vùng ẩm... để học sinh quan sát, phân tích và rút ra kiến thức về mối liên quan giữa hệ rễ và môi trường
Hãy kể tên các tác nhân ngoại cảnh ảnh hưởng đến lông hút và qua đó giải thích sự ảnh hưởng của môi trường đối với quá trình hấp thụ nước và các ion khoáng ở rễ cây? 
HS quan sát, phân tích và rút ra kiến thức về mối liên quan giữa hệ rễ và môi trường
Học sinh nghiên cứu trả lời 
- Độ thẩm thấu 
- Độ axit
- Lượng oxi ...
C. Luyện tập – Vận dụng: ( bài tập 2 trong phiếu học tập)
D. TÌM TÒI MỞ RỘNG
HS về trả lời các câu hỏi 1, 2, 3 và xem trước bài 2 " Vận chuyển các chất trong cây"
PHIẾU HỌC TẬP
Bài 1: SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ
	Họ và tên:....................................................................
 Lớp ....................................
Bài tập 1:
	Dịch tế bào biểu bì rễ ưu trương so với dịch đất do những nguyên nhân nào?
	- ...................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
	- ...................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
	Nước và các ion khoáng xâm nhập vào rễ cây theo những con đường và các cơ chế nào?
 Nước 
	..................	 .......................................
	.........................................	(Do ................................)
 Các ion khoáng 
	..................	 .......................................
	.........................................	(Do chênh lệch građien nồng độ)
 Các ion khoáng 
	..................	 .......................................
	.........................................	(Ngược chiều građien nồng độ và cần ATP) 
Bài tập 2. Trắc nghiệm
Câu 1: Sự hút khoáng thụ đông của tế bào phụ thuộc vào:
a. Hoạt động trao đổi chất	b. Chênh lệch nồng độ ion
c. Cung cấp năng lượng 	d. Hoạt động thẩm thấu 
Câu 2: Sự xâm nhập chất khoáng chủ động phụ thuộc vào:
a. Građien nồng độ chất tan	b. Hiệu điện thế màng
c. Trao đổi chất của tế bào	d. Cung cấp năng lượng 
Câu 3: Rễ cây trên cạn hấp thụ nước và ion khoáng chủ yếu qua thành phần cấu tạo nào của rễ ?
a. Đỉnh sinh trưởng	b. Miền lông hút
c. Miền sinh trưởng	d. Rễ chính
 PHỤ LỤC
Bài 1: SỰ HẤP THỤ NƯỚC VÀ MUỐI KHOÁNG Ở RỄ
	Họ và tên:....................................................................Lớp ...................................
Bài tập 1:
	Dịch tế bàobiểu bì rễ ưu trương so với dịch đất do những nguyên nhân nào?
	- Quá trình thoát hơi nước của lá 
	- Nồng độ các chất tan cao
	Nước và các ion khoáng xâm nhập vào rễ cây theo cơ chế nào?
 Nước 
	 Đất 	 Tế bào lông hút 
	 Thẩm thấu 	 (Do chênh lệch thế nước )
 Các ion khoáng 
	 Đất 	 Tế bào lông hút
	 Thụ động	 (Do chênh lệch građien nồng độ)
 Các ion khoáng 
	 Đất 	 Tế bào lông hút 
	 Chủ động	 (Ngược chiều građien nồng độ và cần ATP) 
Bài tập 2. Trắc nghiệm
Câu 1: Sự hút khoáng thụ đông của tế bào phụ thuộc vào:
a. Hoạt động trao đổi chất	ab. Chênh lệch nồng độ ion
c. Cung cấp năng lượng 	d. Hoạt động thẩm thấu 
Câu 2: Sự xâm nhập chất khoáng chủ động phụ thuộc vào:
a. Građien nồng độ chất tan	b. Hiệu điện thế màng
c. Trao đổi chất của tế bào	ad. Cung cấp năng lượng 
Câu 3: Rễ cây trên cạn hấp thụ nước và ion khoáng chủ yếu qua thành phần cấu tạo nào của rễ ?
a. Đỉnh sinh trưởng	ab. Miền lông hút
c. Miền sinh trưởng	d. Rễ chính
Tiết 2 - BÀI 2: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG CÂY
Ngày soạn :...........................................
