Giáo án Tin học C++ Lớp 11 - Chương 3: Tổ chức rẽ nhánh và lặp - Bài 9: Cấu trúc rẽ nhánh

CHƯƠNG 3: TỔ CHỨC RẼ NHÁNH VÀ LẶP
MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG
Kiến thức
Hiểu các khái niệm rẽ nhánh và lặp trong lập trình.
Biết thực hiện các câu lệnh rẽ nhánh và lặp của ngôn ngữ lập trình C++.
Bước đầu hình thành được kĩ năng lập trình có cấu trúc.
Kỹ năng
Có khả năng phân tích bài toán đơn giản để chọn kiểu cấu trúc điều khiển phù hợp từng thao tác.
Biết diễn đạt đúng các câu lệnh, soạn được chương trình giải các bài toán đơn giản áp dụng các loại cấu trúc điều khiển nêu trên.
Thái độ
Tiếp tục xây dựng lòng yêu thích giải toán bằng lập trình trên máy vi tính.
Tiếp tục rèn luyện các phẩm chất cần thiết của người lập trình như: xem xét giải quyết vấn đề một cách cẩn thận, sáng tạo, Điều này thể hiện trong suốt quá trình phân tích bài toán, lựa chọn dữ liệu, chọn cấu trúc điều khiển, viết chương trình, dịch, sửa lỗi, kiểm thử, cải tiến chương trình.
NỘI DUNG CHỦ YẾU CỦA CHƯƠNG
Giới thiệu các loại cấu trúc điều khiển trong lập trình cấu trúc là rẽ nhánh và lặp. Khái niệm bước đầu về lập trình có cấu trúc.
Giới thiệu câu lệnh rẽ nhánh if, if - else
Giới thiệu câu lệnh lặp for
Giới thiệu câu lệnh while
Sử dụng lệnh ghép { và } trong các câu lệnh cấu trúc.
BÀI 9: CẤU TRÚC RẼ NHÁNH
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Về kiến thức
Hiểu nhu cầu của cấu trúc rẽ nhánh trong biểu diễn thuật toán;
Hiểu câu lệnh rẽ nhánh (dạng thiếu và dạng đủ);
Hiểu cách sử dụng câu lệnh ghép.
Về kỹ năng
Sử dụng cấu trúc rẽ nhánh trong mô tả thuật toán của một số bài toán đơn giản;
Viết được các lệnh rẽ nhánh khuyết, rẽ nhánh đầy đủ và áp dụng để thể hiện được thuật toán của một số bài toán đơn giản.
Về thái độ
Có ý thức cố gắng xây dựng thuật toán cho bài toán và sử dụng ngôn ngữ C++ mô tả thuật toán trong giai đoạn bắt đầu làm quen lập trình ứng dụng.
Năng lực định hướng hình thành và phát triển cho học sinh
Năng lực tự học;
Năng lực hợp tác (trao đổi, thảo luận, giao tiếp).
THIẾT BỊ, HỌC LIỆU
Chuẩn bị của giáo viên
Kế hoạch bài dạy;
Tài liệu TIN HỌC 11.
Chuẩn bị của học sinh
Tài liệu TIN HỌC 11;
Tập bài tập.
NỘI DUNG BÀI HỌC
Câu lệnh if 
Câu lệnh if else 
IV. TIẾN TRÌNH SƯ PHẠM
HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG – Gợi ý HS tình huống giải quyết 
Mục tiêu: HS nhận diện các trường hợp lựa chọn kết quả theo điều kiện diễn ra trong cuộc sống.
Phương thức: HS suy nghĩ tình huống do GV gợi ý, HS thảo luận tìm cách giải quyết tình huống do GV đặt ra. GV hướng suy nghĩ của HS đến kiến thức đúng, chính xác (hoạt động phát triển năng lực hợp tác giải quyết tình huống).
Nội dung: Tình huống GV đặt ra cho HS.
Sản phẩm: Không có.
Kiểm tra đánh giá: Không có.
Dự kiến hoạt động: Không có
Thời lượng: 5 phút
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
Ø GV đưa ra tình huống: thực tiễn minh họa cho tổ chức rẽ nhánh:
Nếu tối nay trời mưa thì ở nhà.
Nếu tối nay trời mưa thì ở nhà ngược lại đi xem phim.
Ø Yêu cầu HS tìm thêm một số ví dụ tương tự.
Ø Dẫn nhập giải quyết tình huống thông qua kiến thức mới: Trong cuộc sống chúng ta thường gặp những tình huống lúc đúng, lúc sai. Có nhiều vấn đề mà cách giải quyết lại phải căn cứ bằng điều kiện:
Nếu điều kiện đúng thì giải quyết cách này.
Nếu điều kiện sai thì giải quyết cách khác. 
Vậy những tình huống này chúng ta có diễn đạt được bằng thuật toán được không? 
Trong ngôn ngữ C++ có cấu trúc câu lệnh nào mô tả cho thuật toán này không?
Vậy tình huống đặt ra cho chúng ta là tìm hiểu cấu trúc rẽ nhánh để mô tả thuật toán:
Nếu ... thì ... ;
Nếu ... thì ... ngược lại ... ;
HS chú ý theo dõi các dẫn dắt và ví dụ của giáo viên để suy nghĩ tìm ví dụ tương tự.
HS sẽ thảo luận và trình bày ví dụ.
HS xác nhận có.
Cấu trúc rẽ nhánh
HOẠT ĐỘNG 2: KHÁM PHÁ KIẾN THỨC MỚI – Câu lệnh if và if – else
Mục tiêu: HS hiểu cách mô tả thuật toán: Nếu thì ; hoặc Nếu thì ngược lại ; bằng câu lệnh rẽ nhánh if và if else 
Phương thức: GV trình bày yêu cầu kiến thức cần đạt (thông qua câu hỏi), HS thảo luận tự tìm hiểu kiến thức cần thiết để trả lời câu hỏi do GV đặt ra (hoạt động phát triển năng lực tự học, tìm tòi khám phá kiến thức mới; năng lực hợp tác giải quyết tình huống)
Nội dung: Tài liệu TIN HỌC 11 trang 38 => 41.
Sản phẩm: HS thực hiện được ví dụ minh họa kiến thức do GV yêu cầu.
Kiểm tra đánh giá: GV xác nhận đúng/sai và chỉnh sửa hoàn chỉnh ví dụ.
Dự kiến hoạt động: Nếu HS không thực hiện được thì GV sẽ gợi ý hướng dẫn HS thực hiện.
Thời lượng: 20 phút
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
Ø Yêu cầu HS đọc tài liệu tin học 11 và cho biết cấu trúc của câu lệnh rẽ nhánh trong ngôn ngữ lập trình C++:
Ø Nhấn mạnh: cấu trúc chung dạng khuyết
Nếu thì 
Ø Nhấn mạnh: cấu trúc chung dạng đủ
Nếu thì ngược lại . . . 
Ø Yêu cầu HS nêu các bước của thuật toán thực hiện tìm số lớn nhất của 2 số a, b.
Ø GV xác nhận tính đúng của thuật toán và yêu cầu HS mô tả thuật toán bằng C++
Ø GV sửa sai chương trình của HS.
Ø Đặt vấn đề: sau từ khoá if và else chỉ được phép duy nhất một câu lệnh. Nếu cần thiết nhiều hơn một câu lệnh thì giải quyết như thế nào?
Ø Yêu cầu HS trình bày cấu trúc câu lệnh ghép đã học.
Ø Yêu cầu HS nêu các bước của thuật toán thực hiện kiểm tra bạn An và bạn Hoa ai cao hơn và cao hơn bao nhiêu cm?
Ø GV xác nhận tính đúng của thuật toán và yêu cầu HS mô tả thuật toán bằng C++
Ø GV sửa sai chương trình của HS
Dạng khuyết
if ( )
 ;
Dạng đủ:
if ( )
 ;
else 
 ;
HS thảo luận và trình bày các bước của thuật toán.
HS trình bày đoạn chương trình.
HS ghi nhận lại.
Sử dụng câu lệnh ghép.
Cấu trúc của lệnh ghép:
{
 ;
}
HS thảo luận và trình bày các bước của thuật toán.
HS trình bày đoạn chương trình .
HS ghi nhận lại.
HOẠT ĐỘNG 3: VẬN DỤNG KIẾN THỨC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ – Thảo luận nhóm hoàn thành bài tập vận dụng kiến thức mới 
Mục tiêu: HS cũng cố kiến thức đã học
Phương thức: HS thảo luận hoàn tất bài tập trắc nghiệm của GV (hoạt động phát triển năng lực tự học; năng lực hợp tác giải quyết tình huống) 
Nội dung: bài tập “Tìm số lớn nhất, nhỏ nhất của 4 số a, b, c, d được nhập giá trị từ bàn phím”
Sản phẩm: HS hoàn thành bài tập
Kiểm tra đánh giá: GV nhận xét bài làm của HS, giải thích những lỗi sai của HS
Dự kiến tình huống: HS không xây dựng được thuật toán thì GV sẽ cũng cố lại kiến thức bằng cách đặt câu hỏi gợi ý dẫn dắt HS xây dựng thuật toán.
Thời lượng: 10 phút
HOẠT ĐỘNG 4: ỨNG DỤNG THỰC TIỄN – Thảo luận nhóm trình bày một tình huống thực tế 
Mục tiêu: HS cũng cố kiến thức đã học
Phương thức: HS thảo luận trình bày tình huống có trong cuộc sống (năng lực hợp tác giải quyết tình huống) 
Nội dung: GV yêu cầu HS liên hệ thực tế về việc chấm điểm hạnh kiểm của HS để viết thành chương trình có sử dụng cấu trúc rẽ nhánh
Sản phẩm: HS trình bày được tình huống giả định hợp lý với thực tế hoặc tình huống có thật trong cuộc sống. Sau đó HS viết được thành chương trình để xử lý tình huống vừa được trình bày.
Kiểm tra đánh giá: GV nhận xét
Dự kiến hoạt động: Nếu HS không trình bày được tình huống GV sẽ gợi ý dẫn dắt HS nêu tình huống.
Thời lượng: 10 phút
HOẠT ĐỘNG 5: VẬN DỤNG KỸ NĂNG TÌM TÒI KHÁM PHÁ – Vận dụng kiến thức đã học tự tìm hiểu kiến thức mở rộng
Mục tiêu: HS cũng cố kiến thức đã học
Phương thức: GV hướng dẫn HS tự tìm kiếm một tình huống trong cuộc sống hằng ngày để mô tả thành thuật toán có sử dụng cấu trúc rẽ nhánh (hoạt động phát triển năng lực tự học; năng lực tìm tòi khám phá kiến thức mới)
Nội dung: HS đưa ra tình huống trong cuộc sống hằng ngày được giải quyết bằng một chương trình đơn giản trong đó thuật toán có sử dụng cấu trúc rẽ nhánh
Sản phẩm: HS tự thu thập kiến thức; HS nộp bài lấy điểm cộng
Kiểm tra đánh giá: GV chỉnh sửa, đánh giá sản phẩm của những HS có nộp bài 
Dự kiến hoạt động: Không có
Thời lượng: tại nhà
	TTCM	Giáo viên soạn