Giáo án Sinh học Lớp 11 - Bài 41-47

Tiết 43 .. Ngày soạn 
BÀI 41: SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Sau khi học xong bài này học sinh cần:
1. Kiến thức:
- Trình bày được khái niệm sinh sản và các hình thức sinh sản ở thực vật
- Trình bày được cơ sở sinh học của phương pháp nhân giống vô tính và vai trò của sinh sản vô tính đối với đời sống thực vật và con người
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh.
3. Thái độ:
- Giải thích được các hiện tượng sinh sản trong tự nhiên.
- Ứng dụng sinh sản của thực vật vào đời sống sản xuất.
4. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực
- Năng lực quan sát, phân loại phân nhóm, tìm mối liên hệ.
- Năng lực tư duy sáng tạo, tự quản lí, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin, giải quyết vấn đề
- Phẩm chất: Tự tin, tự lập, trung thực, có trách nhiệm với môi trường tự nhiên.
II. CHUẨN BỊ: 
- SGK sinh học 11 – cơ bản
- Tranh ảnh phóng to
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
+ SGK tìm tòi.
+ Vấn đáp gợi mở.
+ Trực quan tìm tòi
IV. TRỌNG TÂM
- Sinh sản: là quá trình tạo ra những cá thể mới, để đảm bảo sự phát triển liên tục của loài. Gồm hai hình thức: sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.
- Sinh sản vô tính ở thực vật: Hình thức sinh sản không có sự kết hợp của giao tử đực và giao tử cái, con sinh ra giống nhau và giống cây mẹ.
- Các kiểu sinh sản vô tính:
+ Sinh sản bằng bào tử: Cá thể con được hình thành từ tế bào đã được biệt hoá của cơ thể mẹ gọi là bào tử. Bào tử được hình thành trong túi bào tử của cây trưởng thành (thể bào tử).
+ Sinh sản sinh dưỡng: Cơ thể con có thể phát triển từ một phần của cơ quan sinh dưỡng của cơ thể mẹ như thân củ, rễ,lá 
- Phương pháp nhân giống vô tính: Giâm, chiết, ghép, nuôi cấy mô là ứng dụng sinh sản vô tính để nhân nhanh giống và đạt hiệu quả cao trong trồng trọt. 
V. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG :
1. Tổ chức lớp
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Giảng bài mới.
Đặt vấn đề: Sinh s¶n (SS) lµ mét trong c¸c ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña c¬ thÓ sèng. SS lµ g×? Cã nh÷ng h×nh thøc SS nµo vµ sinh s¶n cã ý nghÜa g× ®èi víi c¬ thÓ sinh vËt, ta sÏ nghiªn cøu qua bµi häc h«m nay
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
* Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm chung về sinh sản
- Gv: cho Hs thảo luận, phân tích ví dụ 4 và nêu thêm một số ví dụ khác, từ đó rút ra khái niệm về sinh sản vô tính.
* Hoạt động 2:
TT1: Yêu cầu Hs quan sát tranh và nêu chu trình sinh sản bằng bào tử của cây dương xỉ? sinh sản vô tính bằng bào tử có những ưu và nhược điểm gì?
TT3: GV nhận xét, bổ sung, kết luận
* Hoạt động 3:
TT1: Vì sao muốn nhân giống cam, chanh và nhiều loại cây khác, người ta thường chiết hoặc giâm chứ không trồng bằng hạt? Vai trò, ý nghĩa của sinh sản vô tính đối với thực vật và con người là gì?
TT3: GV nhận xét, bổ sung, kết luận
Hoạt động 4: Tìm hiểu Ứng dụng sinh sản vô tính ở thực vật trong nhân giống vô tính
TT1: Cơ sở của việc ứng dụng sinh sản vô tính ở thực vật trong nhân giống vô tính?
Ý nghĩa của nhân giống vô tính?
TT3: GV nhận xét, bổ sung, kết luận
TT2: HS trình bày
TT2: HS trình bày
TT2: Phát phiếu và yêu cầu Hs thảo luận để hoàn thành phiếu học tập
TT2; HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi
 - Con người trong nông nghiệp:
+ Duy trì được tính trạng tốt phục vụ cho con người
+ Nhanh giống nhanh
+ Tạo giống cây sạch bệnh
+ Phục chế giống quý đang bị thoái hóa
+ Hiệu quả kinh tế cao, giá thành thấp
I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ SINH SẢN: 
 Sinh Sản: Là quá trình hình thành cơ thể mới, đảm bảo sự phát triển liên tục của loài
- Các hình thức sinh sản ở thực vật:
+ Sinh sản vô tính
+ Sinh sản hứu tính
II. SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT:
- Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản không có sự hợp nhất của giao tử đực và giao tử cái, con cái giống nhau và giống cây mẹ
III. CÁC HÌNH THỨC SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT
1. Sinh sản bằng bào tử
- Là hình thức sinh sản mà cơ thể mới được phát triển từ bào tử, bào tử lại hình thành trong túi bào tử từ thể bào tử.
- Ví dụ: Rêu, dương xỉ
2. Sinh sản sinh dưỡng:
- Cơ thể mới được hình thành từ một bộ phận (thân, lá, rễ) của cơ thể mẹ.
- Ví dụ: Cỏ tranh, rau ngót, mía, khoai lang, sắn 
{Nhận xét: (cơ chế sinh sản vô tính)
- Ưu: Con giữ nguyên tính di truyền của mẹ nhờ cơ chế nguyên phân
- Nhược: Con kém thích nghi khi môi trường thay đổi do không có sự tổ hợp các đặc tính di truyền của bố mẹ
VI. ỨNG DỤNG SINH SẢN VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT TRONG NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH:
Ø Cơ sở:
 + Giữ nguyên đặc tính của cây mẹ
 + Rút ngắn thời gian phát triển, sớm thu hoạch
- Các hình thức: Phiếu học tập
Ø Ý nghĩa:
 - Đối với thực vật:
+ Giúp cây duy trì nòi giống
+ Phát triển nhanh khi gặp điều kiện thuận lợi
+ Sống được trong điều kiện bất lợi ở dạng củ, thân, lá, rễ...
4. Củng cố:
Chọn phương án trả lời đúng
1. Sinh sản có ý nghĩa gì?
A. làm tăng số lượng loài. 
B. làm cho con cái hình thành những đặc điểm tiến bộ hơn bố mẹ.
C. đảm bảo sự phát triển liên tục của loài.
D. cả A và C
2. Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản:
A. chỉ cần một cá thể bố hoặc mẹ. 
B. không có sự hợp nhất giữa giao tử đực và giao tử cái.
C. có sự hợp nhất giữa giao tử đực và giao tử cái.
D. bằng giao tử cái.
3. Ngoài tự nhiên cây tre sinh sản bằng:
A. lóng	B. thân rễ C. đỉnh sinh trưởng.	D. rễ phụ.
4. Hình thức sinh sản của cây rêu là sinh sản:
A. bào tử.	 B. phân đôi. C. sinh dưỡng.	 D. hữu tính.
5. Dặn dò về nhà:
- Trả lời câu hỏi SGK
- Đọc bài 28
V. RÚT KINH NGHIỆM
 Ngày kí duyệt giáo án: 
 Người kí duyệt giáo án: 
Tiết 44 .. Ngày soạn 
BÀI 42: SINH SẢN HỮU TÍNH Ở THỰC VẬT 
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Sau khi học xong bài này học sinh cần:
1. Kiến thức:
- Nêu được khái niệm về sinh sản hữu tính
- Mô tả được sự hình thành hạt phấn, túi phôi, sự thụ tinh kép và kết quả của sự thụ tinh
- Nắm được một số ứng dụng của sinh sản hữu tính trong nông nghiệp
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh.
3. Thái độ:
- Giải thích được các hiện tượng sinh sản trong tự nhiên.
- Ứng dụng sinh sản của thực vật vào đời sống sản xuất.
4. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực
- Năng lực quan sát, phân loại phân nhóm, tìm mối liên hệ.
- Năng lực tư duy sáng tạo, tự quản lí, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin, giải quyết vấn đề
- Phẩm chất: Tự tin, tự lập, trung thực, có trách nhiệm với môi trường tự nhiên.
II. CHUẨN BỊ: 
+ Giáo viên:
- Tranh hình 42.1 và 42.2 Sgk nâng cao
- Hình vẽ minh họa hình 41.2 Sgk
- Một số mẫu hoa tự thụ phấn và thụ phấn chéo
+ Học sinh:
- Sưu tầm một số loại hoa có hình thức tự thụ phấn và thụ phấn chéo
- Xem trước bài mới
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
+ SGK tìm tòi.
+ Vấn đáp gợi mở.
+ Trực quan tìm tòi
IV. TRỌNG TÂM
- Sinh sản hữu tính ở thực vật: Là hình thức sinh sản có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái thông qua thụ tinh tạo nên hợp tử.
- Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa bao gồm các giai đoạn: Hình thành hạt phấn (hoặc túi phôi), thụ phấn, thụ tinh, tạo quả và phát triển phôi tạo thành cây non.
+ Hình thành hạt phấn: 1 tế bào sinh hạt phấn (2n) giảm phân tạo 4 tế bào đơn bội (n), mỗi tế bào đơn bội nguyên phân 1 lần nữa tạo ra hạt phấn có 2 nhân (nhân sinh dưỡng và nhân sinh sản).
+ Hình thành túi phôi: 1 tế bào sinh noãn (2n) giảm phân tạo 4 tế bào đơn bội (n), 3 trong 4 bị thóai hóa, 1 tế bào nguyên phân 3 lần tạo túi phôi (có noãn cầu và nhân phụ 2n). 
+ Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn tiếp xúc với đầu nhuỵ.
Thụ phấn có thể là tự thụ phấn hoặc giao phấn (nhờ gió, nước, sâu bọ ).
+ Thụ tinh thực vật có hoa là quá trình thụ tinh kép: 
1 tinh tử kết hợp với noãn cầu tạo hợp tử (phát triển thành phôi). 
1 tinh tử kết hợp với nhân phụ tạo nhân tam bội (phát triển thành phôi nhũ).
+ Hình thành hạt, quả: Sau thụ tinh, noãn phát triển thành hạt, bầu nhụy phát triển thành quả.
V. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG :
1. Tổ chức lớp
2. Kiểm tra bài cũ.
- Ở thực vật có mấy hình thức sinh sản? Thế nào là sinh sản vô tính?
- Nêu những ưu thế của sinh sản vô tính?
3. Giảng bài mới.
Đặt vấn đề: Sinh sản hữu tính là gì? Có gì khác biệt giữa sinh sản hữu tính với sinh sản vô tính?
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung
Hoạt động 1: Tìm hiểu Khái niệm sinh sản hữu tính
TT1: Cho Hs theo dõi ví dụ: Hãy chỉ ra các hình thức sinh sản vô tính? Hình thức 3 có gì khác so với hình thức 1, 2? Vậy sinh sản hữu tính là gì?
1. Lá thuốc bỏng à cây thuốc bỏng
2. Ngọn mía giâm à cây mía mới
3. Bí đỏ ra hoa à quả à hạt à nảy mầm à cây bí
TT3: Nhận xét và hoàn thiện
TT2: HS trả lời
I.KHÁI NIỆM VỀ SINH SẢN HỮU TÍNH:
- Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản có sự kết hợp của giao tử đực và giao tử cái thông qua sự thụ tinh tạo nên hợp tử
Hoạt động 2: Tìm hiểu Sinh sản hữu tính ở thực vật có hoa
TT1: Giáo viên treo tranh hình 42.1, hướng dẫn Hs nêu chu trình phát triển từ hoa đến hạt của thực vật có hoa
TT3: Nhận xét và hoàn thiện
TT4: Hạt phấn có phải là giao tử đực không? Gv cho Hs quan sát sơ đồ minh họa (đã chuẩn bị) rồi yêu cầu Hs kết hợp nghiên cứu sgk để trình bày sự hình thành hạt phấn và túi phôi?
TT6: Gv nhận xét, bổ sung và hoàn thiện kiến thức
TT7: GV yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi: Thụ phấn là gì? Có mấy hình thức thụ phấn? GV yêu cầu HS cho thêm vd về hai hình thức thụ phấn nói trên (dựa vào mẫu hoa HS sưu tầm)
-GV cho HS nghiên cứu tranh 42.2 (sgk nâng cao), yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau:
- Sự thụ tinh ở TV có hoa diễn ra như thế nào?
 Sự thụ tinh như vậy gọi là thụ tinh kép.
-Gv: Thụ tinh kép là gì? Thụ tinh kép có ý nghĩa gì đối với thực vật có hoa?
Gv hướng dẫn Hs phân biệt thụ phấn và thụ tinh.
(Gv cần cho Hs làm rõ xuất xứ của quả và hạt). 
-Gv: Yêu cầu Hs nhớ và nhắc lại kiến thức các loại hạt ở sinh học lớp 6
TT9: GV bổ sung, nhận xét kết luận
TT2: HS trả lời
TT5: HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi
TT8 HS nghiên cứu SGK, thảo luận trả lời câu hỏi
II. SINH SẢN HỮU TÍNH Ở THỰC VẬT CÓ HOA
1. Cấu tạo hoa:
2. Quá trình hình thành hạt phấn và túi phôi
a. hình thành hạt phấn:
TB mẹ hạt phấn (2n) GP tạo 4 tế bào (n), Mỗi tế bào (n) NP tạo 1 hạt phấn 
+ TB sinh sản NP tạo 2 giao tử đực(n)
+ TB dinh dưỡng tạo ống phấn
b. Hình thành túi phôi;
-Tế bào mẹ túi phôi (2n) GP tạo 4 TB (n), 3 TB tiêu biến và 1 tế bào NP tạo túi phôi chứa noãn cầu (n) (trứng) và nhân cực (2n) 
3.Thụ phấn và thụ tinh:
a.Thụ phấn:
-Khái niệm: Thụ phấn là hiện tượng hạt phấn từ nhị tiếp xúc với nhuỵ của hoa
-Phân loại:
+Tự thụ phấn
+Thụ phấn chéo
-Tác nhân thụ phấn
-Sự nảy mầm của hạt phấn
b.Thụ tinh:
-Quá trình: Khi ống phấn mang hai giao tử đực tới noãn
+1 giao tử đực (n) X trứng (n) à hợp tử (2n)
+1 giao tử (n) X nhân cực (2n) à nội nhũ (3n)
-Cả hai giao tử đều tham gia vào quá trình thụ tinh gọi là thụ tinh kép
4.Quá trình hình thành hạt, quả:
a.Hình thành hạt:
-Sau khi thụ tính: noãn à Hạt
-Hạt gồm: Vỏ hạt, phôi hạt và nội nhũ (phôi: rẽ mầm, thân mầm, lá mầm)
b.Hình thành quả:
-Sau khi thụ tinh; bầu à quả
-Quả không có thụ tinh noãn à quả giả (quả đơn tính)
5.Sự chín của quả, hạt
 +Sự biến đổi sinh lí khi quả chín: 
- Sự biến đổi sinh hoá:
- Màu sắc:
- Mùi vị:
- Độ mềm:
4. Củng cố:
- Ưu thế của SSHT so với SSVT ?
- Bài tập trắc nghiệm: Chọn phương án trả lời đúng
	Câu 1: Trứng được thụ tinh ở:
	A. bao phấn	B. Đầu nhuỵ	C. Ống phấn	D. Túi phôi
	Câu 2: Ý nghĩa sinh học của hiện tượng thụ tinh kép ở TV hạt kín là gì?
Tiết kiệm vật liệu di truyền (sử dụng cả 2 tinh tử)
Hình thành nội nhủ cung cấp chất dinh dưỡng cho cây phát triển
Hình thành nội nhủ chứa các tế bào tam bội
Cung cấp dinh dưỡng cho sự phát triển của phôi và thời kì đầu của cá thể mới.
	Câu 3: Quả đơn tính là quả được tạo ra do:
Không có sự thụ tinh
Không có sự thụ phấn
Xảy ra sự thụ phấn nhưng không qua thụ tinh
Xảy ra sự thụ phấn dẫn đến thụ tinh
5. Dặn dò về nhà:
- Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK trang 166
	- Đọc và chuẩn bị mẩu cho bài thực hành 43
V. RÚT KINH NGHIỆM
 Ngày kí duyệt giáo án: 
 Người kí duyệt giáo án: 
Tiết 45 .. Ngày soạn 
BÀI 43: THỰC HÀNH NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT
I. MỤC TIÊU
 Học sinh có khả năng:
 - Giải thích được cơ sở sinh học của phương pháp nhân giống vô tính: Chiết, giâm cành, ghép chồi (ghép mắt), ghép cành.
 - Thực hiện được các phương pháp nhân giống: Chiết, giâm cành, ghép chồi( ghép mắt), ghép cành.
 - Nêu được lợi ích của phương pháp nhân giống sinh dưỡng 
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
 - Mẫu thực vật: cây lá bỏng, cây sắn, dây khoai lang, rau muống, rau ngót,...Cây xoài, cam, bưởi...
 - Dụng cụ: dao, kéo cắt cành, rạch vỏ cây, chậu trồng cây hay luống đất ẩm, túi nilông, dây nilông.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC
 1. Bài cũ : 
- Có những phương pháp nhân giống vô tính nào ?
- Kiểm tra dụng cụ chuẩn bị của học sinh.
 2. Bài mới : 
* Hoạt động 1.
+ GV cho học sinh nhắc lại phương pháp nhân giống vô tính( nhân giống sinh dưỡng)
* Hoạt động 2.
+ GV nêu nhiệm vụ của bài thực hành:tiến hành làm các thí nghiệm sau:
 - Thí nghiệm 1: tập giâm cành (hay lá)
 - Thí nghiệm 2: Kĩ thuật ghép cành
 - Thí nghiệm 3: Kĩ thuật ghép chồi ( mắt)
+ GV hướng dẫn cách làm của từng thí nghiệm:
 - Thí nghiệm 1:
 * Cắt cành thành từng đoạn (10-15cm), có số lượng chồi mắt bằng nhau.
 * Cắm nghiêng vào đất ẩm, một phần hom ở trên mặt đất.
 * Theo dõi sự nảy chồi và tốc độ sinh trưởng của cây mới sinh từ các hom (theo bảng ở sgk-167)-> 
 * (thí nghiệm này chỉ làm tập, học sinh về nhà làm lại và theo dõi để báo 
 cáo kết quả vào lần thực hành sau)
 - Thí nghiệm 2: (Treo tranh 43)
 * học sinh xem và nghe giáo viên hướng dẫn:
 * dao sắc cắt vát gon, sạch gốc ghép và cành ghép để cho bề mặt tiếp xúc thật áp sát.
 * cắt bỏ lá có trên cành ghép và 1/3 số lá trên gốc ghép
 * buộc chặt cành ghép với gốc ghép
- Thí nghiệm 3: 
 * rạch vỏ gốc ghép hình chử T ( ở đoạn thân muốn ghép) dài 2cm
 * chon chồi ngủ làm chồi ghép, dùng dao cát gon lớp vỏ kèm theo một phần gổ ở chân mắt ghép đặt mắt ghép vào chổ đả nạy vỏ ( cho vỏ gốc ghép phủ lên vỏ mắt ghép)
 * buộc chặt ( chú ý: không buộc đè lên mắt ghép)
* Hoạt động 3.
+ Phân công, tổ chức thực hành:
 - Mỗi tổ học tập chia thành 2 nhóm ( tổ trưởng và tổ phó làm nhóm trưởng
 - Yêu cầu làm tốt thí nghiệm 2 và 3 tại lớp.Sữ dụng dao thật chuẩn xác, cẩn thận, tránh xẫy ra tai nạn
* Hoạt động 4. Củng cố và hoàn thiện:
+ Học sinh làm bản tường trình về thí nghiệm và báo cáo kết quả trước lớp
+ GV thu một số thí nghiệm của các nhóm có kết quả tốt, khá, trung bình và chưa đạt yêu cầu để nhận xét trước lớp và rút kinh nghiệm
* Hoạt động 5.
+ Nhận xét buổi thực hành và xếp loại giờ học
+ Bài tập về nhà: nghiên cứu phần B: sinh sản ở động vật
V. RÚT KINH NGHIỆM
 Ngày kí duyệt giáo án: 
 Người kí duyệt giáo án: 
Tiết 46 .. Ngày soạn 
BÀI 44: SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Sau khi học xong bài này học sinh cần:
1. Kiến thức:
- Trình bày được các khái niệm về sinh sản vô tính ở động vật.
- Nêu được các hình thức sinh sản vô tính ở động vật.
- Phân biệt được sinh sản vô tính và tái sinh các bộ phận của cơ thể.
- Mô tả được nguyên tắc nuôi cấy mô và nhân bản vô tính (nuôi mô sống, cấy mô tách rời vào cơ thể, nhân bản vô tính ở động vật).
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh.
3. Thái độ:
- Giải thích được các hiện tượng sinh sản trong tự nhiên.
- Ứng dụng sinh sản của thực vật vào đời sống sản xuất.
4. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực
- Năng lực quan sát, phân loại phân nhóm, tìm mối liên hệ.
- Năng lực tư duy sáng tạo, tự quản lí, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin, giải quyết vấn đề
- Phẩm chất: Tự tin, tự lập, trung thực, có trách nhiệm với môi trường tự nhiên.
II. CHUẨN BỊ: 
+ Hình vẽ : tranh phóng to H 44.1-3
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
+ SGK tìm tòi.
+ Vấn đáp gợi mở.
+ Trực quan tìm tòi
IV. TRỌNG TÂM
- Sinh sản vô tính là hình thức sinh sản mà một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới giống hệt mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và tế bào trứng. Cơ thể con được hình thành từ một phần cơ thể mẹ (phân đôi, nảy chồi, phân mảnh) hoặc từ tế bào trứng (trinh sản) nhờ nguyên phân.
Hình thức sinh sản
Nội dung
Nhóm sinh vật
Phân đôi
Cơ thể mẹ tự co thắt tạo thành 2 phần giống nhau, mỗi phần sẽ phát triển thành một cá thể. Sự phân đôi có thể theo chiều dọc, ngang hoặc nhiều chiều.
Động vật nguyên sinh, giun dẹp.
Nảy chồi
Một phần của cơ thể phát triển hơn các vùng lân cận, tạo thành cơ thể mới. Cơ thể con có thể sống bám trên cơ thể mẹ hoặc sống tách độc lập.
Ruột khoang, bọt biển.
Phân mảnh
Cơ thể mẹ tách thành nhiều phần nhỏ, mỗi phần phát triển thành một cơ thể mới.
Bọt biển.
Trinh sản
(trinh sản)
Hiện tượng giao tử cái không qua thụ tinh phát triển thành cơ thể đơn bội (n). Thường xen kẽ với sinh sản hữu tính.
Chân khớp như Ong, kiến, rệp
- Nuôi mô sống: Mô động vật nuôi cấy trong môi trường có đủ chất dinh dưỡng, vô trùng, nhiệt độ thích hợp ® mô tồn tại và phát triển.
- Nhân bản vô tính: Chuyển nhân của một tế bào xôma (2n) vào một tế bào trứng đã lấy mất nhân ® kích thích tế bào trứng phát triển thành phôi, cơ thể mới ® đem cấy trở lại vào dạ con.
V. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG :
1. Tổ chức lớp
2. Kiểm tra bài cũ.
* Nêu đặc điểm hệ thần kinh dạng lưới và hệ thần kinh dạng chuỗi hạch?
3. Giảng bài mới.
Đặt vấn đề: Gi¸o viªn bæ sung ý kiÕn häc sinh , kÕt luËn ®Ó ®i vµo bµi míi :
 §éng vËt cã 2 h×nh thøc sinh s¶n: 
 * V« tÝnh : th­êng gÆp ë ®éng vËt bËc thÊp
 * H÷u tÝnh: ë hÇu hÕt §V kh«ng x­¬ng vµ cã x­¬ng sèng
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Träng t©m kiÕn thøc
* Ho¹t ®éng 1. 
 - GV cho häc sinh lµm bµi tËp lÖnh sè 1- SGK ®Ó rót ra kh¸i niÖm vÒ sinh s¶n v« tÝnh ( ®¸p ¸n ý ®Çu tiªn)
* Ho¹t ®éng 2.
 - GV ph¸t phiÕu häc tËp vµ treo tranh h×nh 44.1, 44.2, 44.3
 - HS tù nghiªn cøu môc II- SGK, quan s¸t tranh H44. cïng th¶o luËn nhãm ®Ó hoµn thiÖn phiÕu häc tËp.
PhiÕu häc tËp
C¸c h×nh thøc SSVT ë §V
HTSS
§Æc ®iÓm
§¹i diÖn
1. Ph©n ®«i
 2. N·y chåi
3. Ph©n m¶nh
4. Trinh s¶n
§iÓm gièng nhau
? HiÖn t­îng th»n l»n t¸i sinh ®u«i; t«m, cua t¸i sinh ®­îc ch©n vµ cµng bÞ g·y cã ph¶i lµ h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh kh«ng? V× sao? 
 * Ho¹t ®éng 3.
 GV: - Cho biÕt nh÷ng ®iÓm gièng nhau, kh¸c nhau cña c¸c h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh? 
 -V× sao c¸c c¸ thÓ trong sinh s¶n v« tÝnh l¹i hoµn toµn gièng c¬ thÓ bè mÑ ban ®Çu?
 - C¬ së tÕ bµo häc cña sinh s¶n v« tÝnh lµ g×?
 - HS: qu¸ tr×nh nguyªn ph©n (V×: C¬ thÓ míi t¹o thµnh dùa trªn qu¸ tr×nh ph©n bµo liªn tiÕp theo kiÓu nguyªn ph©n)
* Ho¹t ®éng 4. 
- GV: Cho häc sinh ®äc s¸ch gi¸o khoa trang 168 
- SSVT cã nh÷ng ­u ®iÓm, nh­îc ®iÓm g×?
- HS: Th¶o luËn theo nhãm, tr¶ lêi gi¸o viªn bæ sung kÕt luËn.
* Ho¹t ®éng 5. 
- GV nªu mét sè hiÖn t­îng nu«i cÊy m« trong thùc tiÔn cuéc sèng, råi ®Æt c©u hái:
- Nu«i cÊy m« tÕ bµo ®­îc thùc hiÖn trong ®iÒu kiÖn nµo? V× sao? 
- øng dông cña viÖc nu«i m« sèng?
- T¹i sao ch­a thÓ t¹o ®­îc c¸ thÓ míi tõ tÕ bµo hoÆc m« cña ®éng vËt cã tæ chøc cao?
(Do tÝnh biÖt hãa cao cña tÕ bµo §V cã tæ chøc cao) 
 - Nh©n b¶n v« tÝnh cã ý nghÜa g× ®èi víi ®êi sèng?
( -Nh©n b¶n v« tÝnh ®èi víi ®éng vËt cã tæ chøc cao nh»m t¹o ra nh÷ng c¸ thÓ míi cã bé gen cña c¸ thÓ gèc
- Nh©n b¶n v« tÝnh ®Ó t¹o ra c¸c c¬ quan m¬Ý thay thÕ c¸c c¬ quan bÞ bÖnh, bÞ háng ë ng­êi)
I. Kh¸i niÖm sinh s¶n v« tÝnh:
- Sinh s¶n v« tÝnh lµ h×nh thøc sinh s¶n trong ®ã mét c¸ thÓ sinh ra mét hay nhiÒu c¸ thÓ míi cã bé NST gièng hÖt nã, kh«ng cã sù kÕt hîp gi÷a tinh trïng vµ tÕ bµo trøng.
II. C¸c h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh ë ®éng vËt:
 * C¸c h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh chñ yÕu ë ®éng vËt lµ: 
 - Ph©n ®«i
 - N¶y chåi
 - Ph©n m¶nh 
 - Trinh s¶n.
 * §iÓm gièng nhau cña c¸c h×nh thøc sinh s¶n trªn lµ:
 - T¹o c¸ thÓ míi cã bé NST gièng c¬ thÓ ban ®Çu.
 - Cã ë ®éng vËt thÊp
 - Dùa trªn c¬ së nguyªn ph©n ®Ó t¹o ra c¬ thÓ míi (kh«ng cã sù kÕt hîp gi÷a tinh trïng vµ TB trøng)
* §iÓm kh¸c nhau cña c¸c h×nh thøc sinh s¶n trªn lµ: (phÇn ®Æc ®iÓm ë phiÕu HT)
III. ¦u vµ nh­îc ®iÓm cña sinh s¶n v« tÝnh:
1. ¦u ®iÓm:
 - C¬ thÎ sèng ®éc lËp, ®¬n lÎ vÉn cã thÓ t¹o ra con ch¸u, v× vËy cã lîi trong tr­êng hîp mËt ®é quÇn thÓ thÊp.
 - T¹o ra c¸c c¸ thÓ míi gièng nhau vµ gièng c¸ thÓ mÑ vÒ m¨t di truyÒn.
 - T¹o ra sè l­îng lín con ch¸u gièng nhau trong mét thêi gian ng¾n
 - T¹o ra c¸c c¸ thÓ thÝch nghi tèt víi m«i tr­êng sèng æn ®Þnh, Ýt biÕn ®éng, nhê vËy quÇn thÓ ph¸t triÓn nhanh.
2/ Nh­îc ®iÓm: T¹o ra c¸c thÕ hÖ con ch¸u gièng nhau vÒ mÆt di truyÒn. V× vËy, khi ®iÒu kiÖn sèng thay ®æi, cã thÓ dÉn ®Õn hµng lo¹t c¸ thÓ bÞ chÕt, thËm chÝ toµn bé quÇn thÓ bÞ tiªu diÖt.
IV. øng dông cña sinh s¶n v« tÝnh trong nu«i cÊy m« vµ nh©n b¶n v« tÝnh ë ®éng vËt
 1. Nu«i m« sèng
 - C¸ch tiÕn hµnh: T¸ch m« tõ c¬ thÓ ®éng vËt vµ nu«i cÊy trong m«i tr­êng ®ñ dinh d­ìng.
 - §iÒu kiÖn: v« trïng vµ nhiÖt ®é thÝch hîp
 - øng dông trong y häc
 2. Nh©n b¶n v« tÝnh
 - C¸ch tiÕn hµnh
 - ý nghÜa cña nh©n b¶n v« tÝnh ®èi víi ®êi sèng.
4. Cñng cè
- Cho häc sinh ®äc ®Ó ghi nhí phÇn in nghiªng trong khung 
- T¹i sao c¸c c¸ thÓ con trong sinh s¶n v« tÝnh gièng hÖt c¸ thÓ mÑ?
- Cho biÕt nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a c¸c h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh ë ®éng vËt?
 * C©u hái tr¾c nghiÖm: c¸c c©u sau ®©y ®óng hay sai?
	A. C¸c h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh ë ®éng vËt lµ: ph©n ®«i, n¶y chåi, ph©n m¶nh, trinh s¶n.
	B. Trinh s¶n lµ hiÖn t­îng c¸c trøng kh«ng qua thô tinh ph¸t triÓn thµnh c¸c c¬ thÓ míi cã bé NST l­ìng béi.
	C. Mét trong nh÷ng ­u ®iÓm cña sinh s¶n v« tÝnh lµ t¹o ra c¸c c¸ thÓ míi rÊt ®a d¹ng vÒ mÆt di truyÒn.
	D. Chóng ta ch­a thÓ t¹o ra ®­îc c¸ thÓ míi tõ tÕ bµo hoÆc m« cña ®éng vËt cã tæ chøc cao v× do tÝnh biÖt ho¸ cao cña tÕ bµo ®éng vËt cã tæ chøc cao. 
§¸p ¸n: c¸c c©u ®óng: A, D; c¸c c©u sai: B, C.
5. H­íng dÉn vÒ nhµ
So s¸nh sinh s¶n v« tÝnh ë thùc vËt vµ ®éng vËt.
§¸p ¸n phiÕu häc tËp
H×nh thøc sinh s¶n
§Æc ®iÓm
§¹i diÖn
1.Ph©n ®«i
Dùa trªn ph©n chia ®¬n gi¶n TBC vµ nh©n ( b»ng c¸ch t¹o ra eo th¾t)
§V ®¬n bµo, giun dÑp
2. n¶y chåi
Dùa trªn ph©n bµo nguyªn nhiÔm nhiÒu lÇn ®Ó t¹o ra mét chåi con
Bät biÓn, ruét khoang
 3. Ph©n m¶nh
Dùa trªn m¶nh vôn vì cña c¬ thÓ, qua ph©n bµo nguyªn nhiÔm ®Ó t¹o ra c¬ thÓ míi
Bät biÓn, giun dÑp
4. Trinh s¶n
Dùa trªn ph©n chia tÕ bµo trøng (kh«ng thô tinh) theo kiÓu nguyªn ph©n nhiÒu lÇn t¹o nªn c¸ thÓ míi cã bé NST ®¬n béi
Trøng thô tinh -> thµnh ong thî vµ ong chóa. Kh«ng thô tinh -> ong ®ùc ( NST n)
V. RÚT KINH NGHIỆM
 Ngày kí duyệt giáo án: 
 Người kí duyệt giáo án: 
Tiết 47 .. Ngày soạn 
BÀI 45: SINH SẢN HỮU TÍNH Ở ĐỘNG VẬT
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Sau khi học xong bài này học sinh cần:
1. Kiến thức:
- Nêu được khái niệm về sinh sản hữu tính ở động vật.
- Phân biệt được các hình thức sinh sản hữu tính ở động vật (đẻ trứng, đẻ con).
- Nêu và phân biệt được chiều hướng tiến hoá trong sinh sản hữu tính ở động vật (thụ tinh ngoài, thụ tinh trong, đẻ trứng, đẻ con). 
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích, so sánh.
3. Thái độ:
- Giải thích được các hiện tượng sinh sản trong tự nhiên.
- Ứng dụng sinh sản của động vật vào đời sống sản xuất.
4. Định hướng phát triển phẩm chất và năng lực
- Năng lực quan sát, phân loại phân nhóm, tìm mối liên hệ.
- Năng lực tư duy sáng tạo, tự quản lí, hợp tác, sử dụng công nghệ thông tin, giải quyết vấn đề
- Phẩm chất: Tự tin, tự lập, trung thực, có trách nhiệm với môi trường tự nhiên.
II. CHUẨN BỊ: 
+ Hình vẽ : 45.1, 45.2, 45.3. SGK
III. PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC:
+ SGK tìm tòi.
+ Vấn đáp gợi mở.
+ Trực quan tìm tòi
IV. TRỌNG TÂM
- Sinh sản hữu tính ở động vật: Là hình thức sinh sản tạo ra cá thể mới do có sự hợp nhất của giao tử đực và giao tử cái đơn bội tạo thành hợp tử, hợp tử phát triển thành cơ thể mới.
- Ở hầu hết các loài quá trình sinh sản đều trải qua 3 giai đoạn: Hình thành giao tử (tinh trùng và trứng), thụ tinh (kết hợp giữa 2 loại giao tử), phát triển phôi thai (hợp tử phát triển thành cơ thể mới).
- Thụ tinh bao gồm thụ tinh ngoài (xảy ra trong môi trường nước) và thụ tinh trong (xảy ra trong cơ quan sinh sản).
- Hình thức sinh sản:
+ Đẻ trứng: Trứng có thể được đẻ ra ngoài rồi thụ tinh (thụ tinh ngoài) hoặc trứng được thụ tinh và đẻ ra ngoài (thụ tinh trong) → Phát triển thành phôi → con non.
+ Đẻ con: Trứng được thụ tinh trong cơ quan sinh sản (thụ tinh trong) tạo hợp tử → phát triển thành phôi → con non → đẻ ra ngoài. 
Trứng có thể phát triển thành phôi, con non nhờ noãn hoàng (một số loài cá, bò sát) hoặc trứng phát triển thành phôi, phôi thai phát triển trong cơ quan sinh sản cơ thể cái nhờ tiếp nhận chất dinh dưỡng từ máu mẹ qua nhau thai (thú).
- Chiều hướng tiến hoá trong sinh sản hữu tính ở động vật:
+ Cơ thể: Cơ quan sinh sản chưa phân hoá → phân hoá.
Cơ thể lưỡng tính → cơ thể đơn tính.
+ Hình thức thụ tinh: Tự thụ tinh → thụ tinh chéo.
Thụ tinh ngoài → thụ tinh trong.
+ Hình thức sinh sản:	 Đẻ trứng → đẻ con.
 Trứng, con sinh ra không được chăm sóc, bảo vệ → Trứng, con sinh ra được chăm sóc, bảo vệ.
V. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG :
1. Tổ chức lớp
2. Kiểm tra bài cũ.
- Sinh s¶n v« tÝnh lµ g×? Nªu ­u vµ nh­îc ®iÓm cña sinh s¶n v« tÝnh?
- Ph©n biÖt trinh s¶n víi c¸c h×nh thøc sinh s¶n v« tÝnh kh¸c?
3. Giảng bài mới.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung kiÕn thøc
*. Ho¹t ®éng 1.
 - Cho vÝ dô vÒ vµi loµi ®éng vËt cã sinh s¶n h÷u tÝnh? 
 - T¹i sao nãi h×nh thøc sinh s¶n cña chóng lµ sinh s¶n h÷u tÝnh?
 Sau khi HS cho vÝ dô, gi¶i thÝch ®­îc chóng lµ nh÷ng ®éng vËt sinh s¶n h÷u tÝnh à Sinh s¶n h÷u tÝnh lµ g×?
HS nªu kh¸i niÖm, GV bæ sung hoµn chØnh.
* Ho¹t ®éng 2. 
 H×nh thøc sinh s¶n h÷u tÝnh ®¬n gi¶n nhÊt lµ tiÕp hîp. H×nh thøc sinh s¶n nµy cã ë trïng ®Õ dµy, trïng cá.
 - V× sao sù tiÕp hîp ë trïng cá ®­îc xem lµ SSHT? (cã sù trao ®æi vËt chÊt DT)
 - Ph©n biÖt c¬ thÓ ®¬n tÝnh víi c¬ thÓ l­ìng tÝnh? 
 - Cã g× kh¸c nhau trong sù ph¸t sinh giao tö ë c¬ thÓ ®¬n tÝnh vµ c¬ thÓ l­ìng tÝnh? 
 - Sù sinh s¶n HT ë c¸c ®éng vËt l­ìng tÝnh ®­îc diÔn ra nh­ thÕ nµo?
 - C¸c ®éng vËt ®¬n tÝnh sinh s¶n nh­ thÕ nµo? 
 - Trong c¸c h×nh thøc sinh s¶n h÷u tÝnh nªu trªn, h×nh thøc nµo tiÕn ho¸ nhÊt? V× sao?
 *. Ho¹t ®éng 3. 
GV cho HS quan s¸t h×nh 45.1 SGK
 -Sinh s¶n h÷u tÝnh gåm mÊy giai ®o¹n?
HS nªu ®­îc 3 giai ®o¹n
 - Tinh trïng vµ trøng ®­îc h×nh thµnh ë bé phËn nµo trong c¬ thÓ?
 - T¹i sao sè l­îng NST trong tinh trïng vµ trøng gi¶m ®i mét nöa so víi c¸c lo¹i tÕ bµo kh¸c trong c¬ thÓ?
 - Thô tinh lµ g×? T¹i sao hîp tö cã bé NST l­ìng béi?
HS nªu ®­îc kh¸i niÖm thô tinh, gi¶i thÝch ®­îc hîp tö cã bé NST l­ìng béi lµ do tæ hîp bé NST ®¬n béi cña giao tö ®ùc vµ giao tö c¸i.
 - T¹i sao tõ mét tÕ bµo (hîp tö) l¹i cã thÓ ph¸t triÓn thµnh mét c¬ thÓ míi?
HS gi¶i thÝch, sau ®ã GV bæ sung hoµn chØnh.
*. Ho¹t ®éng 4.
 GV cho HS quan s¸t h×nh 45.2 vµ 45.3 SGK, ®äc th«ng tin trong môc III
 - §iÓm kh¸c nhau trong sù sinh s¶n h÷u tÝnh cña giun ®èt víi Õch?
 (HS:Giun ®èt lµ §V l­ìng tÝnh, thô tinh trong. Õch lµ §V ®¬n tÝnh, thô tinh ngoµi)
 - VËy thô tinh ngoµi kh¸c thô tinh trong ë ®iÓm nµo?
HS tr¶ lêi b»ng c¸ch ®iÒn c¸c th«ng tin thÝch hîp vµo phiÕu häc tËp.
PhiÕu häc tËp sè 1
Thô tinh ngoµi
Thô tinh trong
Kh¸i niÖm
¦u ®iÓm
Nh­îc ®iÓm
GV cho 1 HS tr×nh bµy, c¸c em kh¸c theo dâi bæ sung
*. Ho¹t ®éng 5. 
 - H·y cho biÕt ®Î con cã ­u ®iÓm g× h¬n ®Î trøng?
 HS tr¶ lêi b»ng c¸ch ®iÒn c¸c th«ng tin thÝch hîp vµo phiÕu sè 2
PhiÕu häc tËp sè 2
§Î trøng
§Î con
¦u ®iÓm
Nh­îc ®iÓm
I. Sinh s¶n h÷u tÝnh lµ g×?
- Sinh s¶n h÷u tÝnh lµ h×nh thøc sinh s¶n t¹o ra c¬ thÓ míi qua sù h×nh thµnh vµ hîp nhÊt 2 lo¹i giao tö ®¬n béi ®ùc vµ c¸i ®Ó t¹o ra hîp tö l­ìng béi, hîp tö ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh c¸ thÓ míi.
II. C¸c h×nh thøc sinh s¶n h÷u tÝnh
 1. Sinh s¶n h÷u tÝnh qua tiÕp hîp:
 - VÝ dô: trïng ®Õ dµy, trïng cá.
 - C¬ chÕ:
 2. Sinh s¶n h÷u tÝnh qua tù phèi (tù thô tinh)
 - VÝ dô: cÇu gai
 - Lµ h×nh thøc sinh s¶n gÆp ë c¸c sinh vËt l­ìng tÝnh - cã sù thô tinh gi÷a tinh trïng vµ trøng cña cïng mét c¬ thÓ.
 3. Sinh s¶n h÷u tÝnh qua giao phèi
 - Lµ h×nh thøc sinh s¶n cã sù tham gia cña 2 c¸ thÓ ®ùc vµ c¸i.... 
II. Qu¸ tr×nh sinh s¶n h÷u tÝnh
- H×nh thµnh giao tö
- Thô tinh
- Ph¸t triÓn ph«i thai
* H×nh thµnh giao tö: 
+ Nguån gèc: Buång trøng vµ tinh hoµn.
+ C¬ chÕ: Giao tö c¸i vµ giao tö ®ùc cã bé NST ®¬n béi lµ nhê qu¸ tr×nh gi¶m ph©n trong buång trøng vµ tinh hoµn.
* Thô tinh lµ qu¸ tr×nh hîp nhÊt 2 lo¹i giao tö ®¬n béi(n)®ùc vµ c¸i ®Ó t¹o ra hîp tö l­ìng béi.
- Ph¸t triÓn ph«i thai lµ qu¸ tr×nh ph©n chia vµ ph©n ho¸ tÕ bµo ®Ó h×nh thµnh c¸c c¬ quan vµ c¬ thÓ míi
III. Thô tinh ngoµi vµ thô tinh trong
1. Thô tinh ngoµi 
 - Lµ h×nh thøc thô tinh mµ trøng gÆp tinh trïng vµ thô tinh ë bªn ngoµi c¬ thÓ c¸i
2. Thô tinh trong
 - Lµ h×nh thøc thô tinh mµ trøng gÆp tinh trïng vµ thô tinh ë trong c¬ quan sinh dôc cña con c¸i
IV. §Î trøng vµ ®Î con
 - §Î con cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n ®Î trøng
 + Thai ®­îc b¶o vÖ
 + TØ lÖ sèng cao 
4. Củng cố:
*Häc sinh ®äc vµ ghi nhí phÇn in nghiªng trong khung ë cuèi bµi.
 * Tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:
 1. Sinh s¶n h÷u tÝnh cã ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm g×?
 2. T¹i sao ®éng vËt sèng ë trªn c¹n kh«ng thÓ tiÕn hµnh thô tinh ngoµi ®­îc?
 3. ChiÒu h­íng tiÕn ho¸ cña sinh s¶n ë ®éng vËt?
 4. C¸c c©u sau ®©y ®óng hay sai:
 a. §éng vËt ®¬n tÝnh lµ ®éng vËt mµ trªn mçi c¸ thÓ chØ cã c¬ quan sinh dôc ®ùc hoÆc c¬ quan sinh dôc c¸i. 
 b. §éng vËt l­ìng tÝnh lµ ®éng vËt mµ trªn mçi c¸ thÓ cã c¶ c¬ quan sinh dôc ®ùc vµ c¬ quan sinh dôc c¸i.
 c. Mét vµi loµi giun ®èt lµ ®éng vËt l­ìng tÝnh nªn cã hiÖn t­îng tù thô tinh.
 d. ë bß s¸t ®Î con, ph«i thai nhËn ®îc chÊt dinh d­ìng trùc tiÕp tõ c¬ thÓ mÑ.
 * Gîi ý ®¸p ¸n c©u hái:
§¸p ¸n c©u 1:
- ¦u ®iÓm cña sinh s¶n h÷u tÝnh
+T¹o ra c¸c c¬ thÓ míi rÊt ®a d¹ng vÒ c¸c ®Æc ®iÓm di truyÒn v× vËy ®éng vËt cã thÓ thÝch nghi vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn sèng thay ®æi.
+T¹o ra sè l­îng lín con ch¸u trong thêi gian ng¾n.
-Nh­îc ®iÓm: Kh«ng cã lîi trong tr­êng hîp mËt ®é quÇn