Lớp dạy
Tiết
Ngày dạy
Ghi chú
11A
11B
I.MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức: 
- Mô tả được cơ quan vận chuyển , 
- Thành phần của dịch vận chuyển 
- Động lực đẩy dòng vật chất vận chuyển 
2. Kỹ năng:
Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh 
3. Thái độ:
- Giải thích một số hiện tượng liên quan đến vận chuyển các chất trong cây, dẫn đến yêu thích bộ môn 
4. Năng lực
 a, Năng lực chung.
 - Năng lực tự học
 - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo.
 - Năng lực giao tiếp.
 - Năng lực hợp tác.
 b, Năng lực chuyên biệt.
 - Năng lực sử dụng ngôn ngữ sinh học.
 - Năng lực nghiên cứu và thực hành sinh học. 
 - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn sinh học 
 - Năng lực sáng tạo 
5.PHƯƠNG PHÁP: Vấn đáp + Thảo luận nhóm
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH:
1.Giáo viên:
-Tranh phóng to hình 2.1, 2.2, 2.3, 2..4, 2.5 sách giáo khoa 
-Bảng phụ 
2. Học sinh: 
- Ôn tập lại sự vận chuyển các chất trong cây ở lớp 6 
- bút lông, giấy lịch cũ, dùng phiếu học tập để củng cố 
III. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG:
1 KIỂM TRA BÀI CŨ: 
C1. Trình bày cơ chế hấp thụ nước, ion khoáng ở rễ cây 
C2. Giải thích vì sao các cây sống trên cạn không sống được trên đất ngập mặn 
2. Bài mới: 
A. Khởi động: Hãy cho biết quá trình vận chuyển các chất trong cây nhờ vào hệ thống nào? 
 Học sinh liên hệ lại kiến thức đã học để trả lời, giáo viên dẫn qua bài mới: vậy mạch gỗ, mạch rây có cấu tạo thế nào? Thành phần của dịch mạch gỗ, mạch rây ra sao? Vận chuyển các chất nhờ động lực nào?. Để trả lời câu hỏi tiếp mời các em cùng tìm hiểu nội dung bài 2: Vân chuyển các chất trong cây 
B. Hình thành kiến thức
HOẠT ĐỘNG 1: CẤU TẠO CỦA MẠCH GỖ 
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội Dung
Giáo viên cho học sinh quan sát hình 21 trả lời câu hỏi: Hãy mô tả con đường vận chuyển của dòng mạch gỗ trong cây.
Giáo viên cho học sinh quan sát hình 2 2 và trả lời câu hỏi: hãy trình bày cấu tạo của mạch gỗ? tại sao các tế bào mạch gỗ là các tế bào chết 
Giáo viên cho học sinh phân biệt quản bào và mạch ống thông qua bảng phụ:
Học sinh trả lời: Dòng mạch gỗ từ rễ qua thân lên lá, qua các tế bào nhu mô ( thịt lá ) ra ngoài qua khí khổng 
Học sinh trả lời dựa vào sách giáo khoa và kiến thức đã học: Do chất tế bào đã hoá gỗ 
Học sinh điền vào bảng phụ như trên thông qua thảo luận nhóm 
I / Dòng mạch gỗ:
1.Cấu tạo mạch gỗ 
- Mạch gỗ gồm các tế bào chết: gồm 2 loại quản bào và mạch ống. Các tế bào cùng loại nối kế tiếp nhau tạo thành con đường vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên thân, lá 
Chỉ tiêu Quản bào Mạch ống 
Đường Nhỏ	 Lớn 
kính
Chiều
dài 	Dài 	 Ngắn 
Cách
nối Đầu tế bào này nối
 với đầu tế bào kia
HOẠT ĐỘNG 2: THÀNH PHẦN DỊCH MẠCH GỖ 
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Nội Dung
Giáo viên: Hãy nêu thành phần của dịch mạch gỗ?
Học sinh tham khảo sách giáo khoa để trả lời 
2.Thành phần của dịch mạch gỗ
Thành phần chủ yếu gồm: nước, các ion khoáng, ngoài ra còn có các chất hữu cơ 
HOẠT ĐỘNG 3: ĐỘNG LỰC ĐẨY DÒNG MẠCH GỖ 
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Nội Dung
Giáo viên: Cho học sinh quan sát hình 2.3, 2.4 trả lời câu hỏi:hãy cho biết nước và các ion được vận chuyển trong mạch gỗ nhờ vào những động lực nào?
Học sinh quan sát hình + tham khảo sách giáo khoa trả lời:
3. Động lực đẩy dòng mạch gỗ 
-Áp suất rễ (lực đẩy )tạo sức đẩy nước từ dưới lên 
-Lực hút do thoát hơi nước ở lả 
-Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ tạo thành một dòng vận chuyển liên tục từ rễ lên lá.
HOẠT ĐỘNG 4: DÒNG MẠCH RÂY 
Hoạt động giáo viên
Hoạt động học sinh
Tiểu kết
Giáo viên: cho học sinh quan sát hình 2.2 và 2.5 đọc mục II trả lời câu hỏi sau: 
+ Mô tả cấu tạo của Ống rây?
+ Thành phần dịch của mạch rây?
+ Động lực vận chuyển 
Mỗi nhóm học sinh tìm hiểu một tiêu chí, thảo luận hoàn thành phiếu học tập, giáo viên chỉnh sữa bổ sung sau đó đưa ra tiểu kết 
II / Dòng mạch rây:
1. Cấu tạo của mạch rây
-Gồm những tế bào sống, là ống rây và tế bào kèm 
-Các ống rây nối đầu với nhau thành ống dài đi từ lá xuống rễ 
2. Thành phần dịch mạch rây: 
Gồm các sản phẩm đồng hoá ở lá như:
+ Sacarozơ, axit amin, vitamin, hoocmon
+ Một số ion khoáng được sử dụng lại 
3. Động lực của dòng mạch rây: là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan chứa (lá ), và cơ quan nhận ( mô )
C. Luyện tập – Vận dụng: Dựa vào bài để củng cố 
Tìm điểm khác nhau giữa dòng mạch gỗ và mạch rây theo phiếu học tập sau 
Tiêu chí
Mạch gỗ
Mạch rây
-Cấu tạo
-Thành phần dịch
-Động lực 
Hãy chọn câu đúng nhất sau: 
1/ Mạch gỗ được cấu tạo như thế nào 
A / Gồm các tế bào chết 
B/ Gồm các quản bào và mạch ống 
C/ Các tế bào cùng loại nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên thân 
D / A, B, C đều đúng 
2 / Động lực nào đẩy dòng mạch rây từ lá đến rễ và các cơ quan khác 
A / Trọng lực 
B / Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu 
C / Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa 
D / Áp suất của lá 
D. TÌM TÒI MỞ RỘNG
- Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài 
- Chuẩn bị bài mới cho tiết sau 
 Tiết 3 BÀI 3 THOÁT HƠI NƯỚC
Ngày soạn :...........................................
Ngày dạy
Tiết
Lớp
Ghi chú
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
 1. Kiến thức:Học sinh cần phải:
 - Nêu được vai trò của quá trình thoát hơi nước đối với đời sống thực vật
 - Mô tả được cấu tạo của lá thích nghi với chức năng thoát hơi nước
 -Trình bày được cơ chế điều tiết độ mở của khí khổng và các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước
 2. Kỹ năng: 
 - Quan sát , phân tích tranh
 - So sánh, tổng hợp
 - Vận dụng kiến thức bài học vào thực tiễn sản xuất - tưới tiêu hợp lí cho cây trồng
 3. Thái độ: 
 - Thấy rõ tính thống nhất giữa cấu trúc và chức năng thoát hơi nước của lá cây
 - Có ý thức tích cực trồng cây và bảo vệ cây xanh góp phần cải tạo môi trường sống
 4. Năng lực:
 a, Năng lực chung.
 - Năng lực tự học
 - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo.
 - Năng lực giao tiếp.
 - Năng lực hợp tác.
 b, Năng lực chuyên biệt.
 - Năng lực sử dụng ngôn ngữ sinh học.
 - Năng lực nghiên cứu và thực hành sinh học. 
 - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn sinh học 
 - Năng lực vận dụng kiến thức sinh học vào cuộc sống 
 5. Phương pháp:
 -Quan sát tranh kết hợp đàm thoại gợi mở, đàm thoại tái hiện
 II. CHUẨN BỊ:
Giáo viên:
 -Tranh hình 3.1, , 3.3, 3.4 (SGK)
Học sinh:
- Học bài cũ (bài 2) và đọc trước bài 3
 III. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC
 1. Kiểm tra bài cũ
 Câu 1: Chứng minh cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá?
 Câu 2: Động lực nào giúp dòng nước và các ion khoáng di chuyển được từ rễ lên lá ở những cây gỗ lớn hàng chục mét?
2. Vào bài mới
A. Khởi động:
Một trong 3 động lực giúp dòng nước trong mạch gỗ di chuyển ngược chiều trọng lực là: lực hút do thoát hơi nước ở lá .Chúng ta cùng tìm hiểu quá trình thoát hơi nước qua bài này 
B. Hình thành kiến thức 
Hoạt động 1: 
I. VAI TRÒ CỦA QUÁ TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC
HĐ CỦA GV
HĐ CỦA HS
Nội Dung
 GV:Cho HS nghiên cứu SGK mục I, yêu cầu HS trả lời câu hỏi:
?So sánh tỉ lệ giữa lượng nước cây sử dụng để trao đổi tạo chất hữu cơ và lượng nước cây hấp thu được?
-GV nêu vấn đề: Lượng nước cây thoát vào không khí là rất lớn,vậy sự thoát hơi nước của cây có vai trò gì?
 ? Vai trò của thoát hơi nước đối với vận chuyển các chất trong cây?( Bài cũ)
 -GV: Nêu vấn đề: ngô thoát 250 kg nước để tổng hợp 1 kg chất khô, lúa mì hay khoai tây thoát 600kg nước mới tổng hợp được 1kg chất khô. Vậy sự thoát hơi nước liên quan với quá trình tổng hợp chất hữu cơ của thực vật như thế nào?
 -GV:Treo, giới thiệu tranh H3.2 (SGK),cho HS quan sát và dẫn dắt bằng các câu hỏi:
 ? Nhận xét về con đường khuếch tán của CO2 từ môi trường vào lá và khuếch tán hơi nước từ lá ra ngoài?Từ đây rút ra vai trò của thoát hơi nước?
? Tại sao những ngày nhiệt độ môi trường cao cây thoát hơi nước mạnh, phản ứng này có lợi gì cho cây?
-Nghiên cứu SGK mục I để trả lời
- Nhớ lại bài học trước đẻ trả lời
Nghiên cứu SGK để trả lời câu hỏi
Quan sát tranh,nghiên cứu SGK để trả lời
- Thoát hơi nước là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ, giúp vận chuyển nước, các ion khoáng và các chất tan khác từ rễ đến mọi cơ quan của cây trên mặt đất 
- Nhờ có thoát hơi nước , khí khổng mở ra cho khí CO2 khuếch tán vào lá cung cấp cho quá trình quang hợp
- Thoát hơi nước giúp hạ nhiệt độ của lá cây vào những ngày nắng nóng đảm bảo cho quá trình sinh lí xảy ra bình thường 
Hoạt động 2:
II. THOÁT HƠI NƯỚC QUA LÁ
H Đ CỦA GV
H Đ CỦA H S
Nội Dung
 ? Nghiên cứu SGK và cho biết thí nghiệm nào chứng tỏ lá là cơ quan thoát hơi nước?
-GV:Cho HS xem bảng3: kết quả thực nghiệm của Garô,đặt câu hỏi:
?Số lượng khí khổng ở mặt lá cây có vai trò quan trọng trong sự thoát hơi nước của lá cây như thế nào?
?Lá cây đoạn và lá cây thường xuân đều không có lỗ khí ở mặt trên lá nhưng lá cây đoạn thì có thoát hơi nước còn lá cây thường xuân thì không?
?Vậy những cấu trúc nào của lá tham gia vào quá trình thoát hơi nước
 ?So sánh lượng hơi nước thoát ra ở mặt trên và mặt dưới của lá?Vì sao?Từ đó có thể rút ra kết luận gì?
GV:Treo, giới thiệu tranh H3.4 (SGK). Cho HS quan sát,đặt câu hỏi:
?Mô tả cấu tạo tế bào khí khổng?
?Nghiên cứu SGK và giải thích cơ chế đóng mở khí khổng?
?Tại sao khí khổng không bao giờ đóng hoàn toàn?
?Lá non và lá già,loại lá nào thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn?Vì sao?
 Nghiên cứu hình 3.2(SGK) để trả lời
-Nghiên cứu Bảng3 (SGK) để trả lời
-Quan sát tranhH3.4 để trả lời
-Nghiên cứu Sgk phần 2 để trả lời
-Nghiên cứu SGK để trả lời
1. Lá là cơ quan thoát hơi nước
-Các tế bào khí khổng và lớp cutin bao phủ toàn bộ bề mặt của lá (trừ khí khổng) là những cấu trúc tham gia vào quá trình thoát hơi nước ở lá
-Thoát hơi nước chủ yếu là qua khí khổng
2.Hai con đường thoát hơi nước:qua khí khổng và qua cutin
 a.Thoát hơi nước qua khí khổng
*Cấu tạo tế bào khí khổng
 (H 3.4 SGK)
*Cơ chế đóng mở khí khổng
-Khi no nước, thành mỏng của khí khổng căng ra làm cho thành dày cong theo àkhí khổng mởàthoát hơi nước mạnh
-Khi mất nước,thành mỏng hết căng,thành dày duỗi thẳngàkhí khổng khép lạiàthoát hơi nước yếu
b.Thoát hơi nước qua cutin
trên biểu bì lá
-Lớp cutin càng dày thoát hơi nước càng giảm và ngược lại
Hoạt động 3: 
III. CÁC TÁC NHÂN ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH THOÁT HƠI NƯỚC
HĐ CỦA GV
HĐ CỦA HS
Nội Dung
 GV:Cho HS nghiên cứu phầIII (SGK), đặt câu hỏi:
?Những yếu tố nào ảnh hưởng đến thoát hơi nước? 
-Qua nghiên cứu thấy cây cải bắp thoát hơi nước khá mạnh; cây lúa thời kì làm đòng thoát hơi nước mạnh nhất...
?Vậy sự thoát hơi nước còn chịu ảnh hưởng những yếu tố nào?
-Nghiên cứu SGK phầnIII để trả lời
-Vận dụng những kiến thức đã học để trả lời
-Nước,ánh sáng,nhiệt độ,gió,các ion khoáng...điều tiết hàm lượng nước trong tế bào khí khổng,làm tăng hay giảm độ mở khí khổng àảnh hưởng đến thoát hơi nước
- Sự thoát hơi nước còn chịu ảnh hưởng của:đặc điểm sinh học của loài, giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây.
Hoạt động 4: 
IV. CÂN BẰNG NƯỚC VÀ TƯỚI TIÊU HỢP LÍ CHO CÂY TRỒNG
HĐ CỦA GV
HĐ CỦA HS
TIỂU KẾT
 ?Nêu khái niệm sự cân bằng nước của cây trồng?
?Muốn cây phát triển bình thường, cần tưới nước hợp lí như thế nào?
?Bằng cách nào có thể chẩn đoán nhu cầu về nước của cây?
Nghiên cứu SGK phần IV để trả lời
Dựa vào các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước vận dụng để trả lời
1.Sự cân bằng nước của cây
 (SGK)
2.Tưới tiêu hợp lí cho cây trồng
(SGK)
C. Luyện tập – Vận dụng: 
+Những cấu trúc nào tham gia quá trình thoát hơi nước? Cấu trúc nào đóng vai trò chủ yếu?
+Vì sao khi trồng cây người ta thường ngắt bớt lá?
D. TÌM TÒI MỞ RỘNG
+Trả lời các câu hỏi và bài tập (SGK) trang 19
+Đọc trước bài 4 (SGK)
Tiết 4 Bài 4: VAI TRÒ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ KHOÁNG
Ngày soạn :...........................................
Ngày dạy
Tiết
Lớp
Ghi chú
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
Nêu được các khái niệm: Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây, các yếu tố đại lượng, nguyên tố vi lượng.
Mô tả được một số dấu hiệu điển hình khi thiếu một số nguyên tố dinh dưỡng khoáng và nêu được vai trò đặc trưng nhất của các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu.
	Liệt kê các nguồn cung cấp dinh dưỡng khoáng cho cây, dạng phân bón (muối khoáng) cây hấp thụ được.
 2.Kỹ năng:
Quan sát, phân tích tranh vẽ.
Thảo luận nhóm.
3. Thái độ:
Vận dụng bón phân hợp lý để đảm bảo cho cây trồng sinh trưởng tốt mà không gây ô nhiễm môi trường.
 4. Năng lực
 a, Năng lực chung.
 - Năng lực tự học
 - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo.
 - Năng lực hợp tác.
 b, Năng lực chuyên biệt.
 - Năng lực sử dụng ngôn ngữ sinh học.
 - Năng lực nghiên cứu và thực hành sinh học. 
 - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn sinh học 
5. Phương pháp: Vấn đáp, nghiên cứu SGK + thảo luận nhóm + trực quan.
II. Chuẩn bị của GV và HS:
 GV:	+ Tranh vẽ hình 4.1; 4.2 & 4.3 SGK.
 + Bảng phụ về vai trò của một số nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây.
 +Phiếu học tập
HS: Nghiên cứu trước bài học.
III.Tiến trình bài giảng:
Ổn định lớp.
Kiểm tra bài cũ.
Câu 1: Vì sao dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng?
Câu 2: Tác nhân chủ yếu điều tiết độ mở của khí khổng là tác nhân nào?
Vào bài mới:
A. Khởi động:
Để đảm bảo cho quá trình sinh trưởng và phát triển của mình, cây luôn cần được cung cấp đầy đủ các nguyên tố khoáng cần thiết. Vậy vai trò của các nguyên tố này trong cây cụ thể là gì?
B. Hình thành kiến thức:
Hoạt động 1: 
I. Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây:
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của HS
Nội Dung
(?) Kể tên những nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu đối với sự sinh trưởng của cây.
GV:Cho HS quan sát tranh vẽ 4.1 SGK
(?) So sánh sự sinh trưởng và phát triển của lúa trong 3 chậu thí nghiệm?
(?) Thế nào là nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu?
(?) Dựa vào nhu cầu cần của cây nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu được phân thành mấy nhóm nguyên tố?
(?) Kể tên các nguyên tố đại lượng và vi lượng?
GV: Cho HS quan sát hình 4.2 SGK.
(?) Em có nhận xét gì về sự thay đổi màu lá ở các loại cây trên?
GV: Giải thích và kết luận.
GV: Vậy dinh dưỡng khoáng thiết yếu có vai trò gì trong cây chúng ta sang phần II.
HS: Nghiên cứu SGK trả lời
HS: Quan sát tranh
HS: Trả lời
HS khác: bổ sung
HS: nghiên cứu SGK trả lời.
HS: Nghiên cứu SGK trả lời.
HS: Nghiên cứu SGK trả lời
HS: Quan sát tranh
HS: Trả lời
HS khác: bổ sung
Nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu là:
Nguyên tố mà thiếu nó cây không hoàn thành được chu trình sống.
Không thể thay thế được bất kỳ nguyên tố nào khác.
Phải trực tiếp tham gia vào quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể.
Nguyên tố dinh dưỡng thiết yếu được chia làm 2 nhóm:
Nguyên tố đại lượng gồm: C, H, O, N, P, K, S, Ca, Mg.
Nguyên tố vi lượng gồm: Fe, Mn, B, Cl, Zn, Cu, Mo, Ni.
Hoạt động 2: Nghiên cứu cá nhân: Học sinh nghiên cứu bảng 4 (trang 22) để trình bày II. Vai trò của các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của HS
Tiểu kết
-GV: Yêu cầu học sinh trình bày các nhóm nguyên tố:
HS 1: Nguyên tố đại lượng: N, P, K.
HS 2: Nguyên tố đại lượng: Ca, Mg, S.
HS 3: Nguyên tố vi lượng: Fe, Mn, B, Cl.
HS 4: Nguyên tố vi lượng: Zn, Cu, Mo, Ni.
(?) Vì sao sau khi thu hoạch đậu, đất ở đó sử dụng để trồng một loại cây khác thì cây sinh trưởng, phát triển tốt?
HS: trả lời theo yêu cầu của GV.
Lần lượt từng HS: trả lời
Các HS khác: bổ sung nếu có.
Xem bảng 4 trang 22 SGK
Hoạt động 3: 
III. Nguồn cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng cho cây.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của HS
Nội Dung
(?) Các nguyên tố khoáng trong đất tồn tại ở mấy dạng?
(?) Rễ cây hấp thụ muối khoáng ở dạng nào?
(?) Sự chuyển hóa muối khoáng từ dạng không tan thành dạng hòa tan chịu ảnh hưởng của nhân tố nào?
(?) Những nhân tố trên chịu ảnh hưởng của yếu tố nào?
(?) Trong kinh nghiệm chăm sóc cây trồng nhân dân ta có câu ca dao gì?
"Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống". Vậy phân bón giữ vai trò rất quan trọng đối với đời sống của cây.
GV: Cho HS quan sát hình 4.3 SGK và nhận xét.
(?) Vì sao tưới nước giải trực tiếp vào cây sẽ bị héo?
(?) Khi bón phân cần chú ý điều gì?
GV: Yêu cầu HS cho vài ví dụ thực tiễn để thấy được tác hại của việc bón phân không đúng liều lượng
HS: Nghiên cứu SGK và liên hệ thực tế trả lời.
HS: Trả lời
HS: nghiên cứu SGK trả lời.
HS: trả lời
HS: Hiểu biết từ cá nhân trả lời.
HS: Vận dụng kiến thức ở bài 1 để giải thích.
HS: Nghiên cứu SGK trả lời.
Đất là nguồn chủ yếu cung cấp các nguyên tố dinh dưỡng khoáng cho cây:
Muối khoáng tồn tại dưới 2 dạng:
+ Hòa tan (dạng ion)
+ Không hòa tan
Cây hấp thụ muối khoáng ở dạng hòa tan.
Muối khoáng không tan	Hàm lượng H2O, lượng O2
	Độ PH, t0, VSV
® Muối khoáng hòa tan. Những nhân tố này chịu ảnh hưởng của cấu trúc đất.
Phân bón cho cây trồng:
- Cung cấp chất dinh dưỡng cho cây.
- Bón với liều lượng hợp lý.
- Bón phân với liều lượng cao quá mức cần thiết sẽ gây độc cho cây, gây ô nhiễm nông phẩm, ô nhiễm môi trường đất và nước
C. Luyện tập – Củng cố: GV sử dụng bảng phụ các câu hỏi trắc nghiệm để củng cố 
 Chọn phương án trả lời đúng trong các câu sau đây:
Câu 1: Các nguyên tố dinh dưỡng nào sau đây là các nguyên tố đại lượng?
A C, O, Mn, Cl, K, S, Fe. B Zn, Cl, B, K, Cu, S. 
C C, H, O, N, P, K, S, Ca, Mg. D C, H, O, K, Zn, Cu, Fe.
Câu 2: Cây hấp thụ nitơ ở dạng:
N2+, NO-3 	 C. N2+, NH3+
NH+4, NO-3	 D. NH4-, NO+3
Câu 3: Vai trò của nguyên tố Fe trong cơ thể thực vật?
A Hoạt hóa nhiều E, tổng hợp dịp lục. 
B Cần cho sự trao đổi nitơ, hoạt hóa E.
C Thành phần của Xitôcrôm. 
D A và C
D. TÌM TÒI MỞ RỘNG
- Trả lời các câu hỏi SGK
- Xem trước bài 5.
 PHỤ LỤC
Các nguyên tố đại lượng
Dạng mà cây hấp thụ
Vai trò trong cơ thể thực vật
Nito
NH+4 và NO3-
Thành phần của prôtêin, axit nuclêic.
Phôtpho
H2PO-4, PO43-
Thành phần của axit nuclêic, ATP, phôtpholipit, côenzim
Kali
K+
Hoạt hóa enzim, cân bằng nước và ion, mở khí khổng
Canxi
Ca2+
Thành phần của thành tế bào và màng tế bào, hoạt hóa enzim
Magiê
Mg2+
Thành phanà của dịêp lục, hoạt hóa enzim
Lưu huỳnh
SO2-4
Thành phần của prôtêin
Các nguyên tố vi lượng
Dạng mà cây hấp thụ
Vai trò trong cơ thể thực vật
Sắt
Fe2+, Fe3+
Thành phần của xitôcroom, tổng hợp dịêp lục, hoạt hóa enzim
Mangan
Mn2+
Hoạt hóa nhiều enzim
Bo
B4O72- và BO33-
Liên quan đến hoạt động của mô phân sinh
Clo
Cl-
Quang phân li nước, cân bằng ion
Kẽm
Zn2+
Hoạt hóa nhiều enzim
Đồng
Cu2+
Hoạt hóa nhiều enzim
Môlipđen
MoO42-
Cần cho sự trao đổi nitơ
 Tiết 5 BÀI 5. DINH DƯỠNG NITƠ Ở THỰC VẬT
Ngày soạn :...........................................
Ngày dạy
Tiết
Lớp
Ghi chú
I.Mục tiêu: Học xong bài này, học sinh phải:
	1.Kiến thức:
- Nêu được vai trò sinh lý của nguyên tố nitơ
- Trình bày các con đường đồng hoá nitơ trong mô thực vật
- Ý nghĩa của quá trình hình thành amit trong đời sống thực vật
2.Kỹ năng:
- Rèn luyện kỹ năng quan sát, tư duy, phân tích và sử dụng sách giáo khoa
3.Thái độ:
- Có ý thức chăm sóc và bón phân cho cây trồng
 4. Năng lực
 a, Năng lực chung.
 - Năng lực tự học
 - Năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo.
 - Năng lực giao tiếp.
 - Năng lực hợp tác.
 b, Năng lực đặc thù.
 - Năng lực sử dụng ngôn ngữ sinh học.
 - Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn sinh học 
 - Năng lực vận dụng kiến thức sinh học vào cuộc sống 
 - Năng lực sáng tạo 
5. Phương pháp: Vấn đáp tìm tòi, giảng giải
IV. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Hình vẽ H5.1, H5.2(SGK); sơ đồ quá trình khử nitrat 
- Học sinh: Nghiên cứu bài mới
V. Tiến trình lên lớp:
1. Kiểm tra bài cũ:
 Câu hỏi: 1/ Nêu cơ sở của việc bón phân hợp lý?
 2/ Nêu một số biện pháp giúp cho quá trình chuyển hoá muối khoáng trong đất từ dạng khó tiêu thành dạng dễ tiêu và liên hệ thực tế ?
	2. Bài mới
A. Khởi động: GV cho học sinh nhận xét câu tục ngữ: “Nhất nước, Nhì phân, tam cần, tứ giống”. Từ nhận xét của học sinh, GV xác định, hiện nay giống có vai trò quan trọng nhất để dẫn dắt HS đi vào vai trò của phân bón; một trong những loại phân bón quan trọng nhất là phân đạm. trong phân đạm chứa nguyên tố dinh dưỡng nào? (Nitơ). Như vậy, nitơ có vai trò như thế nào đối thực vật và thực vật đồng hoá nitơ như thế nào? Vào bài mới. 
B. Hình thành kiến thức
* HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu vai trò của nitơ
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội Dung
?1. Hãy cho biết nitơ là nguyên tố đa lượng hay vi lượng? Tại sao?
?2. TV hấp thụ nitơ ở những dạng nào? 
?3. GV treo tranh H5.1 và H5.2 (SGK), HS nhận xét vai trò của nitơ đối với sự phát triển của TV? 
HS1 trả lời
HS2 trả lời
HS3 trả lời
I. Vai trò sinh lý của nguyên tố nitơ:
1. Các dạng nitơ TV hấp thụ:
- Amoni
- Nitrat
2. Vai trò của nitơ:
- Vai trò chung: Nitơ là nguyên tố khoáng thiết yếu của TV.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội Dung
?4. Hãy nêu các hợp chất hữu cơ quan trọng của sự sống và các nguyên tố cấu tạo nên chất đó?
?5. Để xúc tiến quá trình trao đổi chất trong cơ thể TV thì cần những hợp chất nào? 
HS4 trả lời
HS5 trả lời
- Vai trò cấu trúc:
+ Cấu tạo nên các hợp chất hữu cơ quan trọng của sự sống.
+ Thiếu nitơ làm giảm quá trình tổng hợp Protein, cường độ quang hợp giảm nên giảm năng suất và phẩm chất của cây trồng. 
- Vai trò điều tiết: 
 + Nitơ là thành phần cấu tạo nên protein - enzim, coenzim và ATP
 + Ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, thông qua HĐ xúc tác, cung cấp năng lượng và điều tiết trạng thái ngậm nước của Protein.
* HOẠT ĐỘNG 2: Nguồn cung cấp nito tự nhiên cho cây 
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội Dung
- Hướng dẫn học sinh đọc mục III SGK và đạt câu hỏi.
- Hãy nêu các dạng Nitơ chủ yếu trong tự nhiên.
- Hướng dẫn học sinh nghiên cứu mục 2 SGK. GV phát phiếu số 1.
- Phiếu học tập số 1.
Các dạng Nitơ trong đất 
* Hoạt động 3: 
+ Hoạt động 3.1/ 
- Cho HS quan sát hình 6.1 SGK và GV đặt câu hỏi. Quá trình chuyển hoá Nitơ gồm những quá trình nào? Hãy chỉ ra vai trò của vi khuẩn đất trong quá trình chuyển hoá Nitơ trong